آنالیز کرانیوفاسیال فرونتال :
آنالیز کامل سفالومتریک :
اکثر رکوردهای رادیوگرافیک و ارتودنسی براساس نیم رخ می باشند. از آنجائیکه ما خودمان را از نمای روبه رو به جهان اطراف نشان می دهیم نمای فرونتال صورت و در نتیجه سفالوگرام قدامی-خلفی (PA)می بایست جزء لاینفکی از ارزیابی صورت باشد. با اینحال کمتر از 200% ارتودنتیست ها از رادیو گرافهای فرونتال سفالومتریک استفاده می کنند. با اینکه سفالومتری لترال و قدامی خلفی همزمان با هم ابداع شدند. شاید این درصد پایین به علت تاکید کمی است که بر روی ارزیابی این سفالومتری شده است که احتمالاً به علت محدودیتهای مواجه شده در ارزیابی می باشد. این مشکلات شامل موارد زیر می باشد: تکرار وضعیت سر و گرفتن عکس مجدد با خطاهای بسیاری همراه است، تشخیص لندمارک ها که با یکدیگر سوپرایمپوز می شوند و یا به علت تکنیکهای ضعیف رادیوگرافیک که قابل تشخیص نمی باشند، نگرانی پیرامون قرار گرفتن در معرض پرتو اضافی و توانایی کم رادیوگرافیهای PA که تنها اطلاعاتی از عدم تقارن و عرض فک ها می دهد.
رادیولوژیست های قدیمی بر اهمیت مطالعه روشهای 3 بعدی در صورت و دنتیشن واقف بودند. این روش هنگامی اهمیت پیدا کرد که درمان بدون کشیدن دندان مجدداً در ارتودنسی روی کار آمد و تاکید بیشتری بر روی سفالوگرامهای PA قرار داده شد. آنالیزهای متعددی که معرفی شده اند، و اکثراً بر پایهء اندازه گیریهای خطی بودند، در این فصل از کتاب بررسی شده اند و در مورد استفاده های بالقوه و محدودیتهای سفالومتری قدامی-خلفی در تشخیص و طرح درمان بحث شده است. محدودیت های این سفالومتری را می توان توسط افزایش تصاویر 33 بعدی آناتومی کرانیوفاسیال بهبود بخشید.
آنالیز فرونتال
سفالوگرام PA هنگامی گرفته می شود که سر بیمار به طور مستقیم (موقعیت طبیعی سر) و یا به مقدار کمی به سمت پایین نگه داشته شده باشد ( به ُ ُ چرخش سر ،، در زیر رجوع کنید ) پلان که میله های گوشی را قطع می کند و به تثبیت سر کمک می کند تحت عنوان پوریونیک ، ترانس پوریونیک و یا به علت اینکه احتمالاً از مجرای خارجی گوش می گذرد به عنوان محور و یا پلان گوشی شناخته می شود. فاصله فیلم- شی، فیلم – میله گوشی یا فیلم – پوریون مقدار بزرگنمایی سر را تعیین می کند . در سفالومتری سنتی نگه دارنده فیلم بر روی بینی قرار داده می شود و درصد بزرگنمایی محاسبه و تصحیح می شود. فاصله فیلم محور پوریونیک می تواند در فاصلهء ثابتی (13 یا 15 سانتی متر) با ضریب بزرگنمایی تنظیم شود( به ُ ُ خطاهای سفالومتریک فرونتال ،، رجوع کنید) در دستگاههای دیجیتالی ، تجهیزات تکنولوژی به گونه ای هستند که فاصله حس گر – شئ بزرگتر است (حدود 20 سانتی متر). که بزرگنمایی 133 درصدی را باعث می شود که بعداً می توان در نرم افزار تصویربرداری آن را تصحیح کرد.
