امروزه به لطف قابلیت جستجوی اطلاعات به صورت اینترنتی و افزایش اطلاع رسانی در رسانه های جمعی، بیمارانی که به پزشک مراجعه میکنند دارای اطلاعات فراوانی در زمینه انواع روش های درمان ارتودنسی می باشند. بیماران عموما در نتیجه این اطلاعات انتظارات خاصی را دنبال می کنند و عموما از قابلیت های درمانی نظیر تغییر شکل و رنگ دندان توسط روش های نوین مطلع هستند. بعلاوه، امروزه تعداد زیادی از بیمارانی که جهت درمان ارتودنسی مراجعه می کنند را بزرگسالانی تشکیل می دهد که به منظور بهبود موقعیت های اجتماعی و یا نیاز به توانبخشی جامع می خواهند تحت درمان زیبایی قرار گیرند.
درمان بیماران بزرگسال عموما دشواری ها و نگرانی های خاص خود را دارد. معمولا بیماران بزرگسال دارای بیماری های لثه ایی می باشند و دندان های آن ها دچار ساییدگی و فرسایش شده است. مهم ترین موردی که در درمان موفقیت آمیز بزرگسالان می بایست مدنظر قرار داد تاثیرات طولانی مدت و برخی تاثیرات نامطلوب ترمیم دندانی می باشد که ممکن هست حتی باعث بدتر شدن بیمار شود. بعلاوه، بیماران بزرگسال معمولا مشکل پسندتر می باشند و از لحاظ روانی نسبت به درمان مقاومت از خود نشان می دهند. بزرگسالان همچنین معمولا تمامی مراحل درمان را به دقت بررسی می کنند و تصمیمات دشواری برای خود می گیرند که عمدتا بیماران نوجوان این مشکلات را ندارند. و در آخر، از دیدگاه ارتودنسی عوارض بیومکانیکی ناشی از رشد نیازمند دقت بیشتر در حرکت دادن دندان ها می باشد.
بیماران بزرگسال معمولا در رویه درمان شرکت می کنند و نقش فعالی در تصمیم گیری دارند. می بایست این مورد را مدنظر قرار داد که معمولا ایده بیمار و پزشک از یک درمان موفق با هم متفاوت می باشد و میان آن ها همخوانی وجود ندارد. به همین دلیل امروزه پزشکان تلاش می کنند تا با طرح درمان ارتودنسی مناسب به اهداف درمانی مطلوب و در عین حال رضایت بیمار دست یابند.
مفاهیم طرح درمان بین رشته ایی (Interdisciplinary)
تقریبا دو سوم مردم دارای مال اکلوژن می باشند، که برخی از آن ها با کمک اندکی توسط متخصص دندان پزشکی ترمیمی به راحتی بهبود می یابند. هرچند مواردی مانند پوسیدگی، از دست دادن دندان، مشکلات لثه ایی و از بین رفتن سطوح دندان می توانند مشکلاتی را برای متخصص ترمیمی ایجاد کنند.7 این موارد ممکن است دندان ها را در موقعیتی قرار دهند که درمان عادی دندان پزشکی را دشوار سازد. بعلاوه معمولا تعداد قابل توجهی از افراد از قبل دارای مال اکلوژن و ناهنجاری های اسکلتی می باشند که این خود فشاری مضاعف را به متخصص ترمیمی وارد خواهد ساخت. (شکل 1-24)
شکل 1-24: A-C، یک بیمار مرد 57 ساله که به علت ساییدگی سطوح درمان تحت درمان ترمیمی قرار گرفته است. همانطور که مشخص است به علت نادیده گرفتن مال اکلوژن کلاس 2، اوربایت، و دندان قروچه در طرح درمان، دندان های قدامی پایین دچار ساییدگی شدید شده اند.
تعداد زیادی از بیماران ارتودنسی توسط متخصص ترمیمی به ارتودنتیست ارجاع داده می شوند اما ممکن است برخی بیماران خود به متخصص ارتودنسی مراجعه کنند. معمولا در مطب های با سابقه که پزشکان ارتباط مناسبی با یکدیگر دارند، پیش از ارجاع به متخصص ارتودنسی آگاهی های لازم در اختیار بیماران قرار داده می شود. هرچند ممکن است برخی بیماران بدون هیچ گونه اطلاع قبلی از مشکلات خود و موارد مربوط به درمان آن به متخصص ارتودنسی ارجاع داده شوند (شکل 2-24). عموما مدیریت این بیماران چالش برانگیز می باشد. معمولا متخصص ارتودنسی نقش هماهنگ کننده اصلی در بین گروه پزشکان را دارا می باشد و اطمینان حاصل می کند که تمامی پزشکان رویکرد واحدی از طرح درمان را دنبال می کنند و بیمار نیز از طرح درمان آگاهی کامل دارد. در بیمارانی که درمان دشوارتر است و نیاز به ترمیم دندانی و درمان بیماریهای لثه ایی دارند درمان موفق نیازمند رویکردی هماهنگ و یکپارچه می باشد.
شکل 2-24: یک بیمار 50 ساله خانم بلافاصله پس از قرار دادن پروتز توسط دندان پزشک عمومی
A و B: تصاویر داخل دهانی نشان می دهد که به علت failure کانین بالا چپ دندان پزشک مجبور به درآوردن می باشد ولی علاوه بر آن می بایست 5 روکش دندان های مجاور را نیز تعویض کند. این به این علت است که هنگام درمان ترمیمی اولیه پزشک توجهی به مال اکلوژن بیمار و کانتورهای غیرطبیعی نکرده است. C. در رادیوگراف قبل از درمان مشکلات لثه ایی و بی نظمی دندان ها به وضوح قابل مشاهده می باشند که در طرح درمان کلی بیمار مدنظر قرار نگرفته اند.
درمان تک تخصصی (Unidisciplinary):
درمان تک تخصصی به حالتی گفته می شود که متخصص مشکلی حاد را به تنهایی و بدون دیگر پزشکان درمان کند. معمولا نتیجه درمانی بیماری که با وجود داشتن مشکلات پیچیده دندانی مانند دندان غایب و مشکلات لثه ایی و فکی تنها توسط روش های ترمیمی درمان شده باشد ناامید کننده می باشد. (شکل 3-24) همچنین برخی متخصصین بدون داشتن مهارت و اطلاعات کافی از فواید و خطرات درمانی اقدام به درمان ارتودنسی، ریشه، و یا پریو می کنند. همچنین ممکن است این متخصصین مهارت های کافی جهت درمان بیمار به نحو احسن را نداشته باشند.
لینک دانلود استراتژی های بین رشته ایی در درمان بیماران بزرگسال فصل 24 انتشارات آرتین طب