پرسش و پاسخ دندانپزشکی

1- علت ايجاد هماتوم پس از تزريق چیست ؟

معمولا هماتوم به دلیل تزریق بالاتر از محل معمول و نیز سرعت زیاد تزریقه که مویرگهای ریز پاره میشن و درفضای زیر جلدی جمع میشه و نگرانی خاصی نداره. احتمال تغییر رنگ از ارغوانی و سرخی و کبودی و غیره دیده میشه درمان خاصی نداره جز کمپرس سرد بلافاصله و از فرداش کمپرس گرم و آرامش دادن به والدین و خود کودک و اینکه تا حداکثر یک هفته همه چی اوکی میشه، همیشه حین تزریق انفیلتره ی بالا بخصوص برای دندان دی، خیلی آروم تزریق کنید، به بچه بفهمونید حرکت نکنه و یهویی تکون نخوره و فشاری تزریق رخ نگیره و همواره با انگشت یا با استفاده از رول پنبه وسیبول باکال و ناحیه تزریق رو فشار بدید به سمت بالا به طرف چشم، تا از بروز هماتوم جلوگیری بشه و ماده بی حسی پخش شود.

2- دندان هايی که در زمان نوزادی در دهان کودک وجود دارد را چکار باید کرد؟

• اين دندان ها اگر لق باشند و احتمال آسپیراسیون داشته وجود داشته باشد اکس ميشوند.
• اما اگر لقی آن زياد نباشد و به سينه ی مادر و زبان كودک آسيب نرساند يا كم اذيت كند، بعداز روز دهم از سن کودک میتوان تیزی های دندان را با کامپوزیت روند کرد و یا با فرز توربین تیزی ها را پخ كرد.

3- آیا جرمگیری باعث صدمه به دندان می شود؟

دندانها در اثر خوردن موادغذایی مختلف بتدریج جرم میگیرند و این جرمها به بافت لثه اطراف دندان فشار وارد میکند و موجب التهاب و بیماری لثه می شود. جرمگیری باعث از بین رفتن جرمهای زیر لثه و بهبود التهاب می شود و سلامت لثه و دندانها را تضمین میکند.

4- پستانك ارتودنتيک يا ارتوپديک چيست؟

مضر بودن استفاده از پستانک توسط كودكان (به خصوص در طولاني مدت) امری ثابت شده است. استفاده از پستانک سبب تنگی فك بالا و اختلال رشد عرضی آن می شود و اثری مضر مشابه مكيدن انگشت بر روی فک و دندانها و در نهايت صورت می گذارد.
با توجه به اين اثرات مضر شناخته شده، برخی كمپانی ها اقدام به توليد پستانک هایی با شكل خاص تحت عنوان پستانک ارتودنتيک يا ارتوپديک نموده اند و ادعا ميكنند اين پستانک ها اثرات مضر ياد شده را ندارند. متاسفانه شواهد علمی اين ادعا را تاييد نكرده اند.
استفاده از هر نوع پستانک در كودكان بهتر است به حداقل برسد. وضعيت عضلات كودک در حين مكيدن، به خصوص در طولاني مدت، سبب جلوگيري از رشد عرضی فک بالا و مشكلات قابل توجه در سيستم دندانها، فكها و صورت می شود. حتی استفاده از شيشه شير نيز اثرات مضر ياد شده را دارد.

بنابراين ما ارتودنتيست ها، تغذيه با شير مادر و البته از پستان مادر را بهترين انتخاب براي كودكان می دانيم، چراكه در حين شير خوردن شير خوار از پستان مادر، نوع انقباض عضلات شيرخوار برای ورود شير به دهان با نوع انقباض عضلات براي شير خوردن از شيشه شير كاملا متفاوت است. شير خوردن از پستان اثری مثبت بر روي تكامل سيستم دندانی-فكی دارد، در حالي كه شير خوردن از شيشه شير اثرات منفی مشابه با مكيدن پستانک خواهد داشت.

5- نفس دهانی، چه عوارضی دارد؟

تنفس دهانی، یعنی کودک یا فرد قسمت اعظم دم و بازدم را از طریق دهان انجام بدهد. با قرار دادن صورت نزديک بينيیو دهان کودک و خواستن از او براي بازدم و احساس گرمای نفس او در صورتمان ميتوان آنرا تشخيص داد و با قرار دادن آینه جلوی سوراخ های بینی ميتوان فهميد كه کدام سمت بيني انسداد یا مشكل دارد.