شکل 1-23 : لندمارکهایی که براساس Broad bent و همکاران بر روی رادیوگرافهای فرونتال سر به طور معمول شناسایی می شوند. لندمارکهای متداول اضافه شده شامل (Eu) یوریون، (ACB) نقاط قاعده قدامی جمجمه ، (Frz) فرونتومالار تمپورال، لبه خارجی درز فرونتو زیگوماتیک ، (zyg) زیگیون، (Ma) ماستوئیدال. لندمارکهای نشان داده شده دیگر شامل (co) مرکز کاسه چشم، (Mx) ماگزیلار، (Go)گونیون، (AG) آنته گونیون. خطوط مرجع افقی جمجمه که شامل حدود فوقانی کاسه چشم (a)، قاعده قدامی جمجمه (b)، مرکز کاسه چشم (c) ، درز زایگوماتیکو فرونتال (d)، مرکز تصویری سطح مقطع قوس زیگوماتیک (e)، خط مرجع اصلی عمودی پلانی است که در خط وسط می باشد و به روشهای زیادی تعیین می گردد (به داخل متن رجوع شود) و اغلب از کریستاگالی رسم می شود.
ساختارها و لندمارک ها
ارزیابی اولیه سفالومتریک های PA به استانداردهای Bolton مربوط می شود، که توسط آن یک سری لندمارک های رایج شناخته می شوند(شکل 1-23)
بر روی سمت های چپ و راست تریسینگ ها :
1- سطوح خارجی استخوان جمجمه
2- درزهای کرونال
3- زوائد ماستوئید
4- کندیلهای اکسی پیتال
5- پلانوم اسفنوئیدال و سطح فوقانی کف حفره هپیوفیز
6- کف بینی
7- حدود کاسه چشم و سطح تحتانی صفحه کاسه چشمی استخوان فرونتال
8- خط مایل که توسط سطح خارجی بال بزرگ اسفنوئید در ناحیه حفره تمپورومندیبولار ایجاد می شود
9- برجستگی قوسی
10- سطح جانبی زائده فرونتواسفنوئیدال استخوان زیگوما و قوس زیگوماتیک و پایین آن تا ناحیه Key ridge
11- سطح مقطع قوس زیگوماتیک
12- سطح اینفراتمپورال استخوان فک بالا در ناحیه توبروزیته ، که بعد از رویش دندان مولر اول دائمی در طرف جانبی حدود تحتانی Key ridge مشاهده می گردد
13- تنه فک پایین ، شاخه صعودی راموس ، زوائد کرونوئید و کندیلهای فک پایین ( وقتی قابل مشاهده هستند ). گونیون (Go)، تحتانی ترین خلفی ترین و جانبی ترین نقطه زاویه گونیال فک پایین می باشد و آرتیکولار (Ar) در محل تلاقی ریموس و استخوان تمپورال مشاهده می شود
14- سیستم دندانی کامل یا واحدهای دندانی انتخاب شده
با توجه به هم پوشانی دندانها وساختارهای دیگر Huertas و Ghafari تعریف لندمارک های دندانی را به ثنایای میانی و مولرهای اول محدود کردند ( شکل 2-23 ) آنها محور ثنایای میانی بالا و پایین را به صورت خطی که از نظر میانی جانبی در وسط دندان واقع شده و آپکس ( IA ) را به لبه برنده ( IC ) متصل می کند، تعریف کردند . با توجه به دشواری تریسینگ مولرهای بالا و پایین آنها از لندمارک باکال به عنوان جایگزین تمایل محوری مولر استفاده کردند که شامل دو نقطه بر روی هر یک از مولرهای اول بالا و پایین بود : C6 ، جانبی ترین نقطه بر روی تحدب تاج و A6 آپیکالی ترین نقطه بر روی سطح ریشه باکال.
Martin و Saller لندمارک های دو طرفه دیگری را نیز به عنوان خطوط مرجع کرانیال بیان کردند (شکل 1-23) :
* یوریون( Eu) : برجسته ترن نقطه بر روی هر طرف از کرانیوم
* نقاط قاعده قدامی جمجمه(ACB) : حاشیه های قاعده قدامی جمجمه که توسط سایه تلاقی زوائد فرونتوزیگوماتیک با امتداد جانبی کف قاعده قدامی جمجمه مشخص می شود .
