بزرگی فک بالا

در بعضی موارد ممکن است فک بالا بزرگ و جلو قرار گرفته باشد که در اصطلاح به این بزرگی فک بالا Maxillary protrusion گفته می شود. در این صورت برای عقب بردن فک بالا می بایست از دستگاه های خارج دهانی به نام هدگیر (Headgear) استفاده کرد که با کمک کش هایی که روی سر یا پشت گردن قرار می گیرد، می توان از رشد زیاد فک بالا جلوگیری کرد. بعد از مشخص شدن عوامل بروز ناهنجاری بزرگی فک بالا بهترین روش درمان توسط متخصص ارتودنسی مشخص می شود. بیمارانی که علاوه بر ارتودنسی به جراحی نیز نیاز دارند توسط ارتودنتیست معالج در زمان مناسب نزد جراح فک ارجاع داده می شوند.

تشخیص بزرگی فک بالا

گاها با دیدن افرادی که فک بالای آنها بزرگ تر یا جلوتر به نظر می رشد این سوال پیش می آید که آیا فک بالا دچار ناهنجاری است و یا فک پایین بیش از اندازه کوچک است؟ متخصص ارتودنسی چطور این ناهنجاری را تشخیص می دهد؟

به طور طبیعی فک بالا باید مختصری از فک پایین جلوتر باشد. این یعنی وقتی فکین را روی هم قرار می دهیم فک بالا باید 1 الی 2 میلی متر از فک پایین در موقعیت جلوتری قرار بگیرد. اگر این اندازه و فاصله بیشتر باشد ناهنجاری بزرگی و جلو بودن فک بالا تشخیص داده می شود. حال آنکه مقصر اصلی این ناهنجاری کدام فک است در درمان صحیح بزرگی فک بالا بسیار حائز اهمیت است. متخصص ارتودنسی با گرفتن رادیوگرافی و بررسی وضعیت فک بالا و پایین می تواند علت بزرگی فک بالا را تشخیص دهد.

پس از گرفتن رادیوگرافی متخصص ارتودنسی اعداد و ارقام را محاسبه می کند و ناهنجاری را به طور دقیق تشخیص می دهد. برای مثال عدد نرم برای فک بالا را در نظر می گیرد و اگر عددی که رادیوگرافی می دهد بزرگ تر از این عدد نرم باشد یعنی فک بالا بزرگ است.

همچنین با مقایسه عدد رادیوگرافی فک پایین بیمار با عدد نرم فک پایین می تواند کوچکی یا بزرگی فک پایین را هم تشخیص دهد. برای مثال اگر عدد رادیوگرافی فک پایین بیمار کمتر از عدد نرم باشد، بیمار دچار کوچکی فک پایین است. به همین دلیل است که فک بالا بزرگ تر به نظر می رسد.

در ناهنجاری های شدید بزرگی فک بالا بیمار دچار ناهنجاری در هر دو فک است. یعنی علاوه بر بزرگی فک بالا دچار عارضه کوچکی فک پایین نیز می باشد.

بهترین درمان بزرگی فک بالا

برای درمان بزرگی فک بالا توصیه می شود از همان سنین کودکی و ترجیحا 8 سالگی به متخصص ارتودنسی مراجعه فرمایید. زیرا استخوان های فک کودک در این سن نرم و شکل پذیر است. بنابراین در کمترین زمان ممکن می توان بهترین نتیجه را از درمان این گروه از بیماران گرفت. دستگاه های متحرک ارتودنسی می توانند برای حرکت و شکل دادن فکین کاربرد داشته باشند.

ممکن است بیمار در سنین کودکی دسترسی به متخصص ارتودنسی نداشته باشد و یا به هر دلیلی این درمان به تعویق بیافتد. برای بزرگسالان نیز می توان بسته به نظر ارتودنتیست درمان بزرگی فک بالا را با ارتوسرجری و یا ارتودنسی به تنهایی انجام داد. تمام تلاش متخصص ارتودنسی بر درمان ارتودنسی به تنهایی و بدون جراحی است.

برای درمان اصولی بزرگی فک بالا در کودکان 1 سال استفاده از ارتودنسی متحرک و 1 الی 1.5 سال استفاده از ارتودنسی ثابت پیشنهاد می شود. ممکن است متخصص ارتودنسی به دستگاه های ارتودنسی کوچک داخل دهانی دسترسی نداشته باشد و طبق متدهای قدیمی از یکی از انواع هدگیر برای درمان ارتودنسی بزرگی فک بالا کمک بگیرد.

انواع دستگاه هدگیر Headgear

دستگاه های هدگیر انواع مختلفی دارند که با توجه به نوع ناهنجاری می توان از هر یک از آنها استفاده کرد. این دستگاهها اصطلاحاً به انواع ذیل تقسیم می شود:

1. Low pull headgear (cervical headgear)
2. High pull headgear (occipital headgear)
3. Straight pull headgear (combi headgear)

این درمان ها نیز می بایست در دوران رشد قبل از بلوغ انجام شود. در صورت عدم مراجعه بیمار در زمان مناسب (قبل از بلوغ) برای عقب بردن فک بالا نیاز به جراحی فک و صورت خواهد بود.

عوارض بزرگی فک بالا

این ناهنجاری عوارض گوناگونی را برای بیمار ایجاد می کند که ممکن است مزاحمی برای زندگی روزمره بیمار باشد. این عوارض به شرح زیر است:

• احتمال ایجاد زخم های داخل دهانی به دلیل برخورد دندان ها با جدار داخلی دهان.
• این گروه از بیماران مستعد وارد آمدن ضربه به دهان و صورت هستند زیرا فک آنها بیش از اندازه نرمال جلوتر از صورت قرار دارد.
• بیماران دچار بزرگی فک بالا در ادای کلمات دچار مشکل هستند و نمی توانند کلمات را به درستی تلفظ کنند.
• معمولا در خوردن غذا دچار مشکل هستند و جویدن غذا به درستی انجام نمی شود.
• با عدم درمان به موقع روز به روز ناهنجاری بزرگی فک بالا حادتر و پیشرفته تر می شود.