مال اکلوژن کلاس III، در ارتودنسی یک ناهنجاری اسکلتی است که با موقعیت قدامی مندیبل نسبت به قاعده ی جمجه و/یا ماگزیلا مشخص می شود (تصویر1-15). می توان بسته به تنوعات روابط قدامی-خلفی فکین، این دیسپلازی صورتی را تحت عنوانین پروگناتیسم مندیبل، رتروگناتیسم ماگزیلا، یا ترکیبی از این دو طبقه بندی کرد. این ناهنجاری در بعد عمودی نیز به سه گروه اصلی تقسیم می شود: صورت بلند، متوسط و کوتاه (تصویر 1-15 را ببینید). واژه ی مال اکلوژن کلاس III در این فصل، تنها به دیسپلازی قدامی-خلفی اشاره خواهد داشت. مال اکلوژن کلاس III معرّف بیماران دارای کراس بایت قدامی و عدم تناسب فکی کلاس III اسکلتی است (تصویر 2-15). مال اکلوژن کلاس III کاذب که با کراس بایت قدامی در بیماران کلاس I اسکلتی مشخص می شود، در این مجموعه قرار ندارد.
علت ایجاد مال اکلوژن کلاس III
متخصص ارتودنسی معتقد است ممکن است علت ایجاد مال اکلوژن کلاس III، رشد بیش از حد مندیبل در رابطه با ماگزیلا و/یا قاعده ی جمجمه باشد. با این وجود، نتایج مطالعات طولی ما در مورد مقایسه ی رشد ماگزیلا و مندیبل در مال اکلوژن کلاس III با کلاس I ، تغییرات رشدی مشابهی را حین دوره های قبل از بلوغ، طی بلوغ و پس از بلوغ نشان می دهند. بنابرین، این تفکر که تثبیت چارچوب اسکلتی مال اکلوژن کلاس III به صورت زودهنگام و قبل از رشد پیش از بلوغ صورت می گیرد، فرضی منطقی در درمان ارتودنسی است. علاوه بر این، به نظر می رسد شیوه ی رشد مندیبل حین دوره ی پس از بلوغ، در درمان بیماران کلاس III، بسیار مهم باشد؛ چرا که تغییرات رشد ماگزیلا تقریباً ناچیز بوده و تنها استخوان مندیبل به خاطر پتانسیل رشدی خود، در جهت رو به پایین و جلو جابه جا می شود.
در ارتباط با کنترل رشد مندیبل (که احتمالاً قادر به تغییر چارچوب اسکلتی بیماران کلاس III است)؛ مطالعات صورت گرفته توسط ما، بر روی اثرات کوتاه مدت و دراز مدت نیروی chin cap، نشان داده اند که چارچوب اسکلتی حین مراحل اولیه ی استفاده از chin cap، به میزان قابل توجهی بهبود می یابد. با این وجود، چنین تغییراتی ندرتاً حین دوره ی رشدی بلوغ حفظ می شوند. هم چنین نتایج حاکی از آنند که، زمانیکه که رشد تکمیل شود، نیروی chin cap ندرتاً خصوصیات ذاتی پروگناتیک نیم رخ کلاس III را تغییر می دهد.
با در نظر گرفتن شواهد علمی، یک دستورالعمل کار بالینی را برای درمان بیماران کلاس III تهیه نموده ایم و بیش از 10 سال است که آن را در کار بالینی خود به کار برده ایم. نقش اصلی این دستورالعمل، ایجاد تمهیداتی است تا تقریباً تمام بیماران تا بزرگسالی به اکلوژن فانکشنال و دندانهای زیبا، و پس از آن به ثبات مادام العمر نتایج درمان دست یابند. بعلاوه، این دستورالعمل با هدف تضمین کیفیت درمان ارتودنسی و فراهم ساختن استراتژی های کنترل خطرهای درمان در شرایط پیش بینی نشده ای که گاهاً حین درمان روی می دهند، نیز به کار می رود.
