در محیط دهان انسان باکتری های گوناگونی وجود دارد که اگر از بین نروند به دندان ها آسیب می رسانند. پلاک های دندانی که بر اثر رشد این باکتری ها بر روی دندان بروز می کنند به مرور منجر به پوسیدگی دندان می شوند. پس از مدتی این پلاک ها دیگر با مسواک زدن نیز از بین نمی روند و بیمار برای نجات دندان ها از پوسیدگی به جرم گیری دندان نیاز خواهد داشت.
نحوه انتخاب مسواک مناسب
در انتخاب یک مسواک مناسب به موارد زیر توجه کنید: سایز مسواک با سایز دهان شما متناسب باشد و به تمام نقاط دهان شما برسد. اگر دندان های حساس دارید از مسواک نرم استفاده کنید. سعی کنید مسواک های سخت را انتخاب نکنید زیرا معمولا الیاف مناسبی ندارند و ممکن است به لثه ها آسیب بزنند.
از مسواکی استفاده کنید که ساخته شده از الیاف مرغوب باشد. مسواک های با برس سخت معمولا به دندان ها و لثه آسیب می زنند و تخلخل دندان ها را افزایش می دهند. هر دو ماه مسواک خود را تعویض کنید. مسواکی که بد شکل شده است و از حالت طبیعی خارج شده است را دیگر استفاده نکنید و با یک مسواک نو جایگزین کنید.
برخی مسواک ها طوری ساخته و طراحی شده اند که بعد از اتمام تاریخ مصرف تغییر رنگ می دهند. دقت کنید که بعد از بیماری مسواک خود را تعویض کنید. جمع شدن میکروب ها بر روی مسواک منجر به بازگشت گلو درد سینوزیت و بیماری می شود. برخی بیماران خاص نیز باید هر 1 تا 3 هفته یک بار مسواک خود را تعویض کنند.
روش صحیح مسواک زدن
روش های مختلفی برای مسواک کردن ارائه شده است. به همین دلیل بهترین روش مسواک زدن روشی است که علاوه بر تمیز کردن کامل حفره دهان و دندان برای فرد نیز خوشایند و راحت باشد.
پیش از شروع مسواک، ابتدا دهان را با آب خیس کنید تا خمیر دندان به خوبی کف کند نه مسواک را.
هنگام قراردادن خمیر دندان بر روی مسواک خمیر دندان را درون موهای مسواک فشار دهید تا هنگام مسواک کردن به همه جای دندان ها برسد.
در 24 ساعت حداقل 2 مرتبه مسواک دندان ها توصیه می شود یک بار بعد از صرف صبحانه یک بار هم نیز قبل از خواب.
روش کار به ترتیب چهار مرحله زیر می باشد:
1- تمیز کردن سطح جلویی دندان ها
بخشی از دندان که وظیفه جوندگی را برعهده دارد، بسیار مهم و حساس میباشد و در طول روز باید مداوم به آنها رسیدگی شود. برای انجام صحیح مسواک زدن این ناحیه در ابتدا، مسواک را بر روی شیارهای موجود در این بخش قرار دهید و با یک حرکت رفت و برگشت صحیح، از فک پایین به سوی فک بالا حرکت نمایید، سپس همین روش را به صورت برعکس و آرام انجام دهید تا پرزهای مسواک بتواند کف تولید شده را به راحتی در لابه لای دندان ها نفوذ داده و باعث از بین رفتن باکتری ها شود.
2- بردن مسواک روی دندان های کناری و مجاور لثه
یکی از مهم ترین و در عین حال سخت ترین قسمت های مسواک زدن محسوب می شود، این بخش به دلیل داشتن ارتباط مستقیم با لثه های کناری که حساسیت بیشتری نسبت به سایر قسمت های لثه دارند به دلیل کمتر توجه شدن، همیشه باعث بروز مشکلات دندانی در افراد می شوند.
به منظور مسواک زدن صحیح این بخش، باید بتوانید پرزهای مسواک را در لابه لای این بخش ها نفوذ دهید، برای انجام این کار ابتدا مسواک را با یک زاویه 45 درجه بر روی دندان های خود قرار دهید و به گونه ای آن را تنظیم کنید که پرزهای دندان در بین شیارهای آن قرار بگیرد، حال با یک حرکت لغزشی آرام، این عمل را تا پایین و فک پایینی انجام دهید و با انجام 3 الی 4 مرتبه این روش دندان های کناری خود را به خوبی پاکسازی نمایید.
توجه کنید که برای تمیز کردن این بخش حتما از حرکت لرزشی به منظور قرارگیری و حرکت بهتر مسواک بر روی شیارهای دندان حتما استفاده نمایید.
3- مسواک زدن سطح داخلی دندان
برای مسواک زدن به شیوه کاملا اصولی، ابتدا مسواک را با یک زاویه صحیح 45 درجه در داخل دندان های خود قرار دهید و از بالا به سوی پایین حرکت نمایید، در این روش می توانید به فضای داخلی دندان و شیارهای آن را به راحتی پاکسازی کنید. برای این مرحله باید از روش رفت و برگشتی استفاده نمود، زیرا باعث می شود که دندان ها ساییده شده و در دراز مدت باعث خرابی زودرس آنها می شود.
