مفصل فکی گیجگاهی ( TMJ ) یکی از نقاط فیزیولوژیک بدن انسان است که با بیمار شدن آن ممکن است دردهایی را در ناحیه فک و صورت و یا حتی کمر احساس کنید که هرگز متوجه منشا آن نباشید. گاها دلیل درد و رنج در ناحیه فک مشخص نمی شود. اما نکته جالب اینجاست که منشا اکثر این دردها در مفصل فکی گیجگاهی است.
این مفصل وظیفه جویدن و صحبت کردن را به عهده دارد و اگر دچار عارضه شود بسیار آزاردهنده و دردناک خواهد شد. تا زمانی که این مفصل به وظیفه خود عمل می کند متوجه اهمیت آن نیستیم اما به محض آنکه دچار درد و ناراحتی می شود دردسر عظیم و غیر قابل تحملی می شود.
موقعیت مفصل فکی گیجگاهی را به دیسکی تشبیه می کنیم که در بین سطوح مفصلی قرار داد و هنگام جویدن باعث کاهش اصطکاک در بین سطوح مفصلی و محافظت بافت های سخت استخوانی در مقابل فشارهای ایجاد شده می شود. موقعیت مفصل فکی گیجگاهی برای حفاظت و تنظیم سیستم های ارتوپدیک بدن نقش ویژه و مهمی دارد.
شاید برای عموم مردم قابل باور نباشد که وجود عارضه در این مفصل می تواند منجر به بروز کمر درد شود. برای مثال وقتی موقعیت فیزیولوژیک این مفصل به هم می خورد و به سمت جلو تمایل پیدا می کند، منجر به بروز مشکلاتی در ستون فقرات می شود و در نهایت بروز کمر دردی که نمی دانید منشا آن از کجاست.
ناراحتی های مفصل فکی گیجگاهی TMJ
ناراحتی های این مفصل را می توان به سه گروه عمده تقسیم کرد
- صداهای ناحیه فک
- دردهای ناحیه فک و صورت و نقاط دیگر بدن
- محدودیت حرکتی در فک یا مفصل فک
صداهای ناحیه فک ناشی از اختلال های TMJ
گاها نحوه قرار گیری فک و دندان ها از وضعیت طبیعی و استاندارد خارج می شود. این ناهنجاری می تواند هم به دلیل اختلال ژنتیک و وراثت باشد و یا عوامل محیطی و بی توجهی به رشد صحیح فک به خصوص در دوران کودکی و نوجوانی. به همین دلیل به والدین توصیه می شود توجه ویژه ای در این دوران به سلامت و رشد کودکان خود بدهند تا در بزرگسالی دچار عوارض گوناکون به خصوص عوارض فک و دندان نشوند. یکی از ناهنجاری هایی که منجر به بروز صدا در این مفصل می شود عارضه ارتفاع فک Vertical Dimension می باشد.
گاها درمان های غلط دندانپزشکی نیز می تواند منجر به بروز این عارضه شود. برای مثال انتخاب روش غلط ارتودنسی و حتی پر کردن و ایمپلنت نا به جا عارضه ارتفاع فک را ایجاد می کند.
دردهای ناحیه فک و صورت
بروز ناهنجاری در مفصل فکی گیجگاهی می تواند منشا دردهای زیر شود و شما هیچگاه متوجه آن نشوید. به دردهایی که بر اثر ناهنجاری در مفصل فکی گیجگاهی رخ می دهد TMD می گویند که اختصار این جمله Temporomandibular Disorders است. TMD به بیماری هایی گفته می شود که منشا فکی دارند و می توانند در نقاط دورتری از فک هم بروز کنند.
- سردرد
- گردن درد
- دردهای نامشخص صورت
- میگرن های عصبی
- صدای وزوز گوش
- افسردگی
- دندان قروچه
- چرخش لگن و یا کوتاهی یک پا
درمان ناهنجاری مفصل فکی گیجگاهی
برای تشخیص صحیح این عارضه پیشنهاد می کنم به یک متخصص جراحی فک و صورت مراجعه کنید و یا به یک متخصص ارتودنسی مجرب که فلوشیپ جراحی و درمان فک و صورت را دارد مراجعه کنید.
خبر خوش درباره درمان مفصل فکی گیجگاهی این است که الزما تمامی مراجعین تحت عمل جراحی قرار نمی گیرند و در بسیاری از موارد با استفاده از دستگاه های ثابت یا متحرک ارتودنسی و یا با استفاده از گاردهای دندانی مخصوص تحت درمان قرار می گیرند.
گاردهای دندانی این وظیفه را به عهده دارند که با اندازه گیری دقیق موقعیت درست و صحیح فکی را تنظیم کنند. همچنین یک گارد دندانی مناسب و حرفه ای از بروز پاسخ های فیزیولوژیک غیر صحیح بدن جلوگیری کرده و عارضه هایی که در بالا نام برده شد را کاهش می دهد.
مشخصات گاردهای دندانی با توجه به میزان ناهنجاری و شرایط فیزیولوژیک هر بیمار متفاوت است. به طور کل این گاردها از جنس آکریل ها، پلی اتیلن و فلزات مقاوم ساخته می شود. پس از ساخت گارد دندانی در لابراتوار مرحله درمان بیمار آغاز می شود و این بیمار است که باید طبق برنامه و به طور منظم از گارد دندانی خود استفاده کند تا به مرحله پایان درمان برسد.