تحلیل لثه و فک به فرآیندی گفته می شود که در آن حاشیه بافت لثه که دندان ها را احاطه کرده از بین می رود، یا به عقب کشیده می شود. تحلیل فک نیز شامل عقب نشینی یا از بین رفتن بافت استخوان فک می باشد. هنگامی که تحلیل لثه رخ می دهد، شکاف هایی بین دندان ها و خط لثه ایجاد می شود و تجمع باکتری های بیماری زا تسریع می شود. در صورت عدم درمان تحلیل لثه، به بافت و ساختار استخوانی فک و دندان ها مانند ریشه دندان آسیب وارد می شود و در نهایت ممکن است بیمار دندان های خود را از دست بدهد.
تحلیل لثه و فک بیماری شایعی است. اکثر بیماران علت اصلی این مشکل را نمی دانند، زیرا این بیماری به تدریج اتفاق می افتد. اولین علامت جدی فرسودگی لثه و فک حساسیت دندان ها می باشد. همچنین ممکن است بیمار مشاهده کند که یک دندان بلندتر از حد طبیعی خود دیده می شود.
به طور معمول، بیمارانی که از این مشکل رنج میبرند، یک شکاف در نزدیکی خط لثه احساس می کنند. تحلیل لثه و فک بیماری نیست که بخواهید آن را نادیده بگیرید. اگر فکر می کنید لثه های شما در حال عقب رفتن می باشند، با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
چه کسانی لثه هایشان تحلیل می رود؟
تعدادی از عوامل می توانند باعث تحلیل لثه و حتی در نهایت تحلیل فک شوند، از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیماری های پریودنتال: عفونت های باکتریایی لثه هستند که باعث از بین رفتن بافت لثه و استخوان پشتیبان و نگهدارنده دندان ها می شوند و این وضعیت در نهایت با لق شدن دندان همراه است.
- بیماری های لثه ای: برخی از بیماران ممکن است به دلیل ساختار ژن های خود مستعد ابتلا به انواع بیماری های لثه باشند. مطالعات نشان می دهند که 30٪ از افراد ممکن است به طور ژنتیک مستعد ابتلا به این نوع بیماری ها باشند.
- مسواک زدن تهاجمی دندان ها: اگر دندان های خود را خیلی محکم و سریع مسواک بزنید، این عمل شما می تواند باعث از بین رفتن مینای دندان شده و لثه ها را نیز به سمت عقب بکشاند.
- عدم مراقبت کافی از دندان ها و جرم دندان: جرم دندان باعث تشکیل ماده سختی روی دندان ها می شود، که ممکن است منجر به تحلیل لثه و فک شود. استفاده از نخ دندان و شستشوی منظم با دهان شویه ضد باکتری باعث می شود، جرم های روی دندان ها، از بین بروند.
- تغییرات و نوسانات هورمون های زنانه: بلوغ، بارداری و یائسگی، می توانند لثه ها را حساس تر کرده و آنها را در برابر فرسایش آسیب پذیرتر کنند.
- پوسیدگی دندان و دندان غایب: در برخی موارد که بیمار دچار پوسیدگی شدید دندان است همزمان دچار تحلیل لثه و در ادامه تحلیل فک نیز می شود. در مواقعی که بیمار یک یا چند دندان غایب دارد مواد غذایی در تماس مستقیم با بافت لثه می باشند. همین امر در طولانی مدت منجر به تحلیل لثه و فک می شود.
تحلیل استخوان فک چگونه بروز می کند؟
توجه کنید که تحلیل لثه قبل از تحلیل استخوان فک بروز می کند. معمولا بر اثر از دست رفتن یک یا چند دندان و تماس مواد غذایی با لثه ها به مرور استخوان فک تحلیل می رود. استفاده از دندان مصنوعی نیز می تواند در طولانی مدت منجر به تحلیل استخوان فک شود.
جلوگیری از تحلیل استخوان فک با رعایت بهداشت دهان و دندان و مراقبت صحیح از دندان ها امکانپذیر است. اگر دندان از رفته دارید و دچار عارضه غیبت دندانی می باشید حتما برای درمان به یک متخصص ارتودنسی باتجربه مراجعه کنید تا از بروز تحلیل استخوان فک جلوگیری کنید.
چگونه از تحلیل لثه و فک جلوگیری کنیم؟
بهترین راه برای جلوگیری از تحلیل لثه و فک، مراقبت و بهداشت خوب دهان و دندان است. دندان های خود را هر روز مسواک بزنید و نخ دندان بکشید و حداقل دو بار در سال به دندانپزشک مراجعه کنید. همیشه از مسواک با برس مناسب استفاده کنید و از دندانپزشک خود یا مراقب بهداشت بخواهید که روش صحیح مسواک زدن را به شما آموزش دهد. اگر ساییده شدن دندان، دلیل فرسودگی لثه و فک شماست در مورد چگونگی رفع مشکل با دندانپزشک خود صحبت کنید. روش های دیگر جلوگیری از تحلیل لثه و فک عبارتند از:
- ترک سیگار
- رژیم غذایی متعادل و سالم
- کنترل تغییرات ایجاد شده در دهان
چگونه تحلیل لثه و فک درمان می شود؟
تحلیل لثه را می توان در مراحل اولیه با جرم گیری دندان درمان و متوقف کرد. در این روش پلاکی که روی دندان ها و سطوح زیر خط لثه جمع شده، با احتیاط برداشته می شود.
جرم گیری فلپ باز و طرح ریزی ریشه نیز در درمان تحلیل لثه و فک نیز کاربرد دارد. در این روش، دندانپزشک یا جراح لثه از طریق جراحی بافت لثه آسیب دیده را جمع کرده و باکتری های مضر را از شکاف های دندان خارج می کند و سپس بافت لثه را به خوبی بر روی ریشه دندان محکم می کند.