عواملی از جمله پولیپ یا انحراف شدید تیغه ی بینی و یا مشکل سیستم تنفسی و یا لوزه سوم (آدنویید) باعث میشود که اینگونه افراد تنفس طبیعی از بینی نداشته باشند، اين افراد با دهان باز ميخوابند، تنفس میکنند و اصطلاحا به آنها “آدنوییدی” گفته ميشود که اغلب دارای صورت دراز و لانگ فیس و کام گنبدی عمیق و مثلثی ميباشند و گاهی کمبود فضا و کراودینگ و مشکلات ارتودنسی و چرخش مندیبل به شکل بک وارد دارند. تنفس دهانی چون باعث خشک شدن دهان میشود میتواند باعث افزایش ریت پوسیدگی و حتی افزایش حجم لثه هم شود.

6- فلورایدتراپی چیست؟فلوراید چیست؟ کاربردهای آن کدام است؟ چگونه استفاده می‌شود؟ و اثر ضد پوسیدگی آن روی دندان چه ساز و کاری دارد؟

فلوراید یک ماده‌ معدنی طبیعی است که در پوسته زمین وجود دارد و در طبیعت به وفور یافت می‌شود و به دو صورت استفاده می شود :

1. به صورت سیستمیک
   • مثل فلوراید موجود در آب آشامیدنی
   • فلوراید موجود در غذاها و سبزیجات
   • فلوراید به صورت قرص که فقط با تجویز دندانپزشک امکان استفاده از آن هست .
2. به صورت موضعی
   • وارنیش فلوراید
   • ژل فلوراید
   • فلوراید موجود در دهانشویه ها
   • فلوراید موجود در خمیر دندانها

کاربرد موضعی ماده درمانی فلوراید (تماس مستقیم آن با دندان ها) ساختمان دندان را نسبت به روند پوسیدگی مقاوم کرده و در پیشگیری از ایجاد پوسیدگی های جدید موثر است. از طرفی می تواند حتی باعث توقف یا کند کردن روند پوسیدگی های اولیه ایجاد شده روی دندان ها هم بشود. در بعضی موارد ، دندانپزشک ترجیح می دهد فلوراید موضعی با غلظت بالا را به دندانهای کودک برساند .این کار حدود 10 دقیقه طول می کشد. و نیاز به بی حسی موضعی ندارد.

مراحل انجام کار به قرار زیر است:(ژل فلورايد)

1. ابتدا سطح کلیه دندانها با مسواک تمیز می شود .
2. سپس دندانها با گاز استریل خشک شده
3. سطح تمام دندانها به ژل فلوراید آغشته می شود ( گاهی اوقات یکطرف هر دو فک در یک مرحله و نیم دیگر در مرحله بعد به ژل آغشته می شود)
4. ژل فلوراید حدود1 تا 4 دقیقه در مجاورت دندان قرار می گیرد.
5. در تمام مراحل پشت کودک حالت عمودی داشته سر کمی به سمت جلو خم می شود تا از بلع فلوراید ممانعت به عمل آید .
6. پس از گذشت زمان مورد نظراضافات ژل با گاز استریل یا پنبه برداشته می شود. در این مرحله کودک آب دهان خود را بطور کامل خارج می کند.
7. کودک نباید بعد از فلورایدتراپی دهانش را بشوید و تا نیم ساعت باید از خوردن و آشامیدن اجتناب کند. و طی این مدت در صورت جمع شدن بزاق در دهان ، آنرا خارج کند.
8. فلوراید تراپی را در كودكان از ٦ ماهگي كه دندان ها رويش پيدا ميكنند، ميتوان انجام داد.(در سنين پايين بهتر است از وارنيش استفاده شود)
9. انجام فلورایدتراپی با صلاحدید دندانپزشک و آن بصورت دوره ای (هر 6 ماه یکبار ) بین 30 تا60 درصد باعث کاهش پوسیدگی می شود.
10. فلورایدتراپی هم برای دندانهای شیری و هم برای دندانهای دایمی قابل انجام است .

