مقالات و تحقیقات زیادی به شناسایی میزان تاثیر وراثت بر درمان ارتودنسی پرداخته اند. آیا وراثت بر درمان ارتودنسی تاثیر دارد و یا متخصص ارتودنتیست می تواند با مهارت و تخصص خود میزان این تاثیرات را کم و یا به حداقل ممکن برساند؟ پیچیدگی عناصری مثل رشد صورت و دندان، فیزیولوژی حرکت دندان و انحنای سطح خارجی ریشه دندان در درمان ارتودنسی باعث می شود که شناسایی عوامل موثر بر درمان بسیار مشکل باشد. متخصصین ارتودنسی اذعان دارند که مهمترین آزمایش های ژنتیکی که یک پزشک می تواند انجام دهد؛ باید شامل شرح حال زندگی فردی و خانوادگی بیمار باشد. زیرا اکثر ناهنجاریهای دندانی فکی به ارث برده می شوند به عبارت دیگر اگر فک پایین در یک بیمار جلو است به احتمال بسیار زیاد یک عامل وراثتی وجود دارد که فک پایین در والدین و یا اقوام دور یا نزدیک بیمار هم جلو است.
متغیر های وراثتی اثر گذار بر درمان ارتودنسی
متغییر های زیر را می توان به عنوان عوامل اثرگذار بر درمان ارتودنسی در نظر گرفت. همواره در نظر داشته باشید که اگر متخصص ارتودنسی ماهر موقعیت فکین و دندان ها را به وضعیت صفر (null) تغییر دهد امکان بازگشت درمان ارتودنسی بر اثر عوامل وراثتی به صفر نزدیک می شود.
میزان رشد صورت
سنجش میزان رشد صورت به کمک رادیوگرافی سفالومتری انجام می شود تا میزان تغییرات ژنتیکی با اندازه و یا مورفولوژی تغییرات اسکلتی پایش شود. به این کار در اصطلاح دندانپزشکی و ارتودنسی، پیش بینی های تقریبی رشد صورت مبتنی بر منحنی رشد مورد انتظار می گویند. جالب است بدانید که در صورت هر فرد مقداری عدم قرینگی وجود دارد که از نظر علمی امری طبیعی است .
تفاوت در میزان رشد ساژیتال سالانه فک ها
تجویز دوزهای پایین هورمون رشد در پسران و دخترانی که تاخیر در بلوغشان دارند؛ نه تنها باعث می شود که سرعت رشد اندام هایشان متناسب با سنشان تنظیم شود؛ بلکه سرعت رشد جمجمه، فک و صورت را نیز تسریع می کند.
تنوع اسکلتی و مال اکلوژن
مال اکلوژن اسکلت کلاس III (که در اصطلاح دندانپزشکی به آن جلوزدگی فک پایین گفته می شود) ممکن است به دلیل ناهنجاری در فک بالا، فک پایین بلند یا هر دو باشد که در صفحه ساژیتال و به طور کاملا اختصاصی توسط متخصص ارتودنسی بررسی می شود.
لازم به ذکر است که برای شناسایی میزان تاثیر وراثت بر درمان ارتودنسی، دندانپزشک موارد دیگری همچون وضعیت چهره پدر و مادر، وجود مال اکلوژن در والدین، تنوع ژنتیکی در عضله و تأثیر آن بر مال اکلوژن، تحلیل سطح خارجی ریشه دندن همزمان با ارتودنسی، میزان حرکت دندان و غیره را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد.
میزان تاثیر وراثت بر درمان ارتودنسی چقدر است؟
توجه داشته باشید که ژنتیک یک مفهوم قطعی نیست و عوامل متعددی بر آن تاثیر می گذارند و یا از آن تاثیر می پذیرند. ژنتیک صفاتی مثل قد، وزن، مقدار قند خون، فشار خون، هوش، رفتار و گرایشات جنسی را منتقل می کند. همه این صفات و همچنین اکثر ناهنجاری های دندانی فکی و نقایص مادرزادی، در اثر ارث منتقل می شوند و اگرچه آنها می توانند تحت تأثیر محیط قرار بگیرند. به عبارت دیگر هم ارث و هم محیط باعث ایجاد ناهنجاری دندانی فکی می شوند و یک متخصص برجسته ارتودنسی می تواند با شناسایی عوامل ایجاد کننده مال اکلوژن به درمان آنها بپردازد.
سوالات متداول درباره تاثیر وراثت بر درمان ارتودنسی
1-اگر والدین کودکی دچار ناهنجاری های دهان و دندان باشد؛ احتمال بروز بیماری های دهان و دندان چقدر است؟
احتمال بروز بیماری های دهان و دندان در این کودکان زیاد است اما نگران نباشید؛ بهتر است اولین مراجعه بیمار در سن 7 سالگی انجام شود و سپس در صورت مراجعه شش ماه به شش ماه به متخصص ارتودنسی، هر گونه بیماری به سرعت تشخیص داده شده و درمان ارتودنسی، راحت تر و اثر بخش تر انجام می شود.
2-علائم ناهنجاری های ارثی چه می باشند؟
بلندی یا درازی فک و صورت و هم چنین جلوزدگی فک پایین شایع ترین علامت ناهنجاری های ارثی فک و صورت می باشد. این ناهنجاری ها معمولا اکتسابی نیست و در برخی موارد اگر ریشه وراثتی نداشته باشد بر اثر مصرف داروهای هورمونی مثل سوماتروپین، هورمون رشد بروز می کند.
3-آیا کوچک بودن فک و دهان هم ارثی است؟
بلی. بسیاری از بیماران، خصوصیات ظاهری خود از جمله کوچک بودن فک و دهان را از پدر و مادرشان به ارث می برند.
4-عدم تشخیص ناهنجاری های وراثتی چه عوارضی دارد؟
اغلب این بیماران با مشکلاتی مثل جلوزدگی و یا عقب ماندگی فک بالا یا پایین و همچنین فقدان فضای مناسب برای رشد دندان های دایمی، (مثل دندان های نیش و عقل مواجه) می شوند. با اقدام به موقع و مراجعه به هنگام به متخصص ارتودنسی می توانید از بروز این عوارض جلوگیری کنید.
5-چگونه می توان بر ناهنجاری های وراثتی دهان و دندان غلبه کرد؟
کافیست بهداشت دهان و دندان را رعایت و به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید تا ارتودنتیست بتواند روش درمانی مناسب را اتخاذ کند.
6-تاثیر وراثت بر درمان ارتودنسی در سنین بزرگسالی چه قدر است؟
مسلما با بالاتر رفتن سن بیمار، درمان ارتودنسی مشکل تر و زمان بر تر خواهد شد. در نتیجه توصیه ما به شما این است که از همین حالارسیدگی به بهداشت دهان و دندان خود را در اولویت قرار دهید. و به شما توصیه می شود برای درمان و بررسی ناهنجاری های دهان و دندان کودکان، از سن 7 سالگی برای ویزیت از متخصص ارتودنسی وقت بگیرید.