* فرونتومالار تمپورال(Frz) : لبهء بیرونی درز فرونتوزیگوماتیک
* زیگیون(zyg) : جانبی ترین نقطه بر روی قوس زیگوماتیک
* ماستوئیدال(Ma) : رأس زائده ماستوئید
در خط وسط (به شکل 1-23 رجوع کنید)
2- درز میدساژیتال
4- بازیون ( هنگامیکه قابل دیدن است )
6- کریستاگالی ( فوقانی ترین نقطه بر روی تلاقی آن با اسفنوئید) ، تیغه بینی و نوک خار قدامی بینی (ANS) ( هنگامیکه قابل دیدن است)
13- منتون(Me) تحتانی ترین نقطه بر روی لبهء فک پایین در سمفیز
لندمارک هایی که به طور گسترده ایی از آنها استفاده می شود مربوط به عرض فک بالا و فک پایین می باشد:
* ژوگال (J) در ناحیه زائده ژوگال: تلاقی توبروزیته فک بالا و باترس زایگوما. برخی مولفین از لندمارک ماگزیلا(Max) استفاده می کنند: که تلاقی کانتور جانبی زائده آلوئولار فک بالا و کانتور تحتانی زائده زایگوماتیک می باشد 17 در کاربرد عملی لندمارک های J و Max تقریباً منطبق می باشند.
* آنته گونیون(AG) در ناحیه فرورفتگی آنته گونیال، حاشیه تحتانی جانبی برجستگی های آنته گونیال.
شکل 2-23: تریسینگ سفالومتری قدامی-خلفی با لندمارک های ارزیابی شده در مطالعات Huertas و Ghafari (به فصل 15 رجوع شود) (Co) مرکز کاسه چشم، (J) ژوگال، (L6A، L6C، u6A، u6C) جانبی ترین نقطه تاج و اپیکالی ترین نقطه سطح باکال ریشه مولرهای اول بالا و پایین، (u1C،L1A،L1C،u1A) نوک ریشه و لبه برنده انسیزورهای میانی بالا و پایین، (Go) گونیون، (AG) آنته گونیون ،(Ar) آرتیکولار، (cr) نقطه فوقانی کریستاگالی، (ANS) خار قدامی بینی، (Me) منتون. نقاط بر روی حدود حاشیه کاسه چشم : (S) فوقانی، (L) جانبی، (I) تحتانی، (M) داخلی.
مطابقت تصاویر ساختارهای ساده کرانیال و فاسیال بین فیلم های فرونتال ولترال در شکل 3-23 نشان داده شده است.
تعریف خطوط مرجع در ارزیابی تقارن از نمای فرونتال از اهمیت زیادی برخوردار است. خطوط مرجع افقی لندمارک های دو طرف را به یکدیگر متصل می کنند و به تشخیص عدم تقارن عمودی کمک می کنند ؛ خطوط مبدا عمودی (midline) تقارنهای چپ و راست را مشخص می کنند؛ خطوط مبدا کرانیال افقی شامل قاعده قدامی جمجمه کانتور های فوقانی و جانبی کاسه چشم یا مرکز کاسه چشم، درز زایگوماتیکو فرونتال و یا مرکز سطح مقطع زایگوماتیک می باشند 19 . خطوط افقی دیگر در ناحیه های مختلف صورت در سطح بینی، فک بالا و فک پایین استفاده می شوند.
خطوط عمودی به روشهای متعددی توضیح داده می شوند: توسط لندمارک های آناتومیک midline (کریستاگالی، نازیون ، ANS ، منتون) ؛ یک عمود بر خط افقی از نقطه میانی لندمارک های دو طرفه، یا خطی که با بهترین انطباق از میان مجموعه ای از نقاط میانی چند جفت لندمارک های دو طرفه عبور می کند که یا توسط روش حداقل مربع ها (least-squares) و یا به صورت مستقیم اندازه گیری می شود19. اعتبار این خطوط مرجع در ُ ُ خطاهای سفالومتریک فرونتال ،، به طور کامل تری بحث شده است.
دانلود فصل بیستم و سوم از کتاب رادیوگرافی سفالومتری از مبانی تا تصویربرداری سه بعدی (سفالومتري قدامي- خلفي يا آناليز صورت و جمجمه از نماي فرونتال) انتشارات شایان نمودار