در آناتومی دندان انسان نابالغ به طور معمول 20 دندان اولیه وجود دارد که دندان شیری به حساب می آیند. همچنین 32 دندان دائمی در هنگام بالغ شدن بیمار رشد می کند. واقعیت این است که 28 دندان اصلی وجود دارد و در صورت رویش دندان های عقل 32 دندان خواهیم داشت. اجزا آناتومی دندان انسان را می توان از منظرهای گوناگون بررسی کرد. بخش های تشکیل دهنده آناتومی دندان انسان شامل:
- تاج دندان: آن قسمت از دندان می باشد که روی لثه جای دارد.
- ریشه دندان: قسمتی از دندان که در زیر لثه قرار دارد.
- قسمت خارجی دندان که به آن مینای دندان گفته می شود. به خاطر سفت و محکم بودن آن شبیه به استخوان به نظر می رسد ولی شکننده و ترد می باشد. 96٪ مینای دندان از مواد معدنی درست شده است. و آب و مواد آلی بقیه دندان را درست می کنند.
- در زیر مینا عاج وجود دارد. که نسبت به مینای دندان از مقاومت کمتری برخوردار است و بافتی زنده دارد. عاج از مغز دندان ( پالپ ) محافظت می کند.
دو نوع پالپ در آناتومی دندان انسان وجود دارد. یکی پالپ تاجی که در تاج دندان قرار دارد. و دیگری پالپ ریشه ای که درون کانال ریشه ها وجود دارد. در تصویر زیر آناتومی ساده ای از دندان انسان را مشاهده می کنید.
جزئیات آناتومی دندان انسان
دندان های پرمولر برای خرد کرن غذا استفاده می شوند. هر پرمولر دو برجستگی یا کاسپ دارد به همین علت به آن دو شکلی یا دوقلو می گویند. در آناتومی دندان انسان این دندان ها به علت شکل متفاوتشان به راحتی قابل تشخیص هستند.
دندان های مولر به صورت صاف هستند و درانتهای قوس دندانی جای دارند. هر مولر به طور معمول دارای 4 یا 5 کاسپ است. آناتومی دندان های مولر فقط برای خرد کردن و آسیاب کردن طراحی شده است.دندان های عقل را به نام مولر سوم نیز می شناسند. آنها از 18 سالگی به بعد شروع به رویش می کنند. اما اغلب با جراحی خارج می شوند. در حوزه آناتومی دندان انسان رشد، ظاهر و طبقه بندی دندان ها مورد مطالعه قرار می گیرد. آناتومی دندان یک نوع علم طبقه بندی است. زیرا نام گذاری دندان ها و ساختار آن ها اهمیت زیادی دارد. این اطلاعات برای دندانپزشکان و ارتودنتیست ها مهم است. متخصص ارتودنسی با استفاده از این اطلاعات قادر است دندان ها و ساختار آنها را در طول درمان شناسایی کند.
نام گذاری دندان ها
در آناتومی دندان نام گذاری آنها به این شکل است: دندان های پیشین، دندان های نیش، دندان های پرمولر یا کرسی کوچک و دندان های آسیاب یا کرسی بزرگ. دندان های آسیاب در درجه اول برای برش و بعد برای آسیاب استفاده می شوند. دندان نیش برای تکه کردن استفاده می شود. دندان نیش در دو طرف دندان های پیشین قرار دارد.
مواد تشکیل دهنده آناتومی دندان انسان
دندان ها سخت ترین مواد در بدن انسان هستند. علاوه بر این که دندان ها برای جویدن ضروری می باشند، در تکلم و تلفظ صحیح کلمات و هم چنین در زیبایی نیز نقش مهمی دارند. مواد تشکیل دهنده دندان انسان شامل:
مینای دندان: سخت ترین و سفیدترین قسمت بیرونی دندان. مینای دندان است. مینای دندان بیشتر از کلسیم فسفات که یک ماده معدنی سخت است ساخته شده است.
عاج دندان: لایه ای در زیر مینای دندان. این یک بافت سخت است که حاوی لوله های میکروسکوپی است. وقتی مینای دندان آسیب می بیند ، گرما یا سرما می تواند از طریق این مسیرها وارد دندان شده و باعث ایجاد حساسیت یا دندان درد شود.
پالپ دندان: ساختار داخلی نرم و زنده دندان ها می باشد. عروق خونی و اعصاب از پالپ خمیر مانند دندان عبور می کند.
سیمان: لایه ای از بافت همبند که ریشه های دندان را محکم به لثه و استخوان فک متصل می کند.
رباط پریودنتال: بافتی که به محکم نگه داشتن دندان ها در برابر فک کمک می کند.
سوالات متداول آناتومی دندان انسان
1-اولین دندان ها چه موقع ظاهر می شوند؟
دندان های اولیه از موقعی که نوزاد در رحم مادرش است شروع به شکل گیری می کند. اما زمانی که کودک بین سن 6 تا 12 ماهگی است دندان هایش از لثه شروع به رویش می کنند. کودکان باید تا سن 3 سالگی همه دندان های شیری خود را درآورده باشند.
2-از چه زمانی کودکان دندان های شیری خود را از دست می دهند؟
دندان های شیری یا دندان های اولیه کودکان در بین سن 6 تا 12 سال می افتند و دندان های دائمی جایگزین آنها می شود.
3-دندان های شیری چه فرقی با دندان های دائمی دارند؟
دندان های شیری کوچک تر هستند، کاسپ های نوک تیزتری دارند و رنگ آنها نسبت به دندان های دائمی سفید تر است. همچنین مینا و عاج نازک تری دارند در نتیجه بیشتر در معرض سایش قرار می گیرند.
4-رنگ طبیعی مینای دندان چگونه است؟
رنگ طبیعی مینای دندان از زرد روشن تا سفید متمایل به خاکستری متغیر می باشد. در لبه های دندان که عاج دندان وجود ندارد رنگ مینای دندان کمی آبی رنگ به نظر می رسد.
5-چند نوع عاج دندان وجود دارد؟
3 نوع عاج در آناتومی دندان تقسیم بندی می شود. در عاج دوم یا ثانویه لایه ای از عاج موجود است که پس از ایجاد ریشه به وجود می آید. عاج های دندان با چشم دیده نمی شوند. عاج دندان با بالا رفتن سن به شکل گیری خود ادامه می دهد. در نهایت عاج سوم یا ثالث در جواب به محرک هایی مثل سوراخ و ساییدگی دندان به وجود می آید.