دندانپزشک در حال نگهداشتن رادیوگرافی دندان
رادیولوژی دندان به مطالعه، تجزیه و تحلیل تصاویری از ساختار داخلی دهان و دندان ها از طریق استفاده از اشعه ایکس گفته می شود. این تکنیک به دندانپزشکان کمک می کند تا مشکلاتی مانند پوسیدگی های دندانی، بیماری های لثه، مشکلات ریشه دندان و عفونت ها را شناسایی کنند که در حالت عادی و بدون استفاده از عکس قابل تشخیص نیستند. در واقع عکس رادیولوژی به تشخیص سریع و دقیق مشکلات دندانپزشکی کمک می کند و از بروز مشکلات جدی تر پیشگیری می کند. به همین دلیل رادیولوژی در برنامه ریزی درمانی، پیگیری پیشرفت درمان ها و بررسی شرایط فک و دندان بیمار از اهمیت ویژه ای برخوردار است. رادیوگرافی را به صورت کلی می توان به دو دسته رادیوگرافی دندان با تصویربرداری داخل دهانی و رادیوگرافی دندان با تصویربرداری خارج دهانی تقسیم بندی کرد که در ادامه به بررسی هر یک از این روش ها خواهیم پرداخت.
رادیولوژی داخل دهانی، نوعی از رادیوگرافی است که در آن فیلم یا حسگر دیجیتال داخل دهان بیمار قرار می گیرد. این نوع رادیوگرافی اطلاعات دقیقی از دندان ها و ساختارهای اطراف آن ها ارائه می دهد. در رادیوگرافی داخل دهانی تصاویر رادیوگرافی با کیفیت مناسب و از مقاطع کوچک دندان فراهم می شود که به دندانپزشکان این امکان را می دهد که مشکلاتی مانند پوسیدگی های دندانی، تغییرات در ساختار دندان ها، لثه، پیشگیری از بروز دندان های نهفته یا نامنظم و سایر آسیب ها را با جزییات دقیق مشاهده کنند. این موارد معمولاً در معاینات بالینی قابل تشخیص نیستند و با رادیولوژی دهانی مشاهده می شوند. رایج ترین روش های رادیولوژی دندان داخل دهان عبارت اند از:
رادیولوژی بایت وینگ یکی از رایج ترین انواع رادیولوژی دندان است که می تواند یک دندان را از تاج آن تا سطح استخوان نگهدارنده نشان دهد. دندانپزشکان می توانند به کمک رادیوگرافی بایت وینگ، پوسیدگی بین دندان ها و تغییرات در ضخامت استخوان ناشی از بیماری لثه را تشخیص دهند. در این روش، بخش کوچکی از فیلم در دهان و نزدیک دندان ها قرار می گیرد و شما برای نگه داشتن فیلم با دندان های خود روی پوشش کاغذی فیلم فشار می‌آورید. سپس دستگاه را روی دندان تنظیم کرده و اشعه می دهند. تصویر دیجیتال بلافاصله آماده می شود و ظهور فیلم رادیوگرافی هم چند دقیقه بیشتر طول نمی کشد. برای جلوگیری از دریافت اشعه رادیوگرافی، به شما پیشبندی داده می شود که از سینه تا پایین شکم را می پوشاند. در خلال رادیوگرافی میزان اشعه رادیوگرافی که ساطع می شود، بینهایت ناچیز است. با این وجود فرد نباید بیش از مقدار لزوم در مواجهه با اشعه قرار گیرد. رادیولوژی بایت وینگ برای ارزیابی وضعیت لثه ها و ساختار استخوان های اطراف دندان ها مفید بوده و معمولاً در معاینات دوره ای دندانپزشکی برای نشان دادن پوسیدگی های بین دندانی به کار می رود. همچنین تهیه عکس رادیولوژی دندان شیری از طریق متد بایت وینگ امکان پذیر است که با استفاده از آن دندانپزشک می تواند وضعیت رویش جوانه دندان شیری را طی معاینات دوره ای بررسی کند.
