اهمیت فلوراید در استحکام دندان ها

فلوراید هم به صورت خوراکی و هم به صورت موضعی در استحکام دندان ها موثر است. فلوراید خوراکی از طریق آب مصرفی، نمک های غنی شده با فلوراید و غذا و میوه های حاوی فلوراید جذب بدن می شود. تاثیر موضعی فلوراید از طریق خمیر دندان های حاوی فلوراید، دهان شویه های حاوی فلوراید و آدامس های حاوی فلوراید بر روی دندان ها اعمال می شود.

علاوه بر اینکه فلوراید با جایگزین شدن در بلورهای ساختمان مینای دندان، به ساختمان مینای دندان در زمان شکل گیری تاج دندان استحکام می بخشد. فلوراید روند پوسیدگی دندان را متوقف می کند و همچنین پوسیدگی هایی را که در مراحل اولیه و نوشیدن آب حاوی فلوراید (فلوراید منابع اب شهری) 50 تا 60 در صد باعث کاهش پوسیدگی در دندان های دائمی و 40 تا 50 در صد باعث کاهش پوسیدگی در دندان های شیری می شود.

اگر فلوراید آب منطقه ی مسکونی شما کم باشد موثر ترین روش پیشگیری از پوسیدگی دندان در فرزندان شما مصرف فلوراید از 6 ماه بعد از تولد تا سن بین 12 تا 14 سالگی است که دندان پزشک برای فرزند شما تجویز می کند.

ماندگاری اثر مصرف فلوراید تا پایان عمر

آیا میدانید اثر فلوراید بعد از استفاده ازآن تمام عمر باقی می ماند و پس از قطع مصرف آن اثرش پابرجاست؟

اگر میزان فلوراید آب منطقه بیشتر از 0,6 دهم درصد PPM ( واحد سنجش فلوراید یک قسمت در میلیون) باشد نیاز به فلوراید خوراکی اضافی نمی باشد. (آبی ایده ال است که یک PPM فلورداید داشته باشد).

هزینه ی افزودن فلوراید به آب، زیاد است برای این منظور روش افزودن فلوراید به نمک ید دار انتخاب می شود که در کشور ما نیز در دستور کار است. این روش می تواند 40 تا 70 در صد در کاهش پوسیدگی موثر باشد. البته این نکته باید مورد توجه قرار گیرد که استفاده از نمک ید دار حاوی فلوراید نباید تشویقی برای استفاده بیش از حد نمک باشد چرا که مصرف بیش از حد نمک مضر است. از بدو تولد تا شش ماهگی نباید فلوراید خوراکی تجویز شود هر چند میزان فلوراید آب منطقه مسکونی هم کم باشد.

به میزان فلوراید آب مصرفی منطقه مسکونی خود توجه داشته باشید و در مصرف خوراکی فلوراید باید دقت شود و زیر نظر دندان پزشک باشد. نتایج تحقیقات نشان می دهد با افزایش میزان درجه فلوراید دندان، شانس پریدنتیت (عفونت پیشرفته لثه) نیز افزایش میابد. به طوری که در نواحی با میزان فلوراید بالا شانس ابتلا به این بیماری بالاتر خواهد بود.

عوارض سوء مصرف فلوراید

فلوراید هر چند باعث استحکام دندان می شود ولی اگر میزان فلوراید آب منطقه مسکونی یا مصرف فلوراید بیش از حد باشد نه آنکه باعث استحکام دندان نمی شود بلکه از استحکام دندان کاسته شده و باعث تغییر رنگ شدید دندان ها از زرد تا قهوه ای می شود. بنابراین سو مصرف فلوراید را  فلوروزیس می گویند.

آکادمی بیماری های اطفال امریکا توصیه می کند که کودک در 6 ماه اول زندگی نیاز به فلوراید ندارند اما پس از آن فلوراید در آبی که به کودک داده می شود حداقل 3/0 PPM باشد به همین دلیل استفاده از اب جوشیده یا مقطر که حاوی فلوراید نیست در کودکان بالاتر از 6 ماه توصیه نمی شود.

چای حاوی فلوراید است یک استکان چای یک تا سه میلی گرم فلوراید دارد در مناطقی که آب میزان فلوراید آن بالا است و ایجاد فلوروزیس می کند می توان با جوشاندن آب و دم کردن چای در ظروف استیل میزان فلوراید ان را کم کرد.

مواد حاوی فلوراید کدامند؟

به جز آب اشامیدنی چای، سیب درختی، تخم مرغ، قلوه، انواع ماهی، میگو، بعضی از انواع قارچ ها خوراکی و میوه های موز و انجیر حاوی فلوراید هستند.

منابع فلوراید: خمیردندان حاوی فلوراید، مکمل های فلوراید، غذاهای فرآوری شده با آب حاوی فلوراید، دهان شویه فلوراید، دهان شویه فلوراید برای کسانی تجویز می شود که در معرض خطر پوسیدگی دندان هستند و کسانی که پوسیدگی های متعدد یا پر کردگی های زیادی در دهان خود دارند نیز از این دسته محسوب می شوند. معمولا دندانپزشک بسته به شرایط بیمار تشخیص می دهد که بیمار از دهان شویه استفاده بکند یا نه.