7- عوارض مکیدن انگشت بر سلامت دهان و دندان کودک چیست؟

مکیدن انگشت می‌تواند منجر به ایجاد برخی تغییرات دندانی و فکی شود. میزان تغییرات ایجاد شده می‌ تواند بسته به طول مدت، شدت، میزان تکرر عادت در شبانه روز و نیز حالتی که انگشت در دهان قرار می‌گیرد، متفاوت باشد. مهم‌ترین تغییراتی که در اثر مکیدن انگشت ایجاد می‌ شود عبارتند از:

اپن بایت قدامی (فقدان همپوشانی عمودی دندانهای جلو): به این معناست که وقتی کودک دندان هایش را رویهم جفت می‌کند، دندانهای جلو به هم نمی‌رسند. در نتیجه کودک مثلا در گاز زدن سیب یا ساندویچ مشکل خواهد داشت.

افزایش اورجت دندانی و پروتروژن دندانهای قدامی بالا: افزایش فاصله افقی دندانهای جلوی فک بالا نسبت به دندانهای جلوی فک پایین و ایجاد شیب بیش از حد دندانهای جلوی فک بالا به بیرون.

کراس بایت خلفی: تنگ شدن قوس دندانی فک بالا و جفت شدن نادرست دندانهای آسیای بالا و پایین.

این تغییرات در مجموع منجر به کاهش کارایی دندان‌ها در جویدن غذا، نازیبا شدن دندان‌ ها و چهره کودک و و نیز برخی بیماری‌ ها و مشکلات مفصل فکی در بلند مدت می‌شود.

8- برای درمان عادت مکیدن انگشت چه باید کرد؟

قبل از هر اقدامی، کودک و والدینش باید بخواهند که درمان صورت گیرد وگرنه هرگونه تلاشی بی‌ فایده است. برخی کودکان با ورود به مهد کودک یا پیش دبستانی به دلیل فشار دوستان، عادت را کنار می‌ گذارند. قبل از تلاش برای ترک عادت، تنش‌ های روحی کودک باید توسط دندانپزشک معالج ارزیابی گردد. بهتر است درمان بچه‌ هایی که اخیرا تغییرات مهمی در زندگیشان داشته‌اند، مثلا به شهر یا کشور جدیدی مهاجرت کرده‌اند، مدرسه‌ شان را تغییر داده‌ اند، یا والدینشان از هم جدا شده‌ اند، به تعویق بیفتد.

بطور کلی چهار روش برای توقف عادت توصیه شده است:

1. مشاوره با بیمار: شامل صحبت کردن با کودک در مورد عواقب ادامه دادن عادت مکیدن و بویژه تاثیر آن بر نازیبا شدن دندان‌ها و چهره اوست. برای درک بهترکودک، می‌توان عکسی از اثر نامطلوب عادت مکیدن انگشت بر دندان‌ها و فک را تهیه کرد و به کودک نشان داد. دیده شده که تاثیر روش مشاوره، بر روی کودکان بزرگ‌تر و آنهایی که فشار جامعه را برای ترک عادت احساس می‌کنند، بیشتر است.
2. یادآوری: برای کودکانی مناسب است که خودشان مایل به توقف عادت هستند ولی به مقداری کمک نیاز دارند. در این روش باید ابتدا هدف درمان را خوب برای کودک توضیح داد. سپس از برخی بانداژهای چسبنده ضد آب، دستکش‌های یک انگشتی یا جوراب، بویژه در طول ساعات خواب بر روی انگشت یا دست کودک استفاده کرد. همچنین برخی محلول‌های تلخ (شبیه لاک ناخن) برای این منظور در داروخانه‌ها وجود دارند که می‌توان بر اساس نیاز در طول روز یا قبل خواب بر روی ناخن انگشت کودک بکار برد. نکته مهم این است که کودک باید درک کند هدف همه این روش‌ها، یادآوری این موضوع به کودک است که انگشتش را در دهانش قرار ندهد. در صورتی که کودک احساس کند این روش‌ها جنبه تنبیهی دارند، کارایی لازم را نخواهند داشت.
3. سیستم پاداش: در این روش قراردادی بین کودک و والدین یا کودک و دندانپزشک بسته می‌شود. در این قرارداد به سادگی بیان می‌شود که کودک برای مدت خاصی، عادت را ترک می‌کند و در مقابل جایزه‌ای دریافت خواهد کرد. به عنوان مثال می‌توان جدولی ماهانه تنظیم کرد و بر روی کمد اتاق خواب کودک نصب کرد و به ازای هر روز که کودک عادت را ترک کرد، یک ستاره در محل مربوطه بر روی جدول چسبانید و به ازای هر پنج ستاره، یک جایزه ویژه برای وی در نظر گرفت و همزمان با این کار، کودک را بصورت کلامی هم تشویق کرد. روش پاداش در صورتی که با درمان یادآوری تلفیق شود، تاثیر مفید بیشتری دارد.
4. پلاک‌های عادت شکن: درصورتی که عادت، پس از کاربرد درمانهای یادآوری و پاداش، همچنان ترک نشده ولی کودک واقعا مایل به ترک آن است، می‌توان از این درمان استفاده کرد. در این روش وسیله‌ای ثابت در دهان کودک قرار می‌گیرد که هم بطور فیزیکی مانع انجام عادت شده و لذت مکیدن را از بین می‌برد و هم به عنوان یک یادآور عمل می‌کند. جهت ترک کامل عادت، معمولا این وسایل باید حداقل بمدت شش ماه استفاده شوند.