رادیولوژی پری اپیکال یکی از تکنیک های دقیق رادیوگرافی دندان است که برای تصویربرداری از یک دندان خاص و نواحی اطراف آن به کار می رود. در این روش، اشعه ایکس به طور مستقیم بر روی دندان و ریشه آن تابانده می شود تا مشکلاتی مانند عوامل آسیب پذیری دندان، شکستگی ها یا تومورهای احتمالی شناسایی شود. معمولا عکس پری اپیکال از تک دندان و یا حداکثر ۲ تا ۳ دندان گرفته می شود. از روی این عکس می توان پوسیدگی های سطح جونده دندان ها را تشخیص داد. علاوه بر این از عکس پری اپیکال در طی مراحل درمان ریشه دندان نیز استفاده می شود. در ابتدا دندانپزشک یک عکس اولیه برای اطلاع از وضعیت ریشه های دندان تهیه می کند. سپس در طول درمان ریشه یک عکس دیگر که در آن طول فایل و یا سوزن در کانال دندان نشان داده شده است، نیز گرفته می شود. در مراحل بعد تصاویر سوم و چهارم پری اپیکال برای اطمینان از پرشدگی کامل طول ریشه دندان و بطور کلی کیفیت درمان ریشه توسط دندانپزشک معالج گرفته می شوند.
رادیوگرافی اکلوزال زمانی به کار برده می شود که نیاز باشد فک بالا و یا فک پایین از نمای اکلوزال دیده شود. در این روش، بیمار دندان های خود را در یک وضعیت خاص قرار می دهد تا تصویر دقیقی از ساختارهای داخلی دهان به ثبت برسد. این روش برای تشخیص مشکلاتی مانند آسیب های استخوانی، تومورها، کیست ها و سایر اختلالات دیگر در ساختار دهان مفید است و معمولاً زمانی که تصویربرداری دقیق تری از فک یا دندان ها مورد نیاز است رادیو گرافی دندان به روش اکلوزال تجویز می شود.
رادیوگرافی خارج دهانی، نوعی از رادیوگرافی است که فیلم یا حسگر در خارج از دهان قرار می گیرد. رادیولوژی خارج دهانی تصاویر جامع تری از دندان ها، فک ها، سینوس ها و استخوان های صورت می پردازد. رادیوگرافی دندان با تصویربرداری خارج دهانی روشی پیشرفته در تشخیص مشکلات دندان ها و ساختارهای اطراف آن است و رایج ترین روش های آن به شرح زیر هستند:
رادیوگرافی پانورامیک یا عکس OPG تصویری وسیع از تمامی دندان ها، فکین، استخوان های اطراف آنها و سایر ساختارهای دهانی ارائه می دهد. عکس دندان پانورامیک به طور معمول برای ارزیابی وضعیت دندان ها قبل از درمان های جراحی و تشخیص عفونت های وسیع یا تومورها استفاده می شود. در این روش دستگاه معمولا دور سر شما می چرخد تا تصویر مناسبی از همه دندان های شما تهیه کند. از کاربردهای عکس رادیولوژی OPG می توان به امکان بررسی شکستگی فک براثر ضربه ناشی از تصادف یا زمین خوردن، شناسایی تومور فکی و کیست و همچنین بررسی وضعیت دندان ها و فک پیش از درمان ارتودنسی اشاره کرد. علاوه بر این دندانپزشکان برای کشیدن دندان عقل به یک عکس رادیولوژی OPG دندان عقل نیاز دارند تا موقعیت دندان و وضعیت رویش آن را بررسی کنند. مزایا و معایب این روش از عکس رادیولوژی به شرح زیر است:
رادیوگرافی سه بعدی توموگرافی یا CBCT یک تکنیک پیشرفته است که به تصویربرداری مقطعی از ساختارهای دهانی می پردازد و دندانپزشکان را قادر می سازد تا مشکلاتی را که در تصاویر پانورامیک یا سایر تصاویر رادیولوژی دیده نمی شوند، شناسایی کنند. عکس دندان توموگرافی معمولاً برای بررسی دقیق تر استخوان های فک، برای ایمپلنت دندان ها و تشخیص عفونت ها یا اختلالات موجود در آنها استفاده می شود. معمولاً دندانپزشکان قبل از ایمپلنت دندان های بیماران رادیوگرافی توموگرافی را برای آنها تجویز می کنند تا با وضوح و دقت بالا موقعیت فک و دندان ها را مورد بررسی قرار دهند.