مصرف دهان شویه فلوراید در سن قبل از مدرسه توصیه نمی شود. چون اکثر کودکان توانایی ممانعت از بلعیدن این محلول را در این سن ندارند و ممکن است باعث فلوروزیس شود، لذا برای کودکان زیر 6 سال دهان شویه فلوراید ممنوع شده است. تحقیقات نشان داده اثر دهانشویه فلوراید در گروه سنی 10 تا 12 ساله بیشتر از سنین دیگر است.

به طور کلی در سنین دندان های مختلط که هم دندان شیری و هم دائمی در دهان است یعنی 6 تا 13 سالگی، دندان ها در شرایط خاص قرار دارند به طوری که فلوراید بیشترین اثر را بر دندان ها دارد. در افراد بزرگسال دهان شویه فلوراید و ژلهای فلوراید در پوسیدگی های ناحیه طوق دندان (حاشیه تماس دندان با لثه) موثر است.

مصرف دهان شویه فلوراید روزانه یا هفتگی 60 درصد باعث کاهش پوسیدگی می شود. برای استفاده روزانه باید دهان شویه فلوراید با غلظت 05/0 درصد و برای استفاده هفتگی 2/0 درصد به کار می رود. برای استفاده از دهان شویه فلوراید باید هربار 5 سی سی از دهان شویه را به مدت یک دقیقه در دهان گرداند و بعد بیرون ریخت .بهتر است قبل از استفاده از دهان شویه، نخ دندان و مسواک زده شود. همچنین حداقل تا نیم ساعت بعداز استفاده از دهان شویه نباید چیزی خورد و دهان را شست تا دهان شویه موثرتر باشد. بهترین زمان برای به کار بردن دهان شویه فلوراید درست قبل از خواب است. تا فلوراید مدت زمان بیشتری در تماس با دندان ها باقی بماند.

هنگام استفاده از دهان شویه فلوراید به خصوص در مورد کودکان باید حتما توجه کرد که دهان شویه بیرون ریخته شود و بلعیده نشود زیرا در صورتی که فلوراید آب منطقه بالا باشد و فلوراید بلعیده شود به خصوص در کودکان زیر 6 سال باعث فلوروزیس در دندان های دائمی آنها می شود. لذا استفاده از دهان شویه فلوراید به خصوص در کودکان زیر 6 سال باید با نظارت والدین انجام شود. معمولا فلوراید و خمیر دندانهای حاوی فلوراید که تاریخ تولید آنها بالای یک سال است خاصیت فلوراید آنها از بین می رود ( در خصوص خمیر دندان حاوی فلوراید در قسمت خمیر دندان نکات لازم ارائه شده)

اگر چه بروز پوسیدگی دندانی تحت تاثیر عوامل مختلفی است اما به طور کلی می توان گفت اگر فردی روزی دوبار با خمیر دندان فلوراید دار مسواک بزند و زیاد از قندهای پوسیدگی زا استفاده نکند در معرض خطر پایین پوسیدگی باشد استفاده از دهان شویه برای او ضرورت ندارد.

در کودکانی که دچار پوسیدگی وسیع هستند از روشی به نام فلوراید تراپی موضعی که به وسیله ی ژل فلوراید توسط دندانپزشک در یک دوره ی 1 تا 1.5 ماهه هر هفته در مطب صورت میگیرد و بعد از آن هر سه ماه یک بار تکرار می شود این ژل ها غلظت فلوراید بالا دارند و کاربرد آنها توسط دندانپزشک صورت می گیرد. این عمل از حدود 3 سالگی به بعد برای کودکان توصیه می شود.

آدامس های بدون قند در بازار وجود دارد که حاوی فلوراید است. فلوراید را در منطقه ای که فلوراید آب کم باشد اغلب به آب آشامیدنی، نمک، شیر و شکر، مصرفی، مردم اضافه می کنند اگر فلوراید آب مصرفی منطقه شما کم است و از خوراکی های غنی شده از فلوراید استفاده نمیکنید از این آدامس ها می توان کمک گرفت. زمانی که شما این آدامس هارا می جوید فلوراید از آدامس آزاد شده و در سطح مینای دندان می نشیند و با جذب شدن در ساختار دندان، مینای دندان را مقاوم می کند .

منظور از آدامس بدون قند این نیست که این آدامس ها شیرین نیستند بلکه حتی ممکن است از آدامس معمولی هم شیرین تر باشند که مربوط به افزودن شیرین کننده های مصنوعی از جمله ایزومالت، سوربیتول، زالیتول، اریتریول که به قندهای تخمیر نشدنی معروف هستند و به این آدامس ها می باشد که پوسیدگی ایجاد نمی کنند.