روش‌های تمیز کردن و نگهداری از پلاک ارتودنسی ثابت

ارتودنسی دندان با پلاک ثابت یکی از مؤثرترین روش ‌ها برای اصلاح ناهنجاری ‌های دندانی است. در این میان، آگاهی از روش های تمیز کردن و نگهداری از  پلاک ارتودنسی ثابت، به بازخورد بهتر و موثرتر برای اصلاح دائمی و بهتر کمک کننده است. اگرچه که درمان ارتودنسی با براکت های ثابت مزایای زیادی دارد، اما نیاز به مراقبت و نگهداری دقیق تری نسبت به دیگر روش های درمان را می طلبد تا از بروز مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان، التهاب لثه و لکه‌های سفید جلوگیری شود.

در ادامه به تمام مراحل تمیز کردن براکت های ثابت می پردازیم و نکات مهم تغذیه ای و مراقبت از براکت های ارتودنسی را توضیح خواهیم داد.

چرا تمیز کردن پلاک ارتودنسی ثابت اهمیت دارد؟

وقتی پلاک ارتودنسی ثابت روی دندان‌ها نصب می ‌شود، سطح بیشتری برای جمع شدن پلاک میکروبی و باقی ‌مانده ‌های غذا ایجاد می ‌شود. در صورتی که این نواحی به خوبی تمیز نشوند، خطرات زیر سلامت دهان و دندان بیمار را تهدید خواهد کرد. این موارد شامل:

• پوسیدگی دندان
• تحلیل لثه
• بوی بد دهان
• لکه‌های سفید روی مینای دندان
• التهاب و خونریزی لثه

به همین دلیل است که نگهداری صحیح و تمیز کردن اصولی براکت های ارتودنسی ثابت به اندازه درمان ارتودنسی مهم می باشد.

۵ روتین اصلی برای تمیز کردن پلاک ارتودنسی ثابت

برای این که مطمئن شوید که پلاک ارتودنسی ثابت شما کاملا تمیز شده است لازم است به طور مرتب و روزانه ۵ روش زیر را انجام دهید. به این ترتیب از عوارض ارتودنسی ثابت جلوگیری کرده اید و طول درمان ارتودنسی خود با موفقیت سپری می کنید.

۱. مسواک زدن صحیح با براکت ‌ها

یکی از مهم‌ ترین و ابتدایی ‌ترین اقدامات برای مراقبت و تمیز کردن پلاک ارتودنسی ثابت، مسواک زدن صحیح است. در این روش باید موارد زیر را در نظر گرفت:

• انتخاب مسواک مناسب: استفاده از مسواک ارتودنسی مخصوص یا مسواک با سر کوچک و نرم 
• نحوه مسواک زدن: مسواک را در زاویه‌ ۴۵ درجه قرار دهید. ابتدا سطح بالا و پایین براکت‌ ها، سپس به سراغ قسمت‌های داخلی و سطح جویدن دندان ‌ها بروید. همچنین با مسواک مخصوص سطح زبان و لثه ها و کام را کاملا تمیز کنید.
• تکرار مسواک زدن بعد از هربار مصرف مواد غذایی

۲. استفاده از نخ دندان مخصوص ارتودنسی

استفاده از نخ دندان برای افرادی که پلاک ارتودنسی ثابت دارند، ممکن است دشوار باشد. اما با ابزار مناسب مثل نخ دندان ارتودنسی یا فلاسر مخصوص، این کار بسیار راحت ‌تر خواهد بود. در این روش نخ را از میان فضای بین سیم و دندان عبور می‌دهند و با حرکت بالا و پایین پلاک ‌ها را پاک می ‌کنند، بدون اینکه به سیم فشار زیاد وارد شود.

۳. استفاده از برس بین ‌دندانی

برس ‌های بین ‌دندانی ابزاری کاربردی برای تمیز کردن فضاهای بین براکت‌ ها و سیم‌ ها هستند. از مزایای این برس ها می توان به دسترسی بهتر به نواحی بین براکت‌ ها و تمیز کردن راحت ‌تر اطراف سیم‌ ها و گیره‌ ها اشاره کرد. تمیز کردن با برس بین دندانی با حرکت به سمت پایین از بالا و سپس از پایین به بالا توصیه شده است.

۴. دهان ‌شویه ‌های ضدباکتری

استفاده از دهان ‌شویه ‌های حاوی کلرهگزیدین یا مواد ضد باکتری دیگر می ‌تواند به کاهش باکتری ‌های دهان کمک کند. به این ترتیب نقاط بسیار ریزی که از دسترس مسواک و نخ دندان دور مانده است تمیز می شود. همچنین امکان رشد باکتری ها در حفره دهان و خلل و فرج بین لثه و دندان را برای ساعاتی متوقف می کند. استفاده از دهانشویه حاوی فلوراید نیز از بروز لکه های سفید اطراف براکت ارتودنسی جلوگیری می کند. لطفاً در طول درمان ارتودنسی بدون تجویز دندانپزشک از دهان‌شویه‌ های حاوی کلرهگزیدین استفاده نکنید، زیرا مصرف طولانی ‌مدت آن باعث تغییر رنگ دندان‌ها و براکت‌ها می‌شود.