9- از چه سنی باید سعی کرد عادت مکیدن کودک را متوقف کرد؟

توصیه شده برای پیشگیری از عوارض ناشی از مکیدن، بعد از سن دو سالگی، از انجام عادت توسط کودک ممانعت به عمل آید. از آنجا که روش‌ های درمانی ذکرشده برای کودکان بالای چهار سال مناسب‌تر است، پیشنهاد شده برای کودکان ۴-۲ ساله‌ای که عادت مکیدن انگشت دارند، پستانک جایگزین شود; چرا که مکیدن پستانک در مقایسه با انگشت، هم عوارض کمتری دارد و هم ترک آن راحت‌تر است.

10- براکسیسم یا دندان قروچه چیست و چه عللی دارد؟

ساییدن و یا فشردن نان فانکشنال دندان ها را براکسیسم گویند که شیوع آن در کودکان و نوجوانان 15 درصد بوده است.
معمولا شب ها رخ میدهد و اگر به مدت طولانی ادامه یابد سبب ابرژن دندان های شیری و دائمی میشود.
اگر عادت تا دوران بزرگسالی ادامه یابد ممکن است سبب بیماری های پریودنتال یا اختلالات TMJ گردد.
تداخلات اکلوزالی(خصوصا اگر با استرس عصبی همراه شود) می تواند عامل براکسیسم باشد، بنابراین اولین اقدام باید ادجاست اکلوژن باشد. البته در این موارد از palatal bite plane نیز میتوان استفاده کرد که اجازه رویش مداوم به دندان های خلفی را می دهد.
علت قطعی است اما میتوان دلایل زیر را مطرح نمود:

الف.عوامل موضعی:

• وجود تداخات اکلوزالی(گیر مکانیکی بین کاسپ های دندان ها)
• ترمیم های بلند
• برخی شرایط تحریک کننده دندانی

ب-عوامل سیستمیک:

• انگل های روده ای
• کمبودهای تغذیه ایsubclinucal
• آلرژی ها
• اختلالات اندوکرین
• که با ارجاع به متخصص و دارودرمانی مشکل حل می شود.

ج -عوامل روانی: اختلال شخصیتی یا افزایش استرس که با ارجاع به روانپزشک درمان انجام می گیرد.

در کودکان دچار اختلالات عضلانی اسکلتی( فلج مغزی) و کودکان شدیدا عقب افتاده ذهنی،سایش دندان ها امری شایع است.

