پروتز دندان

مراحل انجام روکش دندان؛ از آماده‌سازی تا نصب

روکش دندان یک روش مهم و کارآمد در دندانپزشکی ترمیمی برای محافظت از دندان های آسیب دیده یا ضعیف می باشد. آماده سازی روکش دندان شامل چندین مرحله از جمله تراشیدن دندان، قالب گیری، قرار دادن روکش موقت و نصب روکش نهایی بوده که هر یک از آنها دارای اهمیت بسیار زیاد و نیازمند دقت و تخصص می باشد. در این مقاله مراحل کلیدی آماده سازی تا نصب روکش دندان را به طور ساده و واضح بررسی خواهیم کرد.

1. بررسی اولیه و ارزیابی دندان برای تشخیص نیاز به روکش

در اولین مرحله، دندانپزشک با معاینه‌ بالینی و استفاده از رادیوگرافی دندان، وضعیت دندان و ساختارهای اطراف آن را بررسی می‌ کند. هدف، تشخیص میزان آسیب‌ دیدگی، پوسیدگی یا شکستگی دندان و اطمینان از سلامت لثه و ریشه است. اگر دندان یکی از شرایط مانند شکستگی، ترک، عصب کشی، پرکردگی بزرگ و آسیب دیدگی شدید را داشته باشد، استفاده از روکش دندان بهترین گزینه خواهد بود. علاوه بر این، وجود بیماری‌ های لثه یا عفونت‌ های احتمالی، باید قبل از انجام روکش درمان شوند تا از عوارض بعدی جلوگیری شود. این مرحله پایه‌ ای‌ ترین گام در موفقیت درمان است، زیرا تنها دندانی که پایه‌ سالم و استحکام کافی دارد، می‌ تواند واجد شرایط برای انجام روکش دندان باشد.

2. تراش و آماده‌ سازی دندان برای قرار گیری روکش

پس از بررسی‌ های اولیه، دندانپزشک وارد مرحله‌ آماده‌ سازی دندان می‌ شود. در این مرحله، بخشی از مینای دندان تراش داده می‌ شود تا فضای کافی برای نصب روکش دندان فراهم شود. میزان تراش دندان به نوع روکش انتخابی بستگی دارد؛ برای مثال، روکش‌ های تمام‌ سرامیکی معمولا نیاز به تراش بیشتری دارند، در حالی که روکش‌های فلزی – سرامیکی ممکن است به تراش کمتری نیاز داشته باشند.

این فرایند باید با دقت بالا انجام شود تا نه‌ تنها روکش به‌ خوبی روی دندان قرار گیرد، بلکه فشار روی آن به‌ طور یکنواخت توزیع شود. در برخی موارد، اگر ساختار دندان بیش‌ ازحد تخریب شده باشد، پیش از روکش‌ گذاری، بازسازی با مواد پرکننده انجام می‌ شود. هدف نهایی این مرحله، ایجاد پایه‌ ای محکم برای روکش دندان است تا ماندگاری و عملکرد بهینه‌ ای داشته باشد.

آماده سازی روکش دندان با استفاده از قالب گچی

3. قالب گیری دیجیتالی یا سنتی دندان برای ساخت روکش

پس از آماده‌ سازی دندان، نوبت به ثبت دقیق ابعاد آن می‌ رسد تا روکش دندان با دقت بالا ساخته شود. این کار به دو روش انجام می‌ شود: قالب گیری سنتی با مواد مخصوص یا اسکن دیجیتالی با دستگاه‌ های پیشرفته. 

