جداکننده ارتودنسی – فضاساز یا سپراتور

سپراتور یا جدا کننده یا فضاساز، یکی از ابزارهای ارتودنسی است که باعث ایجاد فاصله و فضا در بین دندان ها می شود. جدا کننده ارتودنسی می تواند فلزی و یا پلاستیکی باشد که بسته به شرایط دندان ها می توانند مورد استفاده قرار بگیرند. از جدا کننده ارتودنسی برای ایجاد یک فضای اندک در دندان های آسیاب استفاده می شود تا بتوان بند یا حلقه فلزی سیم ارتودنسی را دور دندان آسیاب انداخت.

سپراتور ها به دلیل فشار مستمر و دائمی که در طی چند روز استفاده به دندان ها وارد می کنند باعث ایجاد فضای مناسب در بین دندان ها می شوند. از جدا کننده ارتودنسی علاوه بر ارتودنسی ثابت، در سایر روش های ارتودنسی مثل گسترش دهنده کامی و یا ابزار ارتودنسی متحرک نیز استفاده می شود.

جدا کننده ارتودنسی یا سپراتور چیست

جدا کننده ارتودنسی یا سپراتور یا فضا ساز به ابزار ارتودنسی گفته می شود که برای ایجاد فاصله در بین دندان ها، به خصوص دندان های آسیاب استفاده می شود. این قطعات ارتودنسی در لا به لای دندان ها قرار می گیرند و باعث حرکت جزئی و ایجاد فضای محدود و کم در بین دندان ها می شوند. از جدا کننده ارتودنسی برای آماده سازی دندان ها برای دریافت بند ارتودنسی استفاده می شود.

استفاده از جدا کننده ارتودنسی در روزهای اولیه می تواند کمی کلافه کننده باشد. اما به بیماران توصیه می شود از دستکاری و خارج کردن آنها خودداری نمایند.

انواع جدا کننده ارتودنسی برای ایجاد فضا در دندان ها

کاربرد جدا کننده ارتودنسی در ترمیم و اصلاح ساختار دندان ها

از جدا کننده ارتودنسی در روزهای ابتدایی درمان ارتودنسی و قبل از بکار گیری سیم ارتودنسی بر روی دندان ها استفاده می شود. در روش ارتودنسی از ابزاری به نام سیم و براکت برای اعمال نیرو و جا به جایی دندان ها استفاده می شود. این سیم معمولا در انتهای دندان ها به دندان های مولر بسته می شود تا نیروی کششی مورد نیاز برای حرکت دندان ها از طریق سیم به براکت های روی دندان انتقال یابد. درحالت عادی و در اکثر مواقع، فاصله بین دندان های مولر بسیار کم است و عملا متخصص ارتودنسی نمی تواند حلقه بند را به دور دندان تعبیه کند.

به منظور بستن و قرار دهی انتهای سیم قوس ارتودنسی به دندان مولر، متخصص ارتودنسی به یک فضای خالی جزئی در اطراف این دندان ها نیاز دارد. این فضای خالی از طریق جدا کننده ارتودنسی تامین می گردد. جدا کننده ارتودنسی با قرار گرفتن در لا به لای دندان های مولر، باعث ایجاد فضا می شود.  سپراتورها در طول 1 تا 2 هفته، باعث ایجاد این فضا می شوند.

انواع جدا کننده ارتودنسی برای ایجاد فضا در دندان ها

جدا کننده ارتودنسی می تواند بسته به فضای مورد نیاز در بین دندان ها، و نحوه قرار گیری دندان ها در کنار یکدیگر، متفاوت باشد. بندهای کشی کاربرد بیشتری نسبت به انواع فلزی خود دارند. از گیره های فنری فلزی در مواردی استفاده می شود که فاصله دندان ها به قدری با یکدیگر کم است که نمی توان از بندهای کشی در بین آنها استفاده کرد. در حالت کلی جدا کننده ارتودنسی می تواند یکی از موارد زیر باشد:

• گیره های فنری فلزی
• بند های کشی

استفاده از جدا کننده ارتودنسی در دهان چه حسی دارد؟

به طور معمول قبل از استفاده از ارتودنسی ثابت، یک تا هشت جدا کننده در بین دندان ها قرار می گیرند. این جدا کننده ها می توانند بسته به آستانه تحمل بیمار، باعث کلافه شدن بیمار شوند.

