عوامل متعددی موجب از بین رفتن و به خطر افتادن سلامت دندان ها می شوند که ساییدگی دندان یکی از مهمترین آنها است. بعد از پوسیدگی دندان ساییدگی شایع ترین عامل تخریب ساختمان دندان ها است. اما تفاوت ساییدگی دندان با پوسیدگی چیست؟ چه عواملی موجب ساییدگی در دندان ها می شود؟ و چگونه می توان آنها را کنترل کرد؟ اگر دنبال جواب این سوالات هستید با ادامه این مطلب با ما همراه باشید.
ساییدگی دندان چیست؟
ساییدگی دندان حالتی است که بافت دندان های ما در اثر عوامل مختلف غیر میکروبی به مرور تخریب می شود. برای مثال مینای دندان که خارجی ترین لایه دندان است از بین می رود و قسمت های درونی تر مانند عاج دندان نمایان می شود.
تفاوت ساییدگی دندان با پوسیدگی دندان چیست؟
در پوسیدگی دندان تخریب بافت دندان در اثر فعالیت باکتری ها اتفاق می افتد. باکتری ها مواد قندی داخل دهان را مصرف کرده و اسید تولید می کنند و این اسید مینای دندان را حل می کند. اما ساییدگی دندان به مرور در اثر آسیب های ناشی از خوردن غذاهای سخت، دندان قروچه، عادات رفتاری بد (مانند جویدن ناخن ها)، مسواک نامناسب و … ایجاد می شود.
پوسیدگی دندان اغلب منجر به ایجاد انواع لکه های سفید یا قهوه ای می گردد و در حالت شدید دندان سوراخ می شود. اما ساییدگی دندان منجر به تغییر شکل دندان ها، شکستگی، سطح صاف و دیگر آسیب های فیزیکی می شود.
مهمترین عوامل ایجاد ساییدگی دندان
دندان های شما خود به خود ساییده نمی شوند و فقط یکی از ۱۰ علت زیر منجر به ساییدگی و در نهایت پوسیدگی و از بین رفتن دندان می شود:
- غذا و نوشیدنی های اسیدی
- خمیر دندان یا مسواک نامناسب
- جویدن اجسام سخت
- اسید معده (رفلاکس، استفراغ)
- دندان قروچه
- مصرف برخی داروها
- کاهش بزاق
- نوشیدنی های ورزشی
- کلر زیاد آب (شناگران)
- گرد و غبار و بخارات اسیدی (کارگران صنایع شیمیایی)
شایع ترین علائم سایش دندان
سایش دندان بسته به علت و شدت آن می تواند چندین نشانه ظاهری مختلف داشته باشد که شایع ترین آنها شامل موارد زیر می گردد:
- تغییر رنگ دندان ها به زرد
- تغییر شکل دندان ها
- صاف شدن سطح دندان ها
- کوتاه شدن دندان ها
- حساس شدن دندان ها
- ترک یا لب پر شدن دندان ها
تغییر رنگ به دلیل از بین رفتن لایه رویی دندان (مینای دندان) و ظاهر شدن عاج دندان است. با از بین رفتن مینای دندان اعصاب دندان به راحتی توسط عوامل محیطی (سرما، گرما و …) تحریک می شود. شکستگی دندان، لب پر شدن و کوتاه شدن دندان ها بیشتر در افرادی که دندان قروچه دارند دیده می شود.