درمان: شروع درمان با روش های ساده(شناسایی تداخلات اکلوزالی و در صورت لزوم حذف آنها) میباشد.
استفاده از نایت گارد یا بایت گارد از جنس وینیل پلاستیک در هنگام خواب شب که سطح جونده را همراه با 2 میلی متر از سطوح باکال و لینگوال می پوشاند(اگر کمتر از 2 باشد انعطاف پذیر و اگر بیشتر باشد سفت و سخت میشود). البته بهتر است سطح جونده این وسیله صاف باشد تا از تداخلات اکلوزالی جلوگیری شود.
بهتر است از دو فک قالب گرفته شود ولی اگر فقط از فک بالا هم گرفته شود قابل قبول است

11- مراقبتهای بعد از کشیدن دندان کودکان(شیری و دایمی) چیست؟

1. گازی را که درمحل کشیدن دندان کودک گذاشته شده تا 1 ساعت با فشار نگه داشته شود.
2. کودک تا 12 ساعت پس از کشیدن دندان از ریختن آب دهان خودداری کرده وهمچنین از مکیدن محل دندان خارج شده پرهیز نماید.
3. کودک تا 2 ساعت از خوردن و آشامیدن پرهیز نماید، پس از آن تا24 ساعت از مایعات و غذاهای نرم و خنک استفاده نماید ،دقت شود هنگام مصرف مایعات از نی استفاده نشود،با گذشت 24 ساعت مصرف هرگونه غذا مانعی ندارد .
4. پس از کشیدن دندان تا 12 ساعت از شستشوی دهان با آب یا هرگونه دهان شویه خودداری نماید. در کودکان بزرگتر، می تواند مسواک بزند و با دهان شویه تجویز شده توسط دندانپزشک دهان را شستشو دهد و این مراقبت را به مدت 1 هفته و در هر روز 2تا3 مرتبه تکرار نماید.
5. در کودکان بالای 6 سال ، با گذشت 24 ساعت ازکشیدن دندان، پس از هربار خوردن غذا، محل کشیده شده را با استفاده از یک سرنگ (10 یا 20 سی سی) که حاوی آب نمک ولرم می باشد، شستشو دهد تا از تجمع غذا جلوگیری شود.
6. نشت مقداری خونابه از محل دندان کشیده شده به مدت 1-2 روز طبیعی بوده و نیازی به ویزیت دندانپزشک ندارد .درصورت عارض شدن خونریزی در منزل یک تکه گاز استریل مرطوب شده یا یک عدد چای کیسه ای خیس را برروی محل دندان کشیده شده گذاشته و با فشار ملایم دهان را ببندد ( حداقل 2 ساعت ) و ضمنا از بیرون دهان کمپرس سرد (کیسه یخ ) نمائید.
7. درصورتی که خونریزی شدید و غیر قابل کنترل باشد به کلینیک مراجعه نموده و از گذاشتن داروها و مواد مختلف بر موضع اجتناب کنید.
8. داروهای تجویز شده را حتما سروقت به کودک بدهید و درصورت بروز تورم و عفونت با کلینیک و یا دندانپزشک خود تماس بگیرید.
9. نکته مهم اینکه به علت طولانی بودن زمان بی حسی ( چندین ساعت ) و بی حس بودن بافت های نرم اطراف دندان، توجه داشته باشید لب، گونه یا زبان گاز گرفته نشود. این گاز گرفتن ممکن است به دلیل غذا خوردن کودک باشد.
10. دهان تا چند روز بعد از کشیدن دندان بدطعم بوده و بوی نامطبوعی داردکه طبیعی بوده و نشانه وجود عفونت نمی باشد.
11. خیلی مهم: پس از 3 تا 4 روز بعد از کشیدن دندان، درصورتی که کودکتان دردی دارد که با مسکن آرام نمی شود، به دندانپزشک مراجعه نمائید. مصرف سرخود آنتی بیوتیک های فراوان، هیچ سودی ندارد.
12. خیلی مهم: ممکن است پس از کشیدن دندان تکه های سفیدی در محل دندان کشیده شده مشاهده شود که لزوما این تکه های دندان بجا مانده نمی باشد بلکه ممکن است استخوان فک کودک شما باشد، در این صورت بهتر است به کلینیک مراجعه نمائید.
13. اگر کودک پس از کشیدن دندان فک پائین درصورتی که هنگام باز و بسته کردن فک درد داشت، آنقدر فک خود را به دفعات زیاد تا انتها باز و بسته کند تا درد برطرف شود. درصورت مدارا کردن با این حالت، درد مزبور بیشتر میشود. درصورتی که دراثر شدت درد قادربه باز و بسته کردن فک خود نبود، به کلینیک مراجعه کنید.
14. هیچ فعالیت بدنی اضافی در24 ساعت پس از کشیدن نباید انجام شود. (مثل ورزش، کارسنگین)
15. درصورتی که جای کشیدن دندان بخیه زده شد، یک هفته بعد برای کشیدن آن مراجعه نمائید.
16. پس از کشیدن دندان تا چندین روز از شهر خارج نشوید ودر صورت لزوم با دندانپزشک خود هماهنگ نمائید.

