درمان ارتودنسی بیماران مبتلا به سندرم داون شامل اصلاح دندان ها و فکین بیمار می باشد. بیماری سندرم داون یک اختلال ژنتیکی در تعداد کروموزوم ها ( chromosomal abnormalities ) است. عبارات نقص بدو تولد (birth defect)، اختلال بدوتولد ( congenital malformation ) و یا ناهنجاری بدو تولد ( congenital anomaly ) برای توصیف بیماری های متابولیک, ساختاری و نقص عملکردی موجود در هنگام تولد بکار می روند.
دلایل ایجاد نقص های بدو تولد به سه دلیل عمده تقسیم می شوند که شامل: نقایصی که به علت عوامل محیطی ایجاد می شوند (15درصد), نقایص ایجاد شده توسط عوامل ژنتیکی (30 درصد) و نقایصی که از برهم کنش عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می شوند و شامل اکثر نقایص بدو تولد هستند (55 درصد). منشا اغلب این ناهنجاری ها بروز عوامل اختلال در هفته های 3 تا 8 حاملگی است.
در سندرم داون یک نسخه ی اضافی از کروموزوم 21 ( تریزومی 21 نیز نامیده می شود) ایجاد می شود. این کودکان دارای ویژگی های ظاهری خاصی هستند که می توان به عقب ماندگی رشد، درجات مختلفی از ناتوانی ذهنی، ناهنجاری های جمجمه ای-صورتی که شامل چشم های مایل رو به بالا، چین های پوستی اضافه در گوشه ی چشم ها ( چین های اپی کانتال)، صورت پهن، گوش های کوچک و نواقص قلبی و شلی عضلانی( هیپوتونی) اشاره کرد.
وجود چشم های مایل رو به بالا در بیماران سندرم داون
همچنین این بیماران دارای ریسک بالاتری جهت ابتلا به لوسمی رشد یابنده و پیری زودرس و عفونت ها و اختلالات تیروئیدی خواهند بود. بروز سندرم داون در حاملگی های با سن زیر 25 سال به میزان 1 در هر 2000 تولد می باشد که این ریسک با افزایش سن بارداری مادر، افزایش می یابد. به صورتی که مادران با سن 40 سال دارای ریسک ابتلا به میزان 1 مورد در هر 100 تولد هستند. به دنبال عقب ماندگی های ذهنی و جسمی این بیماران، اختلالات و عوارض ناشی از پایین بودن سطح بهداشت دهان و دندان امری قابل توجه است. به همین سبب درمان ارتودنسی بیماران سندرم داون می تواند به عنوان یک راه مطمئن، جهت بهبود وضعیت بهداشتی این بیماران باشد.
درمان ارتودنسی در بیماران سندرم داون
این بیماران اغلب دارای دندان هایی نامرتب هستند و برای این امر بهتر است به یک متخصص ارتودنسی باتجربه در زمینه درمان ارتودنسی بیماران سندرم داون مراجعه کنیم. هرچند به سهولت می توان فهمید که درمان ارتودنسی بیماران سندرم داون به مراتب دشوارتر از افراد سالم است اما نباید به این دلیل از رسیدگی به آن ها چشم پوشی کرد. بیماران سندرم داون به دلیل درجاتی از عقب ماندگی اغلب بهداشت دهان و دندان را ناقص رعایت می کنند و به کمک دیگران نیاز دارند.
در بیماران سندرم داون ای که دارای دندان های نامرتب می باشند، نیاز به درمان ارتودنسی بیشتر احساس می شود. رعایت بیشتر نکات بهداشتی در بیماران سندرم داون نسبت به افراد عادی امری بدیهی است که اغلب توسط والدین یا پرستار خصوصی آنها صورت می گیرد. با انجام درمان ارتودنسی برای این بیماران، اجرای اقدامات بهداشتی مثل کشیدن نخ دندان و زدن مسواک به راحتی هرچه تمام تر میسر می شود. با مرتب کردن دندان های بیماران سندرم داون به کمک درمان ارتودنسی می توانید از بروز پوسیدگی دندان این بیماران جلوگیری کنید.
