از شایع ترین دلایل ترس کودکان از دندانپزشکی اینست که کودک همواره برای این چالش بزرگ آماده نیست و آگاهی در این زمینه ندارد. در نتیجه هنگام مواجه با دندانپزشکی دچار ترس و اضطراب می شوند. البته ریشه این ترس در کودکان می تواند از طریق والدین انتقال داده شده باشد که این یک الگوی نامناسب برای فرزندان است. بدیهی است بسیاری از فرزندان با دیدن ترس و اضطراب والدین خود در هنگام مواجه با دندانپزشکی طرز فکر منفی پیدا می کنند و این امر به طور غیر مستقیم در ضمیر ناخودآگاه آنها تاثیری نامطلوب می گذارد. از دیگر دلایل ترس کودکان داشتن تجربه تلخ همراه با درد بوده که توسط دندانپزشک قبلی به آنها منتقل شده است و دیگر نمی توانند به دندانپزشک خود اعتماد کنند یا حتی گاهی از یک مطب ساده دندانپزشکی هم می ترسند.
تفاوت ترس از دندانپزشکی و فوبیای دندانپزشکی
ترس یک عکس العمل نسبت به درک، درد یا مشاهده یک موضوع یا از دست دادن کنترل است. اما فوبیا یک نوع ترس شدید است که به صورت دائمی با فرد باقی می ماند که کنترل و مدیریت آن بسیار چالش برانگیزتر است. این موضوع در مورد دندانپزشکی هم صدق می کند زیرا اگر ترس کودکان از دندانپزشکی در سنین پایین تر برطرف نشود به یک فوبیا تبدیل می شود. بنابراین این اعتماد سازی بین کودک و دندانپزشک باید در همان سنین کودکی ایجاد شود که باز هم در این مورد خانواده نقش بسیار اساسی دارد.
علل ترس کودکان از دندانپزشکی
عوامل زیادی در ترس کودکان از رفتن به نزد دندانپزشک وجود دارد. اما پیش از آن باید اشاره کرد که این ترس کاملا اکتسابی بوده و محیط اطراف کودک در بوجود آمدن آن نقش مهمی دارد. از مهم ترین عوامل موثر بر ترس از دندانپزشکی در کودکان می توان به اطلاعات نادرست منتقل شده از سوی والدین و دوستان در محیط مدرسه و مهد کودک، تجربه ناخوشایند و دردناک از مراجعه های قبلی به دندانپزشکی، تاثیرات منفی محیط، ابزار دندانپزشکی و آمپول بی حسی و در آخر سن کم کودک اشاره کرد که همه یا بخشی از این عوامل بطور مستقیم یا غیر مستقیم بر روی مراجعه ی کودک به دندانپزشک تاثیر می گذارد.
در ادامه راه های پیشگیری و برطرف کردن ترس کودکان توضیح داده شده است. در صورتیکه با استفاده از این توصیه ها موفق به غلبه بر ترس کودک نبودیم دندانپزشک متخصص می تواند به عنوان آخرین راه از بیهوشی عمومی برای درمان دندان کودک استفاده کند.
کودکی که از دندانپزشک می ترسد
چگونه می توان ترس های دندانی کودک را برطرف نمود؟
اغلب دندانپزشکان آشنایی نسبی با علم روانشناسی و نحوه برخورد صحیح با کودک را آموخته اند که بتوانند به نحو احسنت آنها را کنترل کنند اما در اینجا به چند نکته دیگر برای کاهش ترس کودک از دندانپزشکی اشاره می کنیم.
- استراتژی های مثبت از جانب دندانپزشک برای کاهش استرس یا اضطراب کودک: مثلا در هنگام تزریق ماده اولیه دندانپزشک متخصص می تواند صندلی کودک را به سمت بالا و پایین ببرد تا کودک احساس کند که این یک بازی بین آنها است و بدین صورت هواس او را پرت کند تا بر ترس کودک غلبه کند.
- آرام بودن و کنترل استرس خانواده: در وهله اول بسیار مهم است که والدین به کودک خود این ترس را انتقال ندهند و همچنین نوع نگرش مادر یا پدر رفتار کودک را تعیین می کند.
