جراحی لثه یکی از درمان های تخصصی برای بهبود سلامت دهان و دندان و جلوگیری از پیشرفت بیماری های لثه است. این روش با هدف برداشتن بافت های عفونی، ترمیم تحلیل لثه وبازسازی استخوان های اطراف دندان انجام می شود.
بسته به شرایط بیمار، تکنیک هایی مانند جراحی فلپ، پیوند لثه، با استفاده از لیزر به کار گرفته می شود. جراحی لثه علاوه بر افزایش طول عمر دندان ها، نقش مهمی در زیبایی لبخند و جلوگیری از بوی بد دهان دارد. مراقبت صحیح پس از عمل شامل رعایت بهداشت دهان و دندان و پیگیری منظم نزد دندانپزشک در موقعیت درمان بسیار موثر است. روش های جراحی لثه به دو نوع کلاسیک و مدرن تقسیم بندی می شوند که در این پست در خصوص آنها توضیح داده شده است.
روش های کلاسیک و رایج جراحی لثه
یکی از متداول ترین روش‌های کلاسیک و رایج جراحی لثه، جراحی فلپ لثه است که در آن بافت لثه به صورت موقت کنار زده می شود تا جرم و باکتری های زیر آن پاکسازی شوند و سپس بافت لثه مجدداً بخیه زده شده و در جای خود تثبیت می گردد.
در مواردی که استخوان فک تحلیل یافته باشد، از پیوند استخوان برای ترمیم و بازسازی استخوان آسیب دیده استفاده می شود؛ این روش کم تهاجمی بوده و با حداقل درد و تورم انجام می شود. روش بازسازی هدایت شده بافت لثه (Guided Tissue Regeneration – GTR) با استفاده از غشاهای خاص، رشد مجدد بافت نرم و استخوان را هدایت کرده و از رشد زودهنگام اپی تلیوم جلوگیری می کند تا فرصت کافی برای بازسازی فراهم شود.
همچنین، پیوند لثه شامل پیوند آزاد لثه، پیوند بافت همبند و پیوند پدیکل است که با استفاده از بافت برداشت شده از سقف دهان یا لثه مجاور، نواحی تحلیل رفته را پوشش می دهد. در نهایت، ژینجیونکتومی برای حذف بافت اضافی یا ناسالم لثه و بهبود ظاهر و عملکرد آن انجام می شود. این مجموعه روش‌ها به کنترل التهاب، بازسازی بافت لثه و استخوان و ارتقاء سلامت و زیبایی دندان ها کمک می کنند.
۱- جراحی فلپ لثه (Flap Surgery)
در روش جراحی فلپ لثه، پریودنتیست بافت لثه را به صورت فلپ کنار می زند، جرم و باکتری زیر آن را پاک می کند. سپس لثه را بخیه می زند تا دوباره به دندان چسبیده بماند. کاربرد این روش در مواردی است که پاکت ها (فاصله بین دندان و لثه) بیش از 5 میلی متر عمق دارند.
۲-جراحی لثه همراه با پیوند استخوان (Bone Grafting)
روش پیوند استخوان برای ترمیم استخوان آسیب دیده در ناحیه فک استفاده می شود. مواد استخوانی ممکن است از بدن خود بیمار یا منابع مصنوعی باشد. اگر بیمار دچار عارضه دندان غایب شده باشد یا به دلیل از دست رفتن دندان ها یا بیماری های پریودنتیت دچار تحلیل فک و استخوان شده باشد این روش به کار گرفته می شود.
در جراحی لثه همراه با پیوند استخوان ابتدا بافت لثه باز می شود. سپس کار پیوند استخوان انجام می شود. در آخر لثه به جای خود باز می گردد و بخیه زده می شود. بعد از گذشت چند هفته جوش خوردن استخوان به خوبی انجام می شود. در عین حال جراحی لثه با موفقیت و دقت کامل انجام می شود. این روش به شکل کم تهاجمی و با حداقل درد و تورم انجام می شود. همچنین روند بهبود سریعتر از برخی دیگر روش ها است.
۳-بازسازی هدایت شده بافت لثه (GTR) Guided Tissue Regeneration
در روش بازسازی هدایت شده بافت لثه، از غشاء های خاص برای هدایت رشد مجدد بافت نرم و استخوان استفاده می شود. این غشا ها می توانند قابل جذب یا غیر قابل جذب باشند. این غشاء از رشد سریع اپی تلیوم جلوگیری کرده و زمان کافی برای بازسازی استخوان و لثه را فراهم می آورد.
۴-پیوند لثه (Gingival Grafting)
در روش پیوند لثه سه روش متداول وجود دارد:
- پیوند آزاد لثه (Free Gingival Graft FGG): برداشت مستقیم بافت از سقف دهان و پیوند آن به ناحیه تحلیل رفته است.
- پیوند بافت همبند (Connective Tissue Graft): بافت زیر لایه ای از سقف دهان جدا شده و برای پوشش ریشه دندان به کار می رود.
- پیوند پدیکل (Pedicle Graft): در این مورد بافت لثه مجاور با یک طرف هنوز متصل به محل اصلی، به ناحیه مورد نظر منتقل می شود.
- ژینجیونکتومی(Gingivectomy): در این حالت برداشتن بافت اضافی یا بیمار برای اصلاح ظاهر یا سلامت لثه انجام می شود.