12- فست فودها چه اثری بر روی دندانها دارند؟

فست فودها امروزه به یکی از نمادهای زندگی مدرن تبدیل شده اند. مردم سرشان شلوغ شده و وقت کافی برای تهیه و صرف غذای سالم ندارند و اینجاست که فست فود ها وارد صحنه می شوند. فست فود ها نه تنها مشکلات سلامتی عمومی مانند دیابت و چاقی مفرط ایجاد می کنند بلکه باعث بیماری های لثه و پوسیدگی دندان هم می شوند. یکی از علل آن وجود نمک و قند در آنهاست. پس از مصرف این غذا ها، دبری های چسبناک حاوی قند و نمک به سطح دندان ها می چسبند و اسید حاصله از آنها باعث بروز پوسیدگی می شود.

نکته دیگر این است که معمولا همراه با فست فود هایی مانند چیزبرگر، نوشابه های گازدار هم مصرف می شوند که قند بالایی دارند و به مینای دندان صدمه می زنند. از سوی دیگر دیابت نیز خود زمینه ساز بروز بیماری های پریودونتال است و افراد دیابتیک باید به هر نحو سطح قند خون خود را در حدی مطلوب و ثابت نگه دارند تا این بیماری بر سلامت عمومی و سلامت دهان و دندانهایشان اثر نامطلوب نگذارد. حال اگر به همه موارد فوق بهداشت ضعیف دهانی را هم اضافه کنیم خودتان حدس بزنید که چه بلایی بر سر دندانها و انساج نگهدارنده آنها خواهد آمد.

13- شیمی درمانی و پرتو نگاری چه عوارضی بر روی دهان و دندانها دارند؟

در ایالات متحده آمریکا تقریباً هر سه دقیقه یکبار برای یک نفر بیماری سرطان تشخیص داده می شود. عوارض دهانی ناشی از درمان های ضد سرطان (شیمی درمانی و پرتو درمانی) بر میزان ناخوشی، تحمل و کیفیت کلی زندگی بیماران سرطانی اثراتی آشکار دارند. پس باید در مطب های خود آمادگی پذیرش و درمان این بیماران را داشته باشیم.

مهمترین توصیه انستیتوی ملی سلامت این است که هر بیمار سرطانی باید پیش از آغاز شیمی درمانی و رادیوتراپی بطور کامل از نظر دهان و دندان ارزیابی شود تا هرگونه منبع بالقوه عفونت دهان و دندان ریشه کن شود.

دندانپزشکان یکی از اجزای جدایی ناپذیر تیم درمانی بیماران سرطانی هستند و وظیفه دارند کمک کنند تا عوارض جانبی درمان های ضد سرطان کاهش یافته یا ایجاد نشوند. برای این کار باید اول عوارض را شناخت و سپس با روش درمان آنها آشنا شد.

عوارض:

در فرد سالم سلول های مخاط پوشاننده دهان و ازوفاگوس فوقانی سریع ترین تکثیر سلولی را دارند، اما در بیماران تحت درمان شیمی درمانی و رادیوتراپی قدرت تکثیر این سلول ها از بین می رود. پس وقتی این سلول ها در اثر غذا خوردن، مسواک زدن و سایر فعالیت های طبیعی دهان اسلاف شده و می ریزند، مخاط نازک و نازک تر می شود. با نازک شدن مخاط زخم بوجود خواهد آمد. این زخم ها (موکوزیت) اولین و شایعترین عارضه جانبی درمان های ضد سرطان هستند که معمولا 8 تا 10 روز پس از آغاز درمان در دهان ظاهر می شوند و بر توانایی بیمار در جویدن، بلع یا حتی تکلم اثر منفی می گذارند.