بعد از آن بخش قوسی داخل دندان ها را به صورت عمودی تمیز نمایید، بخشی از مسواک را به صورت عمدی در داخل دهان خود قرار داده و با یک روش بالا به پایین این قسمت را مرتب نمایید. حال برای انجام بهتر مراحل و سرعت بخشیدن به عمل مسواک زدن، هرچه از عقب به سوی جلوی دندان و داخل آن حرکت می کنید، باید جهت مسواک را رفته رفته تغییر دهید تا مسواک دندان ها و لثه شما را اذیت نکند.
4- تمیز کردن زبان بوسیله مسواک
یکی از بخش هایی که کمتر به آن توجه می شود، زبان می باشد. این بخش به دلیل وجود باکتری های مختلف، باعث می شود که دوباره باکتری های مخرب بعد از شست و شوی دهان به روی دندان ها نشسته و باعث خرابی دندان ها شود.
بسیاری از مسواک های جدید و استاندارد در بخش پشتی خود یک قسمت نرم به منظور تمیز کردن زبان دارند و در صورت نبود این بخش می توان با یک حرکت آرام و صحیح رفت و برگشتی رو و زیر زبان را به آرامی مسواک کرده تا تمام باکتری های آن از بین برود.
مسواک زدن و ارتودنسی
روش مسواک زدن دندان های ارتودنسی شده کمی متفاوت از مسواک زدن دندان ها در حالت عادی است. برای این کار باید یک مسواک مخصوص ارتودنسی تهیه کنید. این نوع مسواک ها دارای برس های میانی کوتاه و سفت است. در این حالت نگین ارتودنسی و سیم ارتودنسی به خوبی تمیز می شود. مسواک ارتودنسی نوک گرد و بلندی دارد و دندان ها و لثه ها را به خوبی تمیز می کند. برای مسواک زدن دندان های ارتودنسی شده می توانید از مسواک برقی نیز کمک بگیرید.
آب فشان ایریگاتور نیز کمک مناسبی برای تمیز کردن ارتودنسی ثابت است. این دستگاه جایگزین مسواک نیست اما مکمل مناسبی برای تمیز کردن بریس های ارتودنسی است. همچنین استفاده از مسواک بین دندانی مناسب با فضای دندان ها بسیار کمک کننده است. این مسواک بدون آسیب زدن به لثه ها مواد غذایی گیر کرده در بین براکت های ارتودنسی را تمیز و خارج می کند. کافی است به آرامی آن را به سمت عقب و جلو حرکت دهید.
مسواک زدن کودکان و اطفال
دندان های تازه روییده کودکان را می توان با یک پارچه تمیز و نم دار تمیز کرد. بدین ترتیب دندان های شیری را از پوسیدگی دندان نجات می دهید. همچنین با بزرگ تر شدن کودک والدین می توانند با استفاده از مسواک های انگشتی که برس های نرمی دارد دندان کودک خود را تمیز کنند. این مسواک ها طوری طراحی شده اند که آسیب به لثه وارد نمی کنند. همچنین استفاده از آنها برای والدین راحت است.
معمولا تا 6 سالگی کودک قادر نیست دندان های خود را مسواک بزند. در این زمان والدین می توانند با کمک مسواک انگشتی دندان های کودک خود را تمیز کنند. در عین حال کودک یاد می گیرد که به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت بدهد. بعد از 6 سالگی کودک قادر است خودش دندان هایش را مسواک بزند. اما توصیه می شود والدین تا سن 12 سالگی بر مسواک زدن کودک خود نظارت کنند.
کمک کردن والدین به فرزندان برای مسواک زدن
در واقع مسواک زدن صحیح دندان ها 2 دقیقه به طول می انجامد. اما ممکن است فرزند شما طی این مدت زمان از مسواک زدن خسته شود و حوصله او سر برود. بهتر است در ابتدای کار به کودک سخت نگیرید و کم کم زمان مسواک زدن را افزایش دهید. برای این که برای مسواک زدن به فرزند خود کمک کنید توصیه های زیر را در نظر بگیرید:
- به منظور تقویت احساس استقلال و شخصیت کودک برای انتخاب مسواک و خمیردندان از خود کودک کمک بگیرید.
- برای این که کودک به مسواک خود علاقه مند شود اجازه دهید خودش مسواک خود را انتخاب کند.
- با تعویض منظم مسواک کودک و تهیه مسواک های رنگی و گوناگون کودک تشویق می شود که بیشتر از مسواک استفاده کند.
- مسواک زدن کودک خود را تشویق کنید. همچنین در نزد دوستان از مسواک زدن کودک خود تعریف کنید تا کودک انگیزه بیشتری برای مسواک زدن به دست بیاورد.
- آینه دستشویی را طوری تنظیم کنید که کودک به راحتی خود را در آینه ببیند و به شیر آب دسترسی داشته باشد.