رادیوگرافی سفالومتری تصویری از صورت و ساختارهای دهانی مانند فک و دندان ها ثبت می کند. این تکنیک بطور ویژه در ارتودنسی برای ارزیابی رشد فک ها و دندان ها و همچنین برنامه ریزی درمان های ارتودنسی کاربرد دارد. تصاویر سفالومتریک بویژه در درمان های ارتودنسی برای پیش‌بینی تغییرات ساختاری فک و صورت اهمیت دارند.
عکس دندان را حتما باید در مراکزی مجهز به انواع دستگاه های رادیولوژی تهیه کنید. معمولا اگر شما نیاز به ارتودنسی داشته باشید، لازم است عکس رادیوگرافی را از دندا‌‌نهایتان تهیه کنید. این عکس برای بررسی رشد فک و صورت و جمجمه بسیار عالی است، در عین حال مسیر رشد فک و صورت و الگوی صورت را نیز مشخص میکند. برای درمان ارتودنسی نیاز به عکس سفالومتری است که به آن لترال سفالومتری Lateral Cephalometry می گویند.
رادیولوژی سیالوگرام روشی است که برای بررسی وضعیت غدد بزاقی بویژه در موارد عفونت ها یا انسداد کانال های بزاقی استفاده می شود. در این روش، ماده حاجب به درون کانال های بزاقی تزریق شده و سپس با تاباندن اشعه ایکس تصاویر دقیقی از وضعیت غدد به دست می آید.
رادیولوژی دندان دیجیتال نوع پیشرفته ای از تصویربرداری است که به جای فیلم های رادیولوژی سنتی، از سنسورهای دیجیتال برای ضبط تصاویر استفاده می کنند و امکان ارسال مستقیم تصاویر به صورت فایل های تصویری را فراهم میکند. رادیوگرافی دندان دیجیتال به دندانپزشک اجازه می دهد تا تصاویری با وضوح بالا و زمان کمتر ثبت کنند و به راحتی آن ها را در نمایشگر کامپیوتر مشاهده کنند.
در جدول زیر مزایا و معایب انواع روش های رایج رادیولوژی خارج دهانی با یکدیگر مقایسه شده اند:
| روش رادیولوژی خارجی دهانی | مزایا | معایب |
|---|---|---|
| رادیولوژِی پانورامیک (OPG) | 1- تصویر جامع از دندان ها و ساختار اطراف آنها 2- زمان کمتر برای انجام تصویربرداری | 1- عدم ثبت جزییات بسیار دقیق از نواحی خاص مانند ریشه 2- وضوح و کیفیت نسبتا پایین تصاویر 3- قرار گرفتن در معرض اشعه |
| رادیولوژی توموگرافی (CBCT) | 1- دقت بالا در تشخیص مشکلات پیچیده استخوانی و فکی. 2- ارائه تصاویر مقطعی با جزئیات دقیق و کاربردی در ایمپلنت | 1- هزینه بالاتر نسبت به سایر روش های تصویربرداری 2- نیاز به تجهیزات خاص برای انجام آن 3- قرار گرفتن در معرض اشعه |
| رادیولوژی سفالومتری | 1- مناسب برای درمان ارتودنسی 2- مناسب جراحی فک و ارزیابی تغییرات فکی | 1- نیاز به تجهیزات خاص برای انجام آن 2- محدود بودن به تشخیص مشکلات فکی و صورت 3- قرار گرفتن در معرض اشعه |
| رادیولوژی سیالوگرام | 1- در شناسایی مشکلات غدد بزاقی، مانند انسداد یا التهاب در کانال های بزاقی | 1- نیاز به تزریق ماده حاجب دارد که برخی بیماران قادر به تحمل آن نیستند و احتمال بروز عوارض جانبی جزئی 2- قرار گرفتن در معرض اشعه |
| رادیولوژی دیجیتال | 1- تصاویر با کیفیت بالا و زمان کمتر برای انجام 2- قابلیت ذخیره سازی و اشتراک گذاری آسان تصاویر | 1- نیاز به تجهیزات دیجیتال پیشرفته و گران قیمت 2- قرار گرفتن در معرض اشعه |