پیوند استخوان برای درمان تحلیل استخوان فک
اگر استخوان پشتیبان دندان ها در اثر فرسودگی لثه از بین رفته باشد، ممکن است روشی برای بازسازی استخوان و بافت از دست رفته توصیه شود. ابتدا در ناحیه لثه فلپ زده می شود. سپس از یک ماده احیا کننده، مانند غشا، بافت پیوندی یا پروتئین محرک بافت، برای تحریک سلول های بنیادی برای بازسازی طبیعی استخوان فک استفاده می شود.
پیوند استخوان فک چطور از لثه محافظت می کند
پس از پر کردن حفره دندان با یک ماده ژلاتینی، سطح آن پوشانده می شود. اسفنج ژلاتینی از یکسو به ماده استخوانی زیر خود استحکام می بخشد و از سوی دیگر باعث بازسازی بافت لثه می شود. روش فوق بصورت میانگین 90 % از تحلیل استخوان و لثه جلوگیری می کند. در این تکنیک بیمار پس از گذشت 10 هفته ایمپلنت ایده آل خود را با ابعادی مناسب دریافت کرده و در اغلب موارد نیاز به تکنیک های باز سازی مجدد بافت را ندارد.
پیوند لثه و دندان مصنوعی
یکی از عوارض استفاده از دندان مصنوعی تحلیل لثه و استخوان فک می باشد. همزمان با تحلیل استخوان فک دندان مصنوعی نیز دیگر کارایی سابق خود را نخواهد داشت و در جای خود ثابت نمی ماند. بنابراین پیوند استخوان فک و نه پیوند لثه به بیمار پیشنهاد خواهد شد. در صورتی که پیوند استخوان فک بسیار موفق باشد و بستر استخوان کاملا محکم شود بیمار می تواند از ایمپلنت دندان به جای دندان مصنوعی استفاده کند. اگر همچنان قوام بستر استخوان فک برای کاشت ایمپلنت کافی نباشد استفاده مجدد از دندان مصنوعی به بیمار پیشنهاد خواهد شد. در این مواقع دندان مصنوعی سابق بیمار دیگر کارایی ندارد و بیمار باید یک دندان مصنوعی جدید تهیه کند.
تحلیل لثه بعد از ایمپلنت
تحلیل لثه بعد از ایمپلنت دندان ممکن است در کوتاه مدت یا دراز مدت بروز کند. در صورتی که بیمار بهداشت دهان و دندان را به درستی رعایت نکند تحلیل لثه در دراز مدت بروز خواهد کرد. همچنین اگر بدن بیمار به کاشت ایمپلنت واکنش نشان دهد و به اصطلاح این پیوند را پس بزند در کوتاه مدت دچار تحلیل لثه بعد از کاشت ایمپلنت خواهد شد. در 95 درصد مواقع کاشت ایمپلنت موفق است و بیمار حساسیت و واکنشی نسبت به این جسم خارجی نخواهد داشت. در برخی موارد نیز آسیب به عصب و عروق لثه در حین کاشت ایمپلنت عارضه تحلیل لثه را تشدید می کند.
سوالات متداول تحلیل لثه و فک
1-آیا برای درمان تحلیل لثه و فک آنتی بیوتیک تجویز می شود؟
دندانپزشک برای از بین بردن باکتری های مضر باقی مانده، پس از جرم گیری ممکن است، آنتی بیوتیک تجویز کند. نوع آنتی بیوتیک توسط متخصص لثه در شرایط بسیار حاد تجویز می شود.
2-چه زمانی از گزینه جراحی برای درمان تحلیل لثه و فک استفاده می شود؟
اگر استخوان دندان ها دچار آسیب شدید شده باشد و شکاف ها بیش از حد عمیق باشند، برای ترمیم آسیب های ناشی از فرسودگی لثه و فک ممکن است نیاز به جراحی لثه و فک باشد.
3-روش های جراحی برای درمان فرسودگی لثه و فک چیست؟
انواع مختلفی از روش های پیوند بافت لثه و فک برای درمان این بیماری وجود دارد. اما مهمترین آنها پیوند بافت همبند نامیده می شود.
4-عوارض پیوند استخوان برای درمان تحلیل لثه و فک چیست؟
درد، تورم، خونریزی، حساس شدن دندان ها و پوسیدگی در ریشه دندان برخی از عوارض پیوند استخوان برای درمان تحلیل لثه و فک می باشد.
5-بهبودی پس از پیوند استخوان فک چند روز است؟
این مدت به شرایط جسمانی و سلامت بیمار بستگی دارد. ممکن است بهبودی کامل بعد از پیوند استخوان فک حدود 4 تا 9 ماه زمان ببرد.
6-بعد از پیوند استخوان برای درمان تحلیل لثه و فک چه باید کرد؟
از لمس زخم، شستن بیش از حد دهان و استعمال دخانیات باید خودداری نمود. همچنین داشتن یک رژیم غذایی مقوی و سرشار از ویتامین ها می تواند به بهبودی سریعتر زخم ها و کاهش دوره نقاهت بعد از پیوند استخوان کمک کند.
7-آیا دندان مصنوعی برای لثه های تحلیل رفته مناسب است؟
ممکن است بیماری علاوه بر از دست دادن یک یا چند دندان دچار تحلیل لثه نیز باشد. این بیماران معمولا بستر استخوان فک مناسبی ندارند و نمی توانند از کاشت ایمپلنت دندان استفاده کنند. بنابراین تنها روش جایگزینی دندان از دست رفته این بیماران استفاده از دندان مصنوعی می باشد.