امروزه استفاده از داروهای گیاهی در درمان و پیشگیری از بیماری های دهان کاربرد فراوانی یافته است و حتی از بعضی از گیاهان به عنوان دهان شویه، پماد و غیره در جلوگیری از پوسیدگی، درمان آفت، تب خال و غیره استفاده شده است. برخی بیماری های دهان عبارتند از:
داروهای گیاهی برای آفت
آفت دهان، زخم های دردناکی در دهان بوده که عمدتاً بر روی مخاط متحرک دهان ظاهر می شوند (مثلاً زبان و بخش داخلی لب و گونه ها). زخم ها معمولاً دایره ای، کم عمق و دردناک هستند و به ندرت بر روی کام استخوانی و کام گوشتی و یا لثه ظاهر می شوند. میرتکس، بابونه و پرسیکا از جمله داروهای گیاهی برای درمان آفت دهان می باشند که به طور معمول از داروخانه ها قابل تهیه می باشند.
1-گیاه بابونه
اشکال دارویی بابونه : قطره 15 میلی لیتری
موارد مصرف : قطه بابونه برای درمان التهاب بافت مخاطی دهان و سایر قسمت های دستگاه گوارش به کار می رود.
اجزای فرآورده : قطره بابونه از عصاره هیدرو الکلی گیاه بابونه آلمانی تهیه شده است که هر 100 میلی لیتر از قطره حاوی 10 میلی گرم کامازولن و حداق2 میلی گرم آپی ژنین هست.
مواد موثره: اسانس هایی نظیر کامازولن، بیزابول و فلاونویید آپی ژنین.
مقدار مصرف: برای مصرف خوراکی در بزرگ سالان روزی 3 بار هر بار 30 قطره و در اطفال روزی 3 بار هر بار 10 تا 20 قطره در یک فنجان آب ولرم میل نمایید.
به عنوان دهانشویه : روزی 3 بار هر بار یک قاشق مربا خوری از قطره با نصف لیوان آب ولرم مخلوط و غرغره شود.
عوارض جانبی : در افراد حساس به بابونه و بیماران مبتلا به آسم منع مصرف دارد مصرف در حاملگی و شیردهی ایمنی مصرف این فراورده در دوران بارداری و شیردهی به اثبات نرسیده است با این وجود منافع آن باید در برابر مضرات آن سنجیده شود.
2-میرتکس
اشکال داروی : قطره 15 میلی لیتری
موارد مصرف: قطره میرتکس جهت درمان آفت مینور به کار می رود.
اجزای فرآورده: قطره میرتکس حاوی اسانس گیاه مورد به میزان 57 ، 7% می باشد.
مواد موثره: اسانس هایی مانند 1و8- سینئول ، آلفاپینن ، میرتنول ، لیمونن ، میرتول
مقدار مصرف: روزی 5-6 بار هر بار 10 قطره از محلول را روی تنظیف ریخته به مدت 30 ثانیه روی ضایعات قرار بدهید.
موارد احتیاط : با مصرف این فرآورده احتمال بروز واکنش آلرژیک وجود دارد. از آنجایی که اسانس مورد بر روی صورت کودکان موجب اسپاسم حنجره و برونش، شبیه آسم و حتی نارسایی تنفسی می گردد. هنگام مصرف این فرآورده در افراد فوق می باید احتیاط لازم صورت گیرد.
عوارض جانبی: مصرف داخلی مورد در موارد نادر موجب تهوع ، استفراق و اسهال میگردد.
در نوزادان و کودکان موجب اسپاسم حنجره، اسپاسم برونش، حملات شبه آسم و حتی نارسایی تنفسی می گردد.
موارد منع مصرف: در صورت وجود التهاب مجاری گوارشی یا صفرائی و بیماری های کبدی مصرف داخلی ممنوع است.
مصرف در حاملگی و شیردهی : ایمنی مصرف این فرآورده در دوران بارداری و شیردهی به اثبات نرسیده است با این وجود منافع آن در برابر مضرات آن باید سنجیده شود.