عوارض ساییدگی دندان
اگر ساییدگی دندان را جدی نگیرید و نسبت به درمان آن اقدام نکنید دچار عوارض زیر خواهید شد:
- اختلال در تغذیه (درد مزمن و مداوم)
- شکستن و افتادن بخشی از دندان
- بروز مشکلات فک
- عدم توانایی در جویدن کامل غذا
- مشکلات زیبایی
- تاثیر منفی بر اعتماد به نفس فرد
راه های درمانی ساییدگی دندان
ساییدگی دندان به محض تشخیص باید مورد درمان قرار گیرد چون با گذشت زمان وضعیت آن بدتر می شود و درمان آسیب های وارده به دندان پیچیده و سخت تر می گردد. درمان می تواند جلوی آسیب بیشتر را بگیرد، علائم ساییدگی دندان را از بین ببرد و در صورت لزوم بافت دندان آسیب دیده را مورد ترمیم قرار دهد. درمان خانگی ساییدگی دندان با کاهش رفتارهای آسیب زا و حذف عوامل بروز آن امکانپذیر است. در مواقع شدید اقدام به درمان های پزشکی این عارضه ضروری است.
درمان های پزشکی ساییدگی دندان با تشخیص متخصص ارتودنسی آغاز می شود. اولین قدم تشخیص ناهنجاری های فکی و دندانی است . در این مواقع ساییدگی دندان با ارتودنسی و منظم کردن دندان ها متوقف می شود. سپس با روش های ترمیمی مثل کامپوزیت، ونیر یا لمینیت سرامیکی می توان نقص های دندانی را پوشاند. همچنین روکش دندان برای ترمیم ظاهر دندان هایی که بیش از حد معمول ساییده شده اند کاربرد دارد. به علاوه بعد از رفع علت پوسیدگی و ترمیم ساییدگی ها مراقبت های لازم با هدف کنترل پیشرفت ساییدگی دندان بسیار ضروری است.
۱-درمان ساییدگی با ارتودنسی دندان
در برخی از افراد ساییدگی دندان به علت مشکلات ناشی از نامرتبی دندان ها و ناترازی آنها است. در این موارد نیاز به درمان های ارتودنسی دندان و تنظیم تماس دندان ها است. با تنظیم دندان ها و فک ها خطر ساییدگی به میزان بسیار زیادی کاهش می یابد.
۲-درمان با هدف کنترل پیشرفت ساییدگی دندان
این نوع درمان غالبا شامل تغییر اشتباهات فردی در مراقبت از دندان ها و اصلاح سبک زندگی است مانند: اصلاح رژیم غذایی (حذف نوشابه، مواد غذایی سفت و …)، تجویز نایت‌گارد (محافظ شبانه)، درمان رفلاکس معده و ….
۳-درمان با هدف ترمیم دندان ها
گزینه های متعددی برای ترمیم دندان های آسیب دیده در اثر ساییدگی دندان وجود دارد. در انتخاب نوع درمان مواردی مانند شدت آسیب، نوع آسیب و عامل ایجاد کننده در نظر گرفته می شود. درمان ساییدگی دندان می تواند شامل موارد زیر باشد:
- درمان ساییدگی دندان با کامپوزیت
درمان ساییدگی دندان با کامپوزیت نسبتا مقرون به صرفه و کم تهاجمی است. در این درمان از رزین های همرنگ دندان استفاده می شود و می تواند فرورفتگی در ناحیه گردنی دندان و لب پریدگی های کوچک را ترمیم کند.
- ونیر یا لمینت سرامیکی
ونیر یا لمینت به صورت یک پوشش نازک روی دندان ها قرار می گیرد. این نوع درمان برای رفع مشکلات زیبایی دندان های جلویی مانند تغییر رنگ و تغییر شکل استفاده می شود. ونیر هزینه بیشتری نسبت به کامپوزیت دارد اما از دوام بالاتری برخوردار هستند.
- درمان ساییدگی دندان با روکش دندان
در مواردی که آسیب های ناشی از سایش دندان زیاد است روکش دندان بهترین گزینه درمانی محسوب می شود. در این نوع درمان با یک کلاهک از جنس سرامیک یا سرامیک-فلز کل دندان آسیب دیده پوشیده می شود. روکش دندان می تواند هم مشکلات زیبایی را حل کند و هم عملکرد جویدن نرمال را برگرداند.