روش های پیشرفته و نوآورانه جراحی لثه
در کلینیک های پیشرفته ارتودنسی و دندانپزشکی از روش های نوآورانه برای جراحی لثه استفاده می شود. این روش ها با تکنولوژی و دستاوردهای علمی جدید ادقام شده و منجر به نتیجه درمان با کیفیت و مطلوب می شود. در ادامه به توضیح انواع روش های پیشرفته جراحی لثه می پردازیم
۱-تکنولوژی و هوش مصنوعی (Artificial Intelligence)
استفاده ازهوش مصنوعی برای برداشتن تصویربرداری سه بعدی دقیق از ساختارهای دهان و فک کمک می کند. برنامه ریزی درمانی لثه را بسیار پیشرفته تر می سازد. ترکیب این فناوری با هوش مصنوعی باعث شناسایی زود هنگام بیماری و طراحی دقیق تر درمان می شود.
۲-جراحی لثه با کمک لیزر(Laser Gingivectomy)
این روش مدرن و هنری با کمترین تهاجم لیزری انجام می شود. در این روش لیزر باکتری ها را از بین می برد و بافت های معیوب لثه را برمی دارد. لیزر با از بین بردن باکتری ها، فرآیند ترمیم را تسریع می کند. در این روش لثه تحریک نمی شود و بیمار احساس راحت تری از لیفت لثه دارد.
مزایای کلیدی این روش به این گونه می باشد:
- بدون بخیه و برش سنتی
- کاهش خونریزی و التهاب
- بهبود سریع تر و درد کمتر
- دقت بالاتر در طراحی واجرای درمان
با پیشرفت های جدید، درمان های لثه با دقت بیشتری انجام می شوند و امکان حذف بیش از 99% باکتری های مسبب بیماری لثه فراهم شده است.
۳-استفاده از فاکتورهای رشد وپی آراف (PRF)
پی آر پی ماده ای است که از خون خود بیمار استخراج می شود و در بازسازی بافت لثه و استخوان فک و دندان تاثیر چشمگیری دارد. این روش باعث ترمیم سریع تر، کاهش عوارض و نتایج درمانی پایدارتر می شود.
۴-چاپ سه بعدی (3D Printing)
فناوری چاپ سه بعدی می تواند برای تولید ابزارهای جراحی سفارشی و دقیق به کار گرفته شود. همچنین گایدهای جراحی (Surgical Guides) با استفاده از این تکنولوژی طراحی و ساخته می شوند که باعث افزایش ایمنی و دقت عمل جراحی لثه خواهد شد.
امروزه فناوری های جامع و چند گانه به یاری علم پزشکی آمده است. استفاده هم زمان از تصویر برداری دیجیتال، میکروسکوپ جراحی و ابزارهای دیگر، استانداردی جدید برای افزایش دقت و کاهش عوارض جراحی لثه ایجاد کرده است.
آماده سازی، بهبود و مراقبت پس از عمل لثه
قبل از عمل لثه ارزیابی دقیق توسط پریودنتیست، شامل عکس، معاینه و بررسی سوابق پزشکی انجام می شود. بهبود بهداشت دهان شامل جرم گیری و روت پلنینگ انجام می شود.
بهبود و مراقبت پس از عمل لثه شامل موارد زیر است:
- کنترل درد ممولا با داروها و مراقبت های حمایتی مانند کمپرس سرد.
- نگهداری بخیه های جذبی یا مراجعه برای برداشتن بخیه ها در 7-10 روز.
- بازگشت فعالیت های روزمره معمولا در چند هفته.
عوارض احتمالی بعد از عمل لثه
از مهمترین عوارض احتمالی جراحی لثه تورم، خونریزی یا عفونت خفیف را می توان در نظر گرفت. در نظر داشته باشید که در صورت مشاهده علائم شدید مراجعه به متخصص ضروری است.
هزینه های جراحی لثه بسیار متفاوت بوده و ممکن است تحت پوشش بیمه قرار گیرند. برای اطلاع از نحوه بازپرداخت هزینه ها با دفتر بیمه خود تماس بگیرید.
عوارض شایع جراحی لثه معمولا خفیف است. که بین 24 تا 48 ساعت طول می کشد. تورم، کبودی و خونریزی اندک به همراه حساسیت موقت دندان ها به سرما و گرما در یک تا دو روز اول مشاهده می شود.
عوارض کمتر شایع جراحی لثه شامل عفونت، باز شدن بخیه، و تاخیر در ترمیم (به ویژه در افراد سیگاری یا دیابت کنترل نشده و مصرف کنندگان و رقیق کننده خون) است.
بعد از جراحی لثه ممکن است تغییرات ظاهری رخ دهد. مثل عقب نشینی لثه و بلندتر به نظر رسیدن دندان ها، ایجاد فواصل تیره بین دندان ها، یا کمی لقی موقت.
برای جلوگیری از عوارض جراحی لثه رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان ضروری است. مصرف داروها طبق نسخه تجویز شده و پیگیری ویزیت های بعد از جراحی لثه برای کاهش ریسک ها ضروری است. اگر خونریزی شدید، تب، درد رو به افزایش یا ترشح، با احساس بوی بد داشتید، فورا با دندانپزشک تماس بگیرید.
جراحی لثه چگونه انجام می شود
جراحی لثه معمولا تحت بی حسی موضعی و بدون درد و بیهوشی انجام می شود. دراین روش، دندانپزشک یا پریودنتیست ابتدا لثه رابه صورت کنترل شده کنار می زند تا دسترسی کامل به ریشه دندان و استخوان فراهم شود. سپس بافت های عفونی و جرم های عمقی پاکسازی و در صورت نیاز، سطح استخوان هموار یا بازسازی می گردد.
بسته به نوع مشکل، ممکن است از پیوند لثه، پیوند استخوان یا غشاهای بازسازی بافتی استفاده شود. در تکنیک های جدید، لیزر جایگزین تیغ جراحی شده و با کمترین خونریزی، بخیه کم تر و سرعت ترمیم بالاتر همراه است. پس از پایان کار، لثه در جای خود بخیه می شود و بیمار با مراقبت های ساده خانگی طی چند هفته بهبود پیدا می کند.