 عوارضی که استفاده طولانی مدت از کلرهگزیدین ایجاد می کند محدود به زیر سیم ‌های ارتودنسی نیست، بلکه می ‌تواند در نواحی مختلف دهان نیز اتفاق بیفتد. به همین دلیل توصیه می ‌شود در طول درمان ارتودنسی استفاده‌ طولانی ‌مدت (بیش از ۲ هفته) از دهان ‌شویه‌ های کلرهگزیدین انجام نشود و فقط در شرایط خاص (مثلاً بعد از جراحی لثه یا در صورت التهاب شدید لثه) و با تجویز متخصص ارتودنسی  مصرف گردد.

۵. واترپیک / تزریق آب (Water flosser / oral irrigator)

دستگاه واترپیک یا تزریق آبُ با فشار آب به بیرون راندن ذرات غذا از اطراف براکت‌ ها کمک می ‌کند. استفاده از این دستگاه به عنوان تکمیل کننده روش‌های دیگر توصیه می ‌شود. مزیت استفاده از واترپیک این است که مانند نخ دندان احتمال گیر کردن نخ در میان دندان های بیمار وجود ندارد. با تنظیم فشار آب دیگر احتمال کنده شدن براکت ها نیست و لثه ها نیز به خوبی تمیز می شوند. مزیت دیگر استفاده از واترپیک یا همان واترفلاسر کاهش التهاب لثه است. به خصوص برای بیمارانی که با استفاده از نخ دندان دچار خونریزی و التهاب لثه می شوند.

 نکات تغذیه برای نگهداری از ارتودنسی ثابت

مصرف برخی غذاها می ‌تواند به سیم ‌ها یا براکت ‌ها آسیب برساند یا تمیز کردن دستگاه ارتودنسی شما را دشوارتر کند. به همین دلیل برای نگهداری و مراقبت از ارتودنسی ثابت به نکات تغذیه ای زیر و آنچه که میل می کنید توجه کنید.

از مصرف این مواد غذایی بپرهیزید:

• خوراکی‌ های سفت مانند آجیل، یخ یا ته ‌دیگ.
• خوراکی‌های چسبناک مانند آدامس، شکلات، سوهان و گز.
• نوشیدنی‌ های شیرین و اسیدی مانند نوشابه گازدار.

در عوض از غذا و میوه های نرم مثل سوپ، پوره، ماکارونی، کته، موز و هلو استفاده کنید.

مراجعه منظم به متخصص ارتودنسی

معاینه‌ های منظم توسط متخصص ارتودنسی کمک می ‌کند تا مشکلات احتمالی مانند شل شدن سیم‌ ها، شکستن براکت ‌ها، التهاب لثه و تغییر رنگ دندان‌ ها به سرعت شناسایی و رفع شود. توصیه می ‌شود هر ۴ تا ۶ هفته یک ‌بار به متخصص ارتودنسی خود مراجعه کنید. زمان دقیق را ارتودنتیست شما بعد از هر معاینه تعیین می کند. به علاوه ممکن است هر چند ماه یک بار نیاز باشد که جرمگیری دقیق توسط دندانپزشک انجام شود تا از بروز عوارضی مثل پوسیدگی دندان جلوگیری شود. همچنین اگر با موارد زیرمواجه شدید حتما زودتر از موعد تعیین شده به کلینیک ارتودنسی مراجعه کنید.

• احساس شل شدن یا جدا شدن پلاک یا حتی قسمتی از پلاک
• شکستگی یا خم شدن سیم پلاک که باعث تحریک زبان و لثه می شود و کارایی پلاک را از بین می برد.
• درد یا ناراحتی مداوم یا حساسیت غیرعادی در اطراف دندان باید توسط متخصص بررسی شود.
• تجمع شدید جرم در اطراف پلاک ها که با نخ و دندان برطرف نمی ‌شود.

نتیجه ‌گیری

رعایت بهداشت دهان و دندان در دوران استفاده از پلاک ارتودنسی ثابت، نقش بسیار مهمی در موفقیت درمان و جلوگیری از عوارض احتمالی دارد. با این حال، حتی با رعایت کامل بهداشت، مراجعه منظم به ارتودنتیست را جدی بگیرید. متخصص ارتودنسی معالج شما می ‌تواند مشکلات احتمالی مانند شل شدن سیم‌ها، شکستگی براکت‌ها یا التهاب لثه را در مراحل اولیه شناسایی و درمان کند. تنظیمات دوره ‌ای دستگاه ارتودنسی، بررسی سلامت دندان ‌ها و مشاوره‌ های لازم در هر ویزیت، مسیر درمانی شما را هموارتر و نتیجه‌ نهایی را تضمین می‌کند.