خوردن غذا و مسواک زدن معمولا باعث خارج شدن این ابزار از محل خود نمی شوند اما بهتر است از خوردن غذاهای سفت و محکم، خودداری نمایید. در برخی موارد، به دلیل قرار گیری جدا کننده ارتودنسی در کنار لثه ها، می توانند باعث التهاب و تورم لثه شوند. بنابراین در هنگام بروز این موارد نگران نباشید.

نحوه قرار دادن جدا کننده ارتودنسی در بین دندان ها

بر اساس نوع جدا کننده، از روش های مختلفی برای جا گذاری این ابزار استفاده می شود. برای قرار دادن بند های پلاستیکی، از نخ دندان استفاده می شود. گیره های فنری فلزی نیز به صورت گیره هستند و به راحتی در داخل فضای بین دندانی قرار می گیرند. فرآیند جاگذاری جدا کننده ارتودنسی در حالت معمول بدون درد است اما در صورتی که دندان های فرد فشردگی بالایی داشته باشد، می تواند اندکی برای او دردناک باشد.

خارج کردن جدا کننده ارتودنسی از دندان ها

پس از گذشت 10 تا 14 روز از جاگذاری جدا کننده ها در دهان و در صورت ایجاد فضای مناسب در بین دندان های آسیاب، این ابزار ارتودنسی توسط متخصص خارج می گردند. در برخی موارد به دلیل دستکاری و خوردن مواد غذایی چسبنده نیز ممکن است جدا کننده ها از جای خود جا به جا شوند.

در صورتی که جدا کننده ارتودنسی به صورت خود به خود از محل خود خارج شود، بیانگر این است که فاصله مورد نظر در دندان ها ایجاد شده و هیج جای نگرانی وجود ندارد. اما اگر شما با دستکاری و خوردن غذاهای نامناسب باعث خارج شدن آن شوید، باید برای نصب دوباره آن به متخصص ارتودنسی خود مراجعه نمایید.

سوالات متداول جداکننده ارتودنسی

1-آیا جداکننده ارتودنسی به دندان ها آسیب می زند؟

در یک کلام می توان گفت خیر جداکننده ارتودنسی آسیبی به دندان ها وارد نمی کند. اما ممکن است در روزهای اولیه شما را حساس کند. برخی افراد که دارای لثه هایی حساس می باشند ممکن است لثه های آنها نسبت به جداکننده ها حساسیت نشان دهند.

2-چرا از سپراتورها در درمان ارتودنسی استفاده می شود؟

در مواقعی که متخصص ارتودنسی قصد گذاشتن بندینگ ارتودنسی را دارد از سپراتور استفاده می کند. یک سپراتور ایده آل در کمترین زمان یک فضای مناسب برای کار گذاشتن بندینگ ارتودنسی ایجاد می کند.

3-آیا می توان از جداکننده ارتودنسی استفاده نکرد؟

این بستگی به نظر متخصص ارتودنسی دارد. در صورتی که که ارتودنتیست شما تشخیص دهد که استفاده از سپراتور یا جداکننده ارتودنسی ضروری است بهتر است طبق دستور متخصص معالج خود عمل کنید. در بسیاری از مواقع استفاده از سپراتور ضروری به نظر نمی آید.

4-چه خوراکی هایی را نمی توان با جداکننده ارتودنسی خورد؟

زمانی که از جداکننده ارتودنسی استفاده می کنید لازم نیست از غذا و خوراکی خاصی دوری کنید. اما از جویدن آدامس و خوراکی های چسبناک خودداری کنید. تافی ها و شکلات های چسبناک می توانند سپراتور ارتودنسی شما را از محل خود خارج کنند.

5-آیا برای استفاده از جداکننده ارتودنسی نیاز به بی حسی است؟

خیر برای گذاشتن و برداشتن جداکننده ارتودنسی نیازی به استفاده از بی حسی نیست. روند استفاده از این وسیله ارتودنسی دردناک نیست. متخصص ارتودنسی بدون استفاده از بی حسی سپراتور را در جای مناسب قرار می دهد و بعد از گذشت 1 الی 2 هفته بدون احساس درد و بدون استفاده از بی حسی سپراتور را خارج می کند.