- انتخاب فضای مناسب: مکان مناسب دندانپزشکی با نوع دیزاین داخل آن بسیار در ترس کودک از دندانپزشکی تاثیرگذار است در این شرایط کودک در آنجا احساس هیجان و سرگرمی پیدا می کند و باعث می شود تا ترس و استرس کاهش پیدا کند. به طور مثال برخی از مطب های دندان پزشکی برای کودکان اتاق جداگانه ای دارند که با پخش کردن کارتون باعث می شوند تا تمرکز آنها به روی دندان و درد نباشد و حتی باعث ترغیب آنها به رفتن مجدد به آنجا می شوند.
- تشویق پزشکان: گاهی بعضی از پزشکان با دادن جایزه و یا دادن کارت های تشویقی برای سرزمین بازی به کودکان باعث حس مثبت می شوند.
- متقاعد کردن کودک برای مراجعه به دندانپزشکی: از دیگر مسائلی که باعث می شود تا کودک بر ترس خود غلبه کند اینست که با فرزند خود صحبت کنید تا بداند که برای چه منظور باید نزد دندانپزشک برود. حتی گاهی پیشنهاد می شود تا با فرزندان خود نقش یک دندانپزشک را ایفا کنید تا با این موضوع غریبه نباشد و کودک را کاملا با دندانپزشکی آشنا کنید.
راههای پیشگیری ترس کودکان از دندانپزشکی
امروزه توصیه می شود تا خانواده ها فرزند خود را قبل از بروز مشکلات جدی دندانی برای معاینه نزد دندانپزشک ببرند. اگر این معاینات دوره ای دندانپزشکی بطور منظم انجام گردد سبب می شود تا کودکان احساس آرامش و دیدگاه مثبت و همچنین روابط دوستانه و اعتماد کافی نسبت به پزشک متخصص دندان داشته باشند. در صورت بی توجهی به این موضوع ممکن است کودک با درد فراوان به سراغ دندانپزشک برود که در نتیچه دندانپزشک مجبور به پر کردن دندان یا حتی گاهی اوقات عصب کشی دندان شود. این نوع اقدامات درمانی می توانند باعث ایجاد دید منفی و ترس همیشگی کودک از دندانپزشک شوند.
برای پیشگیری از ترس کودکان نسبت به دندانپزشکی، اقدامات زیر پیشنهاد می گردند:
- ویزیت زود هنگام برای دندان های فرزندان خود اقدام کنید تا حس اعتمادسازی برای آنها هرچه سریع تر ایجاد شود.
- مراجعه های دوره ای به دندانپزشکی
- الگوسازی در خصوص بهداشت دهان و دندان به کودکان
- خواندن کتاب مخصوص کودکان در مورد دندانپزشکی و همچنین نمایش ویدیو و کارتون در این زمینه
- آموزش درباره اهمیت مسواک زدن به کودک
- استفاده از کلمات ساده و قابل فهم برای کودکان حتی بازی
سوالات متداول چرا کودکان از دندانپزشکی می ترسند
1- منشا ترس از دندانپزشکی برای کودکان از کجا آغاز می شود؟
گاهی با دیدن یک فیلم یا شنیدن از یک دوست و یا نزدیکان که تجربه دردناک و وحشتناکی که از دندانپزشکی داشته اند سبب می شود تا کودک به طور ناخودآگاه از آنچه که دیده و یا شنیده از دندانپزشکی بترسد.
2- آیا گریه کردن کودک در هنگام ورود به دندانپزشکی طبیعی است؟
بعضی از بیمارن کودک، در حین مراجعه به دندانپزشک واکنش های ناخوشایندی از جمله غش، تعریق، بر افروختگی یا گریه و شکایت و گاهی حملات پانیک از خود نشان می دهند که این عکس العمل ها در اغلب موارد طبیعی است.
3- چه عواملی باعث تشدید ترس کودکان از دندانپزشکی می شود؟
کودک ممکن است با دیدن تجهیزات دندانپزشکی مطب و یا با شنیدن صداهای بلند و خشن دستگاه های دندانپزشکی و گرفتن عکس های اشعه ایکس دچار ترس بیشتری شود.