شیوع ناهنجاری های اسکلتی در فکین و مخصوصا فک پایین در بین آسیایی ها بالاست. این ناهنجاری ها, گذشته از مسئله زیبایی, در اعمال تکلم و خوردن غذا نیز اختلال ایجاد می کنند و با تحت الشعاع قرار دادن اعتماد به نفس و سلامت عمومی فرد, بر کیفیت زندگی او تاثیر می گذارند.
در دهه های اخیر تعداد قابل توجهی از افراد بالغ آگاه شده اند که با روش های غیر تهاجمی مثل ارتودنسی می توان در رفع این ناهنجاری ها کوشید. آنها در جستجوی روش های با کیفیتی هستند که بتواند در کمترین زمان ممکن و با صرف حداقل هزینه, ناهنجاری موجود را بطور موثر و با کیفیت درمان کند. ارتودنسی کاموفلاژ برای این افراد یک گزینه پیشنهادی مناسب است.
مشکل جبران عقب ماندگی فک و ارتودنسی کاموفلاژ
در آن دسته از بیمارانی که دچار ناهنجاری های فک هستند و هنوز در سنین رشد قرار دارند, اصلاح بد فرمی های موجود در چارچوب تغییرات رشد طبیعی و به کمک تجهیزات فانکشنال یا سایر روش های موجود در دندانپزشکی, به راحتی انجام می شود. ولی اگر بیمار دوران رشد را سپری نموده باشد, اصلاح این بدفرمی ها به راحتی انجام نمی گیرد و باید از سایر رویکردهای درمانی نظیر ارتودنسی کاموفلاژ (جبرانی) استفاده نمود.
کاموفلاژ (camouflage) به معنای پوشاندن و مخفی کردن است. ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی, اصطلاحی است که برای رفع ناهنجاری موجود در فک از طریق ایجاد تغییراتی در دندانها به کار می رود. در این روش, ناهنجاری اسکلتی از بین نمی رود, ولی تغییرات جبرانی در دندانها به نحوی صورت می گیرد که روی آن پوشانده می شود و عقب ماندگی فک دیگر به چشم نمی آید.
ارتودنسی کاموفلاژ چه ناهنجاری هایی را اصلاح می کند؟
مواردی که با ارتودنسی کاموفلاژ اصلاح می شوند, عبارتند از:
- تنگی فک پایین یا بالا
- جلوزدگی فک پایین یا بالا
- عقب ماندگی فک پایین یا بالا
- بهبود انحراف فک
- کم یا زیاد کردن ارتفاع صورت
ارتودنسی کاموفلاژ برای جبران عقب ماندگی فک پایین
عقب ماندگی فک پایین که به آن مال اکلوژن (Malocclusion) کلاس II نیز گفته می شود, وضعیتی است که در آن فک و دندان های بالا جلوتر از فک و دندان های پایین هستند. جلو زدگی فک بالا در مال اکلوژن کلاس II به صورت بیمار, حالت محدب می دهد و دلیل آن می تواند کوچکی فک پایین یا جلو بودن فک بالا باشد.
عقب ماندگی فک پایین بعد از سن بلوغ را می توان به کمک جراحی اصلاح نمود. ولی اگر این عقب ماندگی خفیف تا متوسط باشد, از ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی نیز برای رفع آن می توان کمک گرفت. مطالعات نشان داده اند که رضایت بیمار از نتایج ارتودنسی کاموفلاژ، مشابه رضایت بیمار از عمل جراحی بوده است.
چگونگی جبران عقب ماندگی فک پایین توسط ارتودنسی کاموفلاژ
در انجام ارتودنسی کاموفلاژ، تلاش ارتودنتیست بر این است که با عقب بردن قوس دندانی بالا و جلو کشیدن قوس دندانی پایین, فاصله موجود بین فک پایین و فک بالا را از بین ببرد. کاموفلاژ برای جبران عقب ماندگی فک پایین می تواند به سه صورت زیر باشد:
- همراه با کشیدن بعضی از دندانها
هنگامی که کشیدن دندان ها مورد نیاز است ، معمولا این کار در قوس دندانی بالایی و برای اصلاح جلوزدگی دندان های پیش (Incisor) انجام می شود. توصیه می شود که اولین دندان های آسیای کوچک (Premolar), به تعداد 4 عدد خارج شوند. این کار باعث عقب رفتن و جمع شدن دندانهای پیش بالا از طریق رانده شدن آنها به فضایی است که کشیدن دندان های آسیاب کوچک ایجاد کرده است. این یک راه ساده و مستقیم برای رفع فاصله افقی بین دندانهای بالا و پایین است و به مرور زمان, جلوزدگی قوس بالایی دیگر به چشم نمی آید.
- بدون کشیدن دندان
در این روش، نیازی به کشیدن دندان نیست و ناهنجاری اسکلتی می تواند با استفاده از الاستیک های بین فکی تصحیح شود. در این صورت، حرکت رو به جلوی دندانهای فک پایین و جمع کردن دندانهای فک بالا، فاصله موجود بین دو فک را برطرف و ظاهر طبیعی و زیباتری ایجاد می کند.
- حرکت دیستال دندانهای فوقانی
در این روش می توان دندان های آسیاب (molar) بالایی را به صورت پشتی جابجا کرد. این جابجایی باعث می شود که فضای لازم برای دندانهای دیگر که باید جمع شوند، فراهم شود و رابطه دندانهای آسیاب نیز اصلاح شود (دندان های آسیاب بالا روی دندان های آسیاب پایین قرار گیرند).
نکات قابل توجه در جبران عقب ماندگی فک
اگرچه استخراج دندانهای آسیاب کوچک می تواند اکلوژن عالی و ظاهر قابل قبول دندانی ایجاد کند، ولی هنوز، مشکلات بالقوه ای در انجام آن وجود دارد:
- اگر ناهنجاری کلاس 2 ناشی از عقب ماندگی فک پایین باشد, جمع کردن دندانهای پیش فک بالا می تواند ایجاد بدشکلی در صورت کند.
- خارج کردن دندان در کمان دندانی پایین باعث جلو آمدن دندان های آسیاب می شود و این مهم است که فضای ایجاد شده در کمان پایین به نوعی بسته شود تا از جمع شدن دندان های نیش پایین جلوگیری شود.
- در صورت استفاده از الاستیک ، دندانهای پیش بالایی کشیده و جمع می شوند ، که می تواند “لبخند لثه ای” ایجاد کند.