عفونت های دهانی از عوارض دیگر این درمان ها هستند که به علت افت شدید میزان گلوبول های سفید رخ می دهند. در این بین عفونت های قارچی از همه شایع ترند و علائم آنها عبارتند از قرمزی مخاط، حس سوزش و لایه سفیدی که روی سطح زبان تشکیل می شود.

عارضه دیگری که گریبانگیر بیمارانی می شود که در ناحیه سر و گردن پرتودرمانی شده اند خشکی دهان (زروستومیا) است. علت آن اختلال عملکرد غدد بزاقی است که در نتیجه آن ترشح بزاق بسیار کم یا متوقف می شود. زروستومیا باعث گلودرد، اختلال بلع و تکلم، خشونت صدا، زخم های اطراف دهان و لب و حس سوزش در دهان و گلو می شود. بیماران مبتلا به زروستومیا در معرض خطر بالاتر ابتلا به عفونت های دهانی هستند و باید از داروهای محرک ترشح بزاق یا بزاق مصنوعی استفاده کنند.

درمان:

باید برای این بیماران برنامه بهداشت دهان مناسبی ریخت تا میزان میکروارگانیسم های دهانی آنها، مانند باکتری ها، قارچ ها و ویروسهای دهانی کاهش یابند تا از میزان التهاب دردناکی که از عوارض ناخواسته درمانهای ضد سرطان هستند کاسته شود. این افراد باید پیش از آغاز درمان اصلی از نظر دندانپزشکی کاملاً بررسی شوند، برایشان پاکسازی کامل دهان انجام شود، دندان هایی که ممکن است در آینده عفونی شوند درمان گردند و اگر قابل درمان نیستند کشیده شوند. لبه های تیز دندانی، دست دندان های کامل، پروتز های پارسیل و … کاملاً اصلاح شوند. این بیماران باید موارد زیر را بخوبی یاد گرفته و اجرا کنند:

1. باید هر 4 ساعت یکبار و قبل از خواب دهان خود را تمیز کنند. اگر زخم های متعدد دهانی دارند این کار را باید بیشتر انجام دهند.
2. باید از مسواک بسیار نرم مخصوص اطفال استفاده کنند و آن را مرتباً تعویض کنند.
3. از خمیر دندان ملایم و حاوی فلوراید استفاده کنند.
4. هرچه بیشتر از دهانشویه های آرامش بخش استفاده کنند. این دهانشویه ها باید فاقد الکل، مواد شیمیایی قوی، مواد نگهدارنده یا رنگ های افزودنی باشند.
5. از نوشیدن الکل و استعمال دخانیات پرهیز کنند.
6. از خوردن غذاهای ادویه دار و تند و همچنین نوشیدن نوشیدنی های اسیدی مثل آب پرتقال بپرهیزند.
7. مایعات داغ ننوشند که باعث سوختگی مخاط دهانشان نشوند.
8. هر روز دو نوبت یعنی صبح وشب دهان خود را معاینه کرده و تغییرات آن را ثبت کنند.

این بیماران باید هفته ای یکبار توسط دندانپزشک معاینه شوند تا دچار عفونت دهان نشوند یا اگر علائم حادی پیدا کردند سریعاً تحت درمان قرار بگیرند.

14- عوارض مصرف داروها بر روی دندانها چیست؟

بد نیست بدانیم که بعضی از داروها می توانند اثرات مخرب ناخواسته ای بر سلامت دهان و دندان ما بگذارند. مثلاً داروهای استنشاقی که بیماران مبتلا به آسم از آنها استفاده می کنند اثرات منفی ناخواسته ای دارند. تحقیقاتی که در استرالیا و منطقه اسکاندیناوی انجام شده اند نشان می دهند این دارو ها احتمال بروز پوسیدگی را افزایش می دهند. داروهایی استنشاقی حاوی اسانس های پودری برای دندان ها بدتر هستند زیرا برای مدتی روی دندان ها رسوب می کنند. بنابراین به بیمارانی که از داروهای استنشاقی استفاده می کنند توصیه می شود که بهداشت دهان خود را بیش از حد معمول رعایت نموده و پس از مصرف دارو دهان خود را با آب بشویند. بعضی آنتی بیوتیک ها هم اثرات منفی دهانی دارند مثلاً تتراسایکلین می تواند برای دندان ها بدرنگی بوجود آورد. بعضی دیگر از دارو های این گروه می توانند باعث بروز برفک دهانی شوند که در این صورت باید روزانه دهانشویه بصورت کاملا مرتب و منظم استفاده شود.