دستورالعمل کار بالینی تصحیح مال اکلوژن کلاس III تکاملی متعاقباً شرح داده شده و ملاحظات خاصی در ارتباط با رشد صورت این بیماران و کاربرد نیروی ارتوپدیک chin cap به منظور کنترل رشد مندیبل بیمار کلاس III و اثرات دراز مدت آن، توضیح داده شده است. علاوه بر این، پیشرفت درمان و نتایج درمان بیماران کلاس III که با این پروتکل درمان شده اند، گزارش شده است. تصویر 3-15 دستورالعمل کار بالینی برای درمان بیماران کلاس III تکاملی و در حال رشد را نشان داده و درک فعلی ما از درمان و کنترل آنها را به نمایش می گذارد.1
تصویر 1-15 طبقه بندی انواع صورت ها.
بیماران در تشخیص اولیه در دوره ی دندانهای شیری یا اوایل دوره ی دندانی مختلط، تحت تشخیص افتراقی قرار گرفته و بر حسب وسعت ناهماهنگی های سه بعدی فک هایشان به دو گروه تقسیم می شوند. درمان طولانی مدت معمولاً برای بیمارانی توصیه می شود که مال اکلوژن اسکلتی کلاس III خفیف تا متوسط داشته باشند؛ این درمان به وضوح به دو فاز درمانی تقسیم می شود (تصویر 3-15 را ببینید). اوایل دوره ی دندانی مختلط، مطلوبترین زمان برای فاز یک درمان ارتودنسی (با وجود اینکه تمام بیماران به سرعت کافی و در سن پایین مراجعه نمی کنند) بوده و فاز دوم درمان نیز عموماً حین یا بعد از دوره ی پس از بلوغ صور می گیرد. دوره ی تحت نظر گیری رشد از انتهای فاز اول درمان تا ابتدای فاز دوم، ادامه می یابد.
تصویر 2-15 اکلوژن هر یک از انواع صورت اسکلتی.
اهداف درمان فاز یک
- حفظ بهداشت خوب با کمک تست های خطر پوسیدگی دندانپزشکی
- تصحیح انحراف فانکشنال مندیبل و تثبیت موقعیت فک
- بهبود ناهنجاری سه بعدی فک تا اندازه ی ممکن
- تصحیح و کنترل انحراف میدلاین دندانی
- دستیابی به اکلوژن قدامی مطلوب به منظور برقراری guidance قدامی در آینده
- برقراری ساپورت خلفی دو طرفه
- دستیابی به فضای کافی برای دندانهای باکالی
- بهبود و نرمال کردن عملکردهای دهان و صورت
تصویر 3-15 دستورالعمل کار بالینی برای بیماران دارای مال اکلوژنهای کلاس III.
در مقابل، اهداف فاز دو شامل موارد زیر هستند
- دست یابی به نیم رخ بافت نرم متناسب
- برقراری اکلوژن فانکشنال نهایی
- تنظیم مفصل تمپورومندیبولار (TMJ) و عملکردهای دهانی
- پیشگیری از بیماری های پریودنتال و ارتقای سلامت دهانی
حین دوره ی تحت نظر گیری، باید اطلاعات رشدی را از بیمار جمع آوری کرده و بهداشت دهان وی را به صورت حرفه ای کنترل نمود. نکته ی مهم این جا است که تکمیل سریع هر فاز، همکاری بیمار را در دوره ی درمان طولانی مدت، تشویق می کند.
بیمارانی که مال اکلوژن کلاس III بسیار شدیدی داشته و باید تحت جراحی ارتوگناتیک قرار گیرند، معمولاً تحت درمان فاز یک قرار نمی گیرند. نمی توان مشکلات ارتودنتیک آنها را نیز قبل از دوره ی پس از بلوغ، درمان کرد. جمع آوری اطلاعات از این بیماران نیز برای تشکیل یک پایگاه داده ی رشدی فردی از آنها ضروری است. می توان از این اطلاعات به منظور تعیین زمان جراحی ارتوگناتیک و کنترل حرفه ای بهداشت دهان حین دوره ی تحت نظر گیری بیمار استفاده نمود.
لینک دانلود دستورالعمل کار بالینی در بیماران مبتلا به مال اکلوژن کلاس III تکاملی فصل 15 انتشارات آرتین طب