رادیوگرافی دندان

رادیوگرافی دندان معمولا اشعه ایکس نامیده می شود. دندانپزشکان استفاده از رادیوگرافی به دلایل بسیاری مانند پیداکردن ساختارهای مخفی دندان، توده های بدخیم یا خوش خیم، از دست دادن استخوان و حفره توصیه میکنند.
تقریبا همه افرادی که نزد دندان‌پزشک رفته‌اند، تجربه گرفتن عکس از دندان‌هایشان را دارند. در دندان‌پزشکی نیز مانند سایر رشته‌های پزشکی از پرتونگاری برای کمک به تشخیص بیماری یا آسیب دندان استفاده می‌شود. عکس‌ها در تعیین وجود و وسعت حفره یا کرم‌خوردگی‌های دندان به کار می‌آیند.

با عکس رادیوگرافی می‌توان فساد و پوسیدگی دندان را حتی زمانی که مینا هنوز سالم به نظر می‌آید، تشخیص داد، به ویژه وقتی پوسیدگی بین دندان‌ها مخفی شده یا زیر خط لثه باشد. عکس رادیوگرافی به تشخیص آبسه دندان، آسیب استخوان ناشی از بیماری پیر دندانی، شکستگی‌های فک و دندان سایر ناهنجاری‌های فک و دندان نیز کمک می‌کند. به علاوه، اطلاعاتی در زمینه دندان‌های درنیامده یا گیرکرده، در اختیار دندان‌پزشکان می‌گذارد.

برای گرفتن عکس رادیوگرافی می‌توان از فیلم‌های سنتی یا فناوری دیجیتال استفاده کرد. برای کرم‌خوردگی‌ها از عکس «بایت وینگ» استفاده می‌شود. علت نامگذاری آن است که بخش کوچکی از فیلم در دهان و نزدیک دندان‌ها قرار می‌گیرد و شما برای نگه داشتن فیلم با دندان‌های خود روی پوشش کاغذی فیلم فشار می‌آورید. سپس دستگاه را روی دندان تنظیم کرده و اشعه می‌دهند. تصویر دیجیتال بلافاصله آماده می‌شود و ظهور فیلم‌ رادیوگرافی هم چند دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد.
به هر شکل که عکس گرفته شود، تصویر حاصل به دندان‌پزشک شما در تعیین اقدام مناسب کمک شایانی خواهد کرد. میزان اشعه‌ای که در خلال رادیوگرافی سنتی ساطع می‌شود، بی‌‌‌نهایت ناچیز است و مقدار اشعه به کار رفته برای گرفتن عکس دیجیتال حتی از این هم کمتر است. با این وجود هیچ‌کس نباید بیش از مقدار لزوم در مواجهه با اشعه قرار گیرد. در مورد اینکه چند وقت یک‌بار باید عکس بگیرید با دندان‌پزشک خودتان مشورت کنید. به عنوان اقدامی برای جلوگیری از دریافت اشعه‌ای بیش از حد، به شما پیش‌بندی داده می‌شود که از سینه تا پایین شکم را می‌پوشاند.

عکس رادیوگرافی تک دندان

این عکس را دندان‌پزشکان عکس «پری‌اپیکال» می‌نامند. معمولا این عکس از تک دندان و یا حداکثر ۲ تا ۳ دندان گرفته می‌شود. از روی این عکس می‌توان پوسیدگی‌ های سطح جونده دندان‌ها را تشخیص داد. علاوه بر این با استفاده از این عکس درمان ریشه دندان انجام می‌شود. در طول درمان ریشه دندان حداقل ۴ عدد از این نوع عکس از دندان شما گرفته می‌شود. عکس اولیه که وضعیت ریشه دندان را نشان می‌دهد.

عکس دوم که طول فایل و یا سوزن را در کانال دندان شما نشان می‌دهد و دندان‌پزشک می‌تواند به طول ریشه دندان از روی این عکس پی ببرد. عکس سوم که نشان‌دهنده این است که مواد پر کننده ریشه تمام طول ریشه را پر کرده‌اند و در ‌‌نهایت عکس آخر کیفیت درمان ریشه دندان را تایید می‌کند. دستگاهی که این رادیوگرافی با آن تهیه می‌شود و در هر مطبی موجود است و در انواع پیشرفته آن دوز اشعه‌ای که به شما می‌رسد اندک است.
معمولا در انواع قدیمی‌تر پزشک و پرستار هنگام تاباندن اشعه پشت یک دیوار سربی پنهان می‌شوند چون در طول روز لازم است از چند بیمار عکس بگیرند، در حالی که شما فقط در طی درمان چند عکس می‌گیرید و دوز بسیاری از اشعه را دریافت نمی‌کنید. برای بررسی کامل دهان حداقل ۱۴ عدد از این نوع عکس لازم است.

عکس رادیوگرافی مخصوص کودکان

عکس مخصوص کودکان مانند نوع قبلی است با این تفاوت که فیلم اندازه کوچک‌تری دارد تا در دهان کودک جا بگیرد. میزان اشعه لازم برای عکس‌برداری از دندان‌های کودکان هم کمتر از نوع بزرگسالان است که دستگاه تولید اشعه X، این میزان را تنظیم خواهد کرد.

عکس پانورامیک یا OPG

این‌‌ همان عکس بزرگی است که همه دندان‌های فک بالا و پایین در آن دیده می‌شوند. برای تهیه این نوع عکس شما باید معمولا به مطب‌های مخصوصی مراجعه کنید که دستگاه مخصوص تهیه این عکس را داشته باشند. این دستگاه معمولا دور سر شما می‌چرخد تا تصویر مناسبی از همه دندان‌های شما تهیه کند. دندان‌پزشکان به دلایل متفاوتی این عکس را سفارش می‌دهند. یکی از کاربردهای آن بررسی شکستگی فک‌ها بر اثر ضربه ناشی از تصادف و یا زمین خوردن است. با این عکس می‌توان همچنین وجود تومور و کیست در فک‌ها را بررسی کرد. قبل از درمان ارتودنسی و یا جراحی دندان عقل نیز لازم است که این عکس را تهیه کنید.

عکس رادیوگرافی بایت وینگ

شما کمتر با تهیه این عکس میانه خوبی دارید ولی این عکس خوبی برای نشان دادن پوسیدگی‌های بین دندانی است. معمولا برای بررسی پوسیدگی بین دندان‌های عقبی شما ۴ عدد از این عکس‌ها کافی است. اسم این عکس به معنای «بال پروانه» است چون شما دندان‌های فک بالا و پایین را در این عکس تقریبا به شکل بال پروانه خواهید دید. در چکاپ‌های سالانه از دندان‌پزشک بخواهید این عکس را نیز حتما از دندان‌های شما تهیه کند.

عکس سفالومتری

این عکس را هم حتما باید در مراکزی مجهز به انواع دستگاه‌های رادیوگرافی تهیه کنید. معمولا اگر شما نیاز به ارتودنسی داشته باشید، لازم است این عکس را از دندا‌‌نهایتان تهیه کنید. این عکس برای بررسی رشد فک و صورت و جمجمه بسیار عالی است، در عین حال مسیر رشد فک و صورت و الگوی صورت را نیز مشخص می‌کند. برای درمان ارتودنسی نیاز به عکس سفالومتری است که به ان لترال سفالومتری Lateral Cephalometry می گویند.