بسیاری از آنتی هیستامین ها هم که برای پیشگیری از حساسیت های فصلی و تب یونجه بکار می روند اثرات مخرب دهانی دارند. یکی از مهمترین عارضه این داروها خشکی دهان است که عمل بلعیدن را سخت می کند و در نتیجه بقایای غذا و باکتری ها در دهان باقی می مانند و بهمین علت احتمال ایجاد پوسیدگی و بیماری های لثه را افزایش می دهند.

15- چای چه تاثیری بر روی دندانها دارد؟

یک تحقیق جدید نشان داده است که نوشیدن چای در پیشگیری از بیماری های لثه و پیشرفت پوسیدگی های دندانی کمک می کند. نوشیدن روزی سه فنجان چای در روز باعث سرکوبی باکتری هایی می شود که در ایجاد بیماری های لثه و پوسیدگی موثرند.
بالاخص چای معمولی دارای ترکیباتی است که بر علیه لاکتوباسیل و استرپتوکوک موتانس عمل می کند که از عوامل ایجاد پوسیدگی و بیماری های لثه هستند. محققین نوشیدن سه یا چهار فنجان چای را توصیه می کنند. جالب است بدانید چای خاصیت اسیدی پلاک باکتریایی دندانی را تا حد زیادی خنثی می کند. در این تحقیقات فرقی بین چای معمولی یا چای سبز مشاهده نشد البته تحقیقات قبلی نشان داده بودند که چای سبز بعلت خاصیت چربی سوزی خود در کاهش وزن اثرات زیادی دارد.

16- سیگار چه تاثیری بر سلامت دهان و دندان دارد؟

همه ما می دانیم که سیگار کشیدن اثرات منفی بسیاری بر سلامتی عمومی ما می گذارد اما کمتر درباره آسیب هایی که به دهان و دندان می زند می دانیم. 7 عارضه زیر مهمترین این موارد هستند:

1. زردی دندان ها: بعلت نیکوتین و رسوباتی است که در تنباکوی سیگار وجود دارند که دندان ها را در عرض مدت کوتاهی زرد و حتی گاهی قهوه ای می کنند. اما این تازه اول کار است.
2. بیماری های لثه و از دست رفتن دندان ها: سیگار روی اتصالات پریودونتال و استخوان آلوئول اثرات منفی گذاشته و آنها را به عفونت مستعد تر می کند پس شانس از دست رفتن دندان ها نیز افزایش می یابد.
3. رشد باکتری ها در دهان: دود سیگار سبب می شود که تجمع پلاک باکتریال در اطراف دندان ها بیشتر شده و در نتیجه بر میزان پوسیدگی دندان و بیماری های انساج پریودونتال می افزاید.
4. تارتار: همان کلکولوس یا پلاک باکتریالی است که کلسیفیه شده و یک منبع دائمی باکتریال است که منظره بسیار زشتی را برای دندان های فرد ایجاد می کند.
5. سرطان دهان: مواد شیمیایی موجود در دود سیگار همگی کنسروژن هستند و ترکیب شیمیایی بزاق را بگونه ای تغییر می دهند که سرطانزا می شود. از هر سه مورد سرطان دهان، تقریباً دو مورد آن بعلت سیگار است.
6. تنفس بدبو: بعلت رسوب اجزای دود سیگار روی مخاط دهان، گلو و ریه هاست.
7. لکه های مخاطی دهان: پس از مدتی روی مخاط زبان، گونه یا کف دهان لکه های سفید یا خاکستری ایجاد می شوند که بعلت تحریک و آزار مداوم مخاط در اثر سیگار بوجود می آیند. این لکه ها که لوکوپلاکیا نام دارند در بسیاری از منابع علمی دندانپزشکی بعنوان ضایعات مشکوک و پیش سرطانی در نظر گرفته می شوند و باید تحت نظر قرار بگیرند.