- طرز صحیح مسواک زدن را قدم به قدم برای کودک خود توضیح دهید.
سوالات متداول چگونه مسواک بزنیم
1-چگونه به کودکمان روش صحیح مسواک زدن را آموزش دهیم؟
باید مسواک زدن را سرگرم کننده و جذاب کنید. اعضای خانواده را دعوت کنید تا با هم مسواک بزنید. این کار مسواک زدن را برای کودک لذت بخش تر می کند. چه خوب است که مسواک زدن را به همراه نحوه صحیح زدن و اصول اولیه مراقبت از بهداشت دهان و دندان به او بیاموزیم.
2-آیا طولانی شدن زمان مسواک زدن باعث بروز مشکلی می شود؟
زمان مسواک با مسواک دستی حدود 5 دقیقه کفایت می کند زیاد مسواک زدن و غلط مسواک زدن باعث تحلیل لثه می شود. معمولا مسواک های برقی برای مدت زمان 2 دقیقه هشداری می دهند که زمان مسواک زدن را به پایان برسانید. از انجایکه دندانها با مسواک برقی بهتر تمیز می شوند زمان مسواک زدن در نوع مسواک برقی کمتر از مسواک دستی است.
3-بهترین زمان برای تعویض مسواک چه موقع هست؟
هنگامی که بریستلها از حالت اولیه خود خارج شود سر مسواک را تعویض کنید بعضی مسواکها شاخصی برای زمان تعویض دارند که یک زنگ خبر است زمانی که رنگ قسمت ایندیکاتور تا نیمه کمرنگ شد سر مسواک باید تعویض شود.
4-چرا بعد از نوشیدن آبمیوه های اسیدی نباید مسواک زد؟
پس از مصرف نوشیدنی های اسیدی و یا استفراغ بلافاصله اقدام به مسواک زدن نکنید چرا که پس از تماس اسید با دندان ها مینای دندان نرم می شود و باید صبر کرد تا مینا مجددا توسط بزاق محکم شود . اگر بلافاصله پس از مصرف نوشیدنی های اسیدی و یا استفراغ مسواک کنید روند فرسایش مینای دندان سرعت می یابد . پس از مصرف نوشیدنی مثل آب پرتقال که خاصیت اسیدی دارد حداقل تا یک ساعت از مسواک زدن خودداری کنید . تحقیقات نشان داده بعد از خوردن نوشیدنی اسیدی یک ساعت طول می کشد تا بزاق اثر خنثی کنندگی خود را نشان دهد.
5-چرا باید مسواک را تعویض کرد؟
مسواک نو در مقایسه با مسواکی که سه ماه مصرف شده سی درصد بیشتر پلاک میکروبی و لایه های رسوبی باقی مانده از مواد غذایی را از روی دندان ها پاک می کند. بنابراین تعویض به موقع مسواک به حفظ بهداشت دهان و دندان کمک شایانی می کند.
6-زمان استفاده از مسواک برقی با مسواک دستی تفاوت دارد؟
زمان مسواک زدن با مسواک برقی حدود 2 دقیقه کفایت می کند . اما میزان فشار و نیرویی که مسواک برقی به دندان ها وارد می کند یکنواخت و منظم است. بنابراین مسواک برقی بهتر از مسواک دستی دندان ها را تمیز می کند.
7-آیا بچه ها هم می توانند از مسواک برقی استفاده کنند؟
مسواک برقی برای ترغیب بچه ها به مسواک زدن نیز مفید است. همچنین مسواک برقی دندان ها را بهتر تمیز می کند. معمولا کودکان نمی توانند فشار و نیروی صحیح را به مسواک وارد کنند. مسواک برقی این نیرو را به درستی و به طور مساوی به دندان ها وارد می کند. حرکات دورانی و سریع مسواک برقی نسبت به مسواک دستی بسیار کمک کننده است و بهداشت دهان و دندان را بهتر و کامل تر تامین می کند.
8-مسواک بین دندانی چیست؟
مسواک های بین دندانی مسواک های کوچکی هستند که برای تمیز کردن فضاهای بزرگ بین دندان ها و بین سیم ها و براکت های ارتودنسی به کار می روند معمولا تمیز کردن این فضاها با مسواک معمولی ممکن نیست.
9-آیا برند مسواک یا خارجی بودن آن مثل اورال_بی یا سیگنال و… اهمیت دارد؟
باید به این نکته توجه داشته باشیم که نحوه صحیح و درست زدن مسواک می تواند خیلی مهمتر از نوع مسواک باشد. مراقبت منظم از دندان ها و مسواک زدن صحیح نقش مهمی در حفظ سلامت دهان و دندان دارد.
10-چرا دندان های ما نیاز به مسواک زدن دارد؟
باکتری ها بعد از خوردن غذا بین لثه ها و دندان ها باقی می مانند. اگر مدت تمیز کردن دندانها طولانی شود این باکتری ها باعث پوسیده شدن دندان ها و سوراخ شدن آنها می شود. پس علاوه بر تمیز کردن دندان ها باید مسواک زدن را با روش صحیح و درست انجام دهیم.