داروهای گیاهی برای تب خال
تب خال های دهان، زخم های دردناک و راجعه ای به شمار می روند که می توانند در هر کجا به ویژه در روی لب ها و یا حاشیه آن ها ظاهر شوند. نام این ضایعات به این دلیل است که معمولا بعد از یک دوره تب یا سرماخوردگی بروز می کنند و ضایعات ابتدایی به صورت خوشه ای از تاول ها روی پایه ای قرمز رنگ دیده می شود. داروهای گیاهی موثر برای تب خال معمولا شامل بابونه، ملیسان، پرسیکا و میرتوپلکس می باشد. در ادامه درباره این داروهای گیاهی توضیحات بیشتری ارائه می نماییم.
1-ملیسان
اشکال دارویی : ژل موضعی 5 گرمی
موارد مصرف: ژل ملیسان به عنوان ضد ویروس در درمان تب خال به کار میرود
اجزای فرآورده : ژل ملیسان حاوی یک درصد عصاره خشک بادرنجبویه هست
موارد موثره: اسانس های نظیر (سیترونلال، سیترال و ژرانیال) پلی فنل ها (نظیر اسید رزمارینیک و اسید کافئیک)
مقدار مصرف: روزی 3 تا 4 بار به موضع مالیده شود.
عوارض جانبی: با مصرف این فرآورده احتمال بروز واکنش های آلرژیک وجود دارد.
2-پرسیکا
اشکال دارویی: قطره 30 میلی لیتر
موارد مصرف قطره پرسیکا در موارد زیر به کار می رود:
- پیشگیری از افزایش جرم روی دندان
- پوسیدگی دندان ها، خونریزی و امراض لثه
- ضد عفونی کننده
- مسکن درد دندان و لثه
اجزای فرآورده: قطره پرسیکا از عصاره هیدروالکلی گیاهان زیر تشکیل شده است:
- گیاه مسواک 30%
- بومادران 25%
- نعنا 45%
مواد موثره: کلیسم، فلوراید، کلراید، ترکیبات ایزوسیانات، تانن، اسانس های نظیر منتول و آزولن و آلکوئید آکیلئن
مقدار مصرف: جهت جلوگیری از پوسیدگی دندان و بیماری دهان : روزی 2 نوبت هر بار 10 تا 15 قطره را در 15 میلی لیتر آب (2-3 قاشق غذاخوری) ریخته و به مدت 20 ثانیه در دهان گردش داده و سپس دور ریخته شود.
در درمان ناراحتی های دهان و دندان و جلوگیری از خونریزی لثه : روزی 3 تا 5 نوبت هر بار 10 تا 15 قطره را در 15 میلی لیتر آب (2 تا 3 قاشق غذا خوری) ریخته و به مدت 20 ثانیه در دهان گردش داده و سپس دور ریخته شود.
جهت جلوگیری از خونریزی و عفونت بعد از کشیدن دندان و جراحی ها: به مدت 2 تا 4 روز ، هر بار 30-40 قطره را در 15 میلی لیتر آب (2-3 قاشق غذا خوری) ریخته و به مدت 20 ثانیه در دهان گردش داده و سپس دور ریخته شود.
عوارض جانبی: در افراد حساس به نعنا و بومادران احتمال بروز آلرژیک وجود دارد. مصرف در حاملگی و شیردهی ایمنی مصرف این فراورده در دوران بارداری و شیردهی به اثبات نرسیده است. با این وجود منافع آن در برابر مضرات آن باید سنجیده شود.
3-میرتوپلکس
اشکال دارویی : پماد 5 گرمی
موارد مصرف : پماد میرتوپلکس دارای خاصیت ضدویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 و 2 می باشد و درمان تب خال های پوست نواحی مختلف بدن و اطراف واژن به کار می رود.
اجزای فرآورده : پماد میرتوپلکس حاوی اسانس گیاه مورد به میزان 10% است.
مواد موثره: تانن ، پلی فنل ها ، اسانس هایی نظیر میرتول ، سینئول و … فلاونوئیدها.
مقدار مصرف: روزی 3-5 بار ، پوشش نازکی از پماد بر روی ضایعه مالیده شود.
مصرف در حاملگی و شیردهی: ایمنی مصرف این فرآورده در دوران بارداری و شیردهی به اثبات نرسیده است با این وجود منافع آن در برابر مضرات آن باید سنجیده شود.