علل به وجود آمدن مشکلات ارتودنسی

ناهنجاری های دندانی فکی به علل گوناگونی رخ می دهند. تقریبا کلیه این ناهنجاری ها قابل پیشگیری و درمان هستند. مهمترین دلایل ایجاد این مشکلات شامل موارد ذیل می باشد.

بسیاری از مشکلات ارتودنسی زمینه ارثی دارد به طوری که در بسیاری از موارد فک کوچک از مادر و دندانهای بزرگ از پدر به ارث می رسد که باعث شلوغی دندانها و نامرتبی آنها می شود که به آن کراودینگ Crowding می گویند یا ممکن است فک بزرگ از پدر و دندانهای کوچک از مادر به ارث برسد و باعث فاصله بین دندان‌ها شود که به آن Spacing می گویند. شایعترین مشکل فکی با زمینه ارثی جلوآمدگی فک پایین است به طوریکه جلوآمدگی فک پایین از یک نسل به نسل دیگر منتقل می شود بروز جهش های خاص ژنتیکی در مراحل اولیه تکامل جنین می تواند سبب انواع گوناگونی از ناهجاری های دندانی فکی شود.

یک سری از ناهنجاری ها به علت عوامل محیطی ایجاد می شوند. مصرف داروهای خاصی در مادران باردار و قرار گرفتن در معرض برخی ترکیبات شیمیایی یا تماس با اشعه X ممکن است سبب ایجاد اختلال در تکامل سیستم دندانی فکی شود. هم چنین مصرف سیگار یا الکل در دوران بارداری احتمال بروز این مشکلات را افزایش می دهد. عاداتی مثل تنفس دهانی، مکیدن انگشت، مکیدن زبان، مکیدن ناخن و لب می تواند باعث ناهنجاری دندانی فکی شود تمام نوزادان انگشت می مکند. مشکل زمانی ایجاد می شود که این عادت در سنین بالاتر نیز ادامه یابد. اگر کودک شما بیش از 5 سال سن دارد و هنوز با اشتیاق و به صورت طولانی مدت انگشت می مکد وی را تشویق به ترک آن کنید.

متخصص ارتودنسی می تواند در ترک این عادات به شما کمک نماید. ضربه‌هایی كه به فك و گردن بچه‌ها یا به مفصل استخوان گیجگاهی فكی كودك وارد می‌شود و یا هنگامی که کودک هنگام راه رفتن و دویدن با چانه به زمین می‌خورد یا از پلکان می افتد و زیر چانه کودک پاره می‌شود، بسیار اهمیت دارد. این ضربه‌ها می‌تواند باعث شكستگی‌های كوچكی در مفصل گیجگاهی فكی ‌شود كه اغلب دیده نمی‌شود. هرچند درمان خاصی هم ندارد ولی ممكن است باعث اختلال رشدی در مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) شود و به‌تدریج با رشد کودک صورت وی کج می شود.

آنچه والدین باید به آن دقت زیادی داشته باشند این است كه بعد از ضربه‌هایی كه به‌صورت و دندان‌های كودك وارد می‌شود و با شكستن دندان شیری همراه است باید بیمار تحت ویزیت متخصص ارتودنسی قرار بگیرند. اگر متخصص ارتودنسی تشخیص داد كه انحراف در صورت کودک ایجاد شده می‌تواند با دستگاه‌های ساده ارتودنسی از این انحراف جلوگیری كند و از این‌كه در آینده صورتش كج شود و مجبور به جراحی و درمان‌های پیچیده شود، پیشگیری كند. گاهی به دلایلی که هنوز کامل شناخته نشده است ، رشد فک پایین در یک سمت بیش از سمت دیگر می شود. نتیجه این امر بروز انحراف در فک پایین است.

گاهی برخی دندانهای دائمی در فک بیمار غایب هستند و به این ترتیب سیستم دندانی دچار مشکلاتی در نظم و ترتیب دندانها می شود. گاهی وجود دندان اضافه باعث می شود که تعداد دندانها بیشتر از تعداد نرمال باشند و بدین ترتیب باعث انحراف دندانها می شود. شایعترین دندان اضافه یک دندان پیش در خط وسط فک بالا می باشد . گاهی بزرگ یا کوچک بودن یک یا تعدادی از دندان ها سبب نامرتبی سیستم دندانی می شود.

ارتباط بین دندان شیری و ارتودنسی چیست؟

از دست رفتن زودهنگام دندانهای شیری از عوامل دیگر ایجاد ناهنجاری است این تفکر که دندانهای شیری دندانهایی موقتی و بنابراین کم ارزش هستند کاملا اشتباه است. یکی از مهمترین وظایف دندانهای شیری حفظ فضای موجود در فک ها تا موعد مناسب برای رویش دندانهای دائمی است. اگر یک دندان شیری زودتر از موعد بیفتد ،دندانهای مجاور به طرف فضای خالی شده حرکت خواهند کرد و در نهایت دندان دائمی زیرین یا نمی تواند رویش یابد(نهفته می ماند) و یا خارج از نظم و ترتیب خواهد رویید.

مهمترین راه پیشگیری از این مشکلات حفظ بهداشت دهان و دندان از همان کودکی است تا اینکه دندان شیری دچار پوسیدگی نشود. در صورتی که دندان شیری زودتر از موعد از دست برود برای بیمار بایستی فضا نگه دارنده یا Space Maintainer ساخت . برخی از کودکان به جای بینی از دهان تنفس می کنند. تنفس دهانی ممکن است به علت انسداد نسبی یا کامل مسیر تنفس از بینی یا به دلایلی از جمله سینوزیت ، آلرژی یا بزرگ بودن لوزه ها ، پولیپ بینی و غیره صورت گیرد . در این صورت علاوه بر ارتودنسی بیمار نیاز دارد که توسط متخصص گوش و حلق و بینی معاینه شود تا تنفس دهانی بیمار اصلاح شود . در تمام این موارد می‌توان با درمان به موقع از برخی مشكلات حاد و جراحی‌های فك جلوگیری كرد.

ارتودنسی برای رفع چه مشکلاتی است؟

درمان های ارتودنسی فقط برای مرتب شدن دندان های به هم ریخته نیست در درمان های ارتودنسی روابط 2 فک و دندان ها نیز بهبود می یابد. صحیح نبودن رابطه فک بالا و پایین ، بر غذا خوردن، جویدن و صحبت کردن نیز تاثیر منفی خواهد داشت. بسیاری از افراد که با ناهنجاری هایی در فک و دندان ها روبه رو باشند، گاهی نمی توانند حروف را درست بیان کنند، مثلا ممکن است حرف س را ش تلفظ کنند یا تلفظ حرف ر برای آنها دشوار باشد.

همچنین چهره افراد و استخوان بندی صورت شان نیز تحت تاثیر روابط فک قرار می گیرد مثلا افرادی که فک پایین آنها جلوتر از فک بالا قرار گرفته، نه تنها مشکلاتی از قبیل جویدن و صحبت کردن دارند، بلکه استخوان بندی کل صورت آنها تغییر می کند و چهره فرد را عبوس و خشمگین نشان می دهد.

گاهی اوقات شلوغی دندان ها به خصوص در قسمت جلوی فک باعث ماندن غذا در لا به لای دندانها و تمیز نشدن بسیاری از سطوح دندانی هنگام مسواک زدن می شود که این امر خود مشکلات پوسیدگی دندان ها و بیماری های لثه ای را در پی خواهد داشت. درمان های ارتودنسی کمک فراوانی به درست جویدن و تکلم می کند و در عین حال از ایجاد ناراحتی های مفصلی جلوگیری می کند.