جدول زیر به مقایسه مزایا و معایب روش های رایج رادیولوژی داخل دهانی که پیش تر به آنها پرداخته شده بود، می پردازد:
| روش رادیولوژی داخلی دهانی | مزایا | معایب |
|---|---|---|
| رادیولوژی دندان بایت وینگ | 1- دندان را از تاج تا سطح استخوان نگهدارنده نشان می دهد. 2- ارزیابی وضعیت لثه ها و ساختار استخوان های اطراف دندان ها. | 1- محدودیت در تشخیص برخی از مشکلات 2- نیاز به همکاری بیمار 3- قرارگیری در معرض اشعه |
| رادیولوژی دندان پری اپیکال | 1- تصویربرداری از یک دندان خاص و نواحی اطراف آن. | 1- محدودیت در نواحی خاصی از دندان 2- تابش اشعه به بیمار 3- تجربه و مهارت اپراتور تاثیر در کیفیت تصاویر دارد. |
| رادیولوژی دندان اکلوزال | 1- مناسب برای تشخیص مشکلاتی مانند آسیب های استخوانی، تومورها، کیست ها و سایر اختلالات | 1- محدودیت در جزئیات تصویر 2- ناتوانی در تشخیص برخی بیماری‌ها 3- زاویه گیری و قرارگیری بیمار 4- قرار گرفتن در معرض اشعه |
رادیوگرافی دندان معمولاً نیازی به آمادگی خاصی ندارد. تنها توصیه ای که قبل از انجام آن باید رعایت کنید این است که دندان های خود را به دقت مسواک بزنید. در فرآیند انجام رادیولوژی دندان، ابتدا روی صندلی مخصوص رادیوگرافی نشسته و به شما یک جلیقه سربی پوشانده می شود. این جلیقه به منظور محافظت از بدن در برابر اثرات منفی اشعه ایکس است. جلیقه سربی برای نواحی حساس بدن مانند شکم و سینه استفاده شده و مانع از نفوذ اشعه به اندام های داخلی می شود.
اگر رادیولوژی از نوع داخل دهانی باشد، یک هولدر پلاستیکی به شما داده می شود که باید آن را در دهان خود قرار دهید. هولدر به دندان ها و فک شما کمک می کند تا در موقعیت ثابت باقی بمانند و تصویری واضح از دندان ها، لثه ها و ساختارهای اطراف آن ها تهیه شود. در این روش، تکنسین دستگاه اشعه ایکس را در موقعیت های مختلفی قرار می دهد تا بتواند تمامی نواحی دندان ها را با دقت بررسی کند.
در صورتی که رادیولوژی خارج دهانی باشد، دستگاه اشعه ایکس به گونه ای تنظیم می شود که از بیرون دهان، تصاویری از دندان ها و فک شما ثبت کند و شما نیازی به قرار دادن هولدر در دهان نخواهید داشت. دستگاه اشعه ایکس در نزدیکی سر شما قرار می گیرد تا تصاویر مورد نظر را از نواحی مختلف دهان و دندان ها بگیرد.
در این مطلب از سایت دکتر جمیلیان انواع روش های رادیولوژی و تهیه تصاویر رادیوگرافی دندان را برایتان شرح داده و درباره کاربرد آنها گفتیم. معمولاً دندانپزشکان متخصص متناسب با شرایط بیمار و شیوه درمان یکی از روش های رادیولوژی را تجویز می کنند. هر یک از انواع رادیوگرافی دندان با توجه به نیازهای تشخیصی و درمانی خاص بیمار انتخاب می شوند و به دندانپزشکان کمک می کنند تا بهترین تصمیمات را در زمینه درمان اتخاذ کنند.
اسکن OPG (اورتوپانتوموگرام) یک تصویربرداری دو بعدی است که تصویری از کل دهان، دندان ها و فک ها در یک اسکن تهیه می کند. روش OPG برای تشخیص مشکلات موقعیت دندان ها، رشد و نمو آنها، فک و مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) و برنامه ریزی درمان ارتودنسی مفید است.