عوامل موثر در درمان ارتودنسی بیماران سندروم داون
یکی از مهمترین فاکتورها در درمان این ناهنجاری سن بیمار است اگر بیمار قبل از بلوغ برای درمان مراجعه کند باید با دستگاه های ارتوپدیک همچون , Tongue guard, Reverse chin cup, tongue plate, Face mask فک بالا را به جلو هدایت کرد واگر بیمار بعد از بلوغ مراجعه کند درمان ارتودنسی شامل ارتوسرجری است. مهمترین نکته آگاهی و اشراف کامل بر نوع بافت نرم اناتومی و آنومالی های دندانی این بیماران است و باید به این نکته توجه کرد که رشد ساختار اسکلتی دهانی و دندانی در این بیماران به نسبت افراد طبیعی بیشتر است. داشتن زبان بزرگ، کاهش اندازه ی ریشه دندان نسبت به تاج دندان، کاهش اندازه ی دندان ها و رشد تاخیری دندان ها نیز از جمله ویژگی های این بیماران است که در درمان ارتودنسی بیماران سندرم داون باید مورد توجه قرار بگیرد.
اختلالات فکی در بیماران سندرم داون
این بیماران از ناهنجاری فک کلاس 3 به علت کاهش رشد فک بالا یا به عبارت دیگر Class 3 malocclusion due to maxillary deficiency رنج می برند. در این بیماران فک پایین جلوزده و فک بالا دارای کمبود رشد می باشد. به طوریکه پروفایل صورت آنها به صورت مقعر مشاهده می شود.
اختلالات دندانی بیماران سندرم داون
شایع ترین بیماری های مشترک بین افراد دارای سندرم داون، بیماری های لثه به شکل بیماری پریودنتال، خشک شدن دهان به دلیل داشتن تنفس دهانی، بروز زخم و برفک به دلیل شیار های زبان و دهان و بوی بد دهان است. این اختلالات در سنین 16 تا 20 سالگی شیوع بیشتری دارد. علائمی همچون درد و عفونت همراه با تغییرات رفتاری در خوردن غذا ( امتناع از خوردن غذا، ناتوانی در جویدن غذا) در این بیماران شایع است و حین درمان ارتودنسی بیماران سندرم داون باید به این موارد توجه کرد.
وجود شیار های عمیق در زبان بیمار سندرم داون
سوالات متداول ارتودنسی بیماران سندرم داون
1-آیا امکان انجام درمان ارتودنسی بیماران سندرم داون وجود دارد؟
بله، با مراجعه به متخصص ارتودنسی با تجربه می توانید درمان ارتودنسی بیماران سندرم داون را به نتیجه برسانید.
2-آیا بیماران سندرم داون می توانند توصیه های دندانپزشکی را متوجه شوند؟
بله، اغلب آنها دارای بهره ی هوشی نسبتا خوبی هستند و تنها در برقراری ارتباط با دیگران ( به دلیل اختلال در صحبت کردن) مشکل دارند. اما به والدین این بیماران توصیه می شود که در مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به آنها کمک کنند.
3-روش آموزش مراقبت از ارتودنسی در بیماران سندرم داون چگونه است؟
شما می توانید از روانشناسان و متخصص ارتودنسی معالج بیمار سندرم داون با روش های مراقبت از ارتودنسی این بیماران آشنا شوید. برخی از این روش ها مثل استفاده از عروسک یا تشویق بیمار به تکرار حرکات شما، بسیار کارآمد می باشد.
4-اگر بیمار سندرم داون در تکلم مشکل داشته باشند چه باید کرد؟
برای درمان این وضعیت باید به یک گفتار درمان مراجعه کنید.
5-آیا سابقه مصرف داروهای بیمار سندرم داون را باید به متخصص ارتودنسی اطلاع داد؟
بله، قبل از انجام ویزیت و اقدام به درمان ارتودنسی لازم است ارتودنتیست از داروهای مصرفی بیمار اطلاع داشته باشد.
6-آیا بیماران سندرم داون دارای اختلال مزمن دهان و دندان می شوند؟
بله، به دلیل رشد تاخیری دهان و دندان در این بیماران، این امکان وجود دارد که بیماری های دهان و دندان در بیماران سندرم داون به صورت مزمن ایجاد شود. با انجام درمان ارتودنسی می توان از بروز بیماری های دهان و دندان و از جمله پوسیدگی دندان و مشکلات لثه ای در بیماران سندرم داون جلوگیری کرد.