OPG یک تصویربرداری دو بعدی است که تصویری گسترده از دهان ارائه می دهد، در حالی که CBCT یک تصویربرداری سه بعدی است که تصاویری دقیق و مقطعی از دندان ها و فک ها بدست می آورد.
عوارض احتمالی رادیولوژی دندان به دلیل میزان کم اشعه معمولاً ناچیز است. بهتر است به بیمار در خلال رادیولوژی محافظ های لازم مانند پیشبند سربی داده شود.
تحلیل عکس رادیولوژی دندان توسط دندانپزشکان انجام می شود. آنها با خواندن عکس رادیولوژی دندان می توانند مواردی نظیر پوسیدگی، عفونت ریشه، دندان به عصب رسیده یا شکستگی ها را تشخیص دهند.
رادیولوژی دندان کودکان با تجهیزات مخصوص انجام می شود که میزان اشعه را به حداقل می رساند. عوارض معمولاً ناچیز هستند، اما همیشه از محافظ های لازم مانند پیشبند سربی استفاده می شود.
عکس رادیولوژی دندان پوسیده نشان دهنده میزان پوسیدگی و محل دقیق آن است. با استفاده از تصاویر، دندانپزشک تصمیم می گیرد که آیا دندان نیاز به ترمیم، عصب کشی یا کشیدن دارد.
روکش دندان یک روش مهم و کارآمد در دندانپزشکی ترمیمی برای محافظت از دندان های…
آیا می دانید کوچک ترین مشکل در براکت ارتودنسی می تواند تأثیری بزرگ بر روند…
لمینت دندان یکی از پیشرفته ترین و محبوب ترین روش ها برای اصلاح طرح لبخند…
لمینت دندان به عنوان یکی از محبوب ترین روش های دندانپزشکی زیبایی، به افراد این…
ایمپلنت دندان یک روش موثر برای جایگزین کردن دندان از دست رفته یا آسیب دیده…
ارتودنسی متحرک یک از روش های کاربردی برای اصلاح ناهماهنگی غیرحاد فک و دندان ها…
نمایش دیدگاه ها
سلام آقای دکتر خواستم در اینجا از شما و پرسنل مجربتان تشکر کنم. من شش ماه پیش ارتودنسی دندان هایم را باز کردید. الان دندان هایم بسیار عالی و مرتب هستند و هیچ مشکلی ندارم.
دردو بر شما. منم از رضایت شما بسیار خرسندم.
بنابراین اگر پوسیدگی بین دندانی ، صرفا بیرونی‌ترین لایه مینا رو درگیر کرده باشه و عمق نداشته باشه ، بایت وینگ می‌تونه نشونش بده؟
باسلام، بله، رادیوگرافی Bite Wing می تواند پوسیدگی را نشان دهد.
سلام
آیا عکس بایت وینگ می‌تونه پوسیدگی بین دندانی سطحی رو نشون بده؟
باسلام. بله، عکس بایت وینگ برای بررسی و مشاهده پوسیدگی بین دندانی تهیه می شود.
منظورم از پوسیدگی بین دندانی سطحی ، پوسیدگی بین دندانی‌ای هست که صرفا بیرونی‌ترین لایه مینا رو درگیر کرده باشه و عمق نداشته باشه (به عبارتی فقط روی سطح دندان باشه)
آیا باز هم بایت‌وینگ می‌تونه نشونش بده؟
باسلام. اگر پوسیدگی دندان سطحی باشد که نیاز به رادیوگرافی نیست. دندانپزشک با دانش و مهارت خود دندان را ترمیم میکند.
اگر بین دندان باشه با معاینه چشمی معلوم نیست .
منظور من این هست که اگر پوسیدگی‌ای بین دندانی و سطحی باشه ، بایت وینگ می‌تونه نشونش بده؟
باسلام. بایت وینگ رادیوگرافی داخل دهانی است که در معاینات دوره ای دندانپزشکی افرادی که پوسیدگی دندان توسط معاینه قابل مشاهده نباشد قابل استفاده است.