در روش سنتی، ماده‌ ای انعطاف‌ پذیر درون قالب قرار داده شده و روی دندان گذاشته می‌ شود تا شکل دقیق آن ثبت شود؛ اما در قالب گیری دیجیتالی، اسکنرهای سه‌ بعدی بدون نیاز به مواد قالب‌ گیری، تصویری دقیق از دندان ثبت کرده و به لابراتوار ارسال می‌ کنند. این روش نه‌ تنها سرعت بالاتری دارد، بلکه دقت آن هم بیشتر است و احتمال خطا را کاهش می‌ دهد. انتخاب روش مناسب قالب گیری، به شرایط دندان و تجهیزات دندانپزشکی بستگی دارد؛ اما هدف اصلی، ایجاد یک روکش دندان با تطابق کامل برای عملکرد صحیح و ظاهری طبیعی است.

قالب دندان دیجیتالی برای ساخت روکش دندان

تفاوت قالب گیری سنتی با دیجیتالی برای ساخت روکش دندان

برای ساخت روکش دندان، قالب گیری یکی از مراحل کلیدی است که به دو روش سنتی و دیجیتالی انجام می‌ شود. هر یک از این روش‌ ها مزایا و محدودیت‌ های خاص خود را دارند: 

قالب گیری سنتی

در این روش، از مواد قالب‌ گیری مانند آلژینات یا پلی‌ وینیل سیلوکسان استفاده می‌ شود. این ماده روی دندان قرار گرفته و پس از چند دقیقه، شکل دقیق دندان و لثه را ثبت می‌ کند. سپس این قالب به لابراتوار ارسال شده و بر اساس آن روکش ساخته می‌ شود.

  • مزایا: هزینه کمتر، روش رایج و در دسترس
  • معایب: احتمال تغییر شکل قالب، نیاز به زمان بیشتر، احساس ناراحتی در برخی بیماران

قالب گیری دیجیتالی

در این روش، از اسکنرهای داخل دهانی برای ثبت تصویر سه‌ بعدی دندان استفاده می‌ شود. داده‌ های اسکن مستقیما به لابراتوار ارسال شده و برای طراحی و ساخت روکش دندان از نرم‌ افزارهای دقیق استفاده می‌شود. 

  • مزایا: دقت بالا، سرعت بیشتر، تجربه راحت‌ تر برای بیمار، کاهش خطای انسانی
  • معایب: نیاز به تجهیزات پیشرفته، هزینه بالاتر

4. انتخاب مواد و نوع روکش دندان

یکی از مهم‌ ترین مراحل در درمان روکش دندان، انتخاب جنس مناسب آن است. مواد مختلفی برای ساخت روکش‌ ها به کار می‌ روند که هر کدام ویژگی‌ ها، دوام و ظاهری متفاوت دارند. 

  • پرسلن (سرامیکی کامل): این نوع روکش به دلیل رنگ طبیعی و شفافیتی که شبیه دندان‌ های واقعی است، برای دندان‌ های جلویی ایده‌ آل محسوب می‌ شود. با این‌ حال، ممکن است در برابر فشارهای زیاد شکننده‌ تر باشد.
  • فلز و سرامیک (PFM): ترکیبی از فلز و سرامیک که دوام بالای فلز را با زیبایی سرامیک ترکیب می‌ کند. این گزینه مقاومت بالایی دارد و برای دندان‌ های عقبی که تحت فشار بیشتری هستند، مناسب است.
  • زیرکونیا: یکی از مقاوم‌ ترین گزینه‌ ها برای روکش دندان که علاوه بر استحکام بالا، ظاهری زیبا دارد. این روکش برای افرادی که به دوام و زیبایی هم‌ زمان نیاز دارند، انتخاب مناسبی است.
  • تمام فلزی (طلا یا آلیاژهای فلزی): این نوع روکش بیشترین دوام را دارد و برای دندان‌ های عقبی که در معرض فشار شدید جویدن هستند، انتخابی ایده‌ آل است. البته به دلیل ظاهر فلزی، کمتر مورد استقبال قرار می‌گیرد.

انتخاب نوع روکش دندان به عوامل مختلفی مانند محل قرارگیری دندان، نوع عملکرد دندان، بودجه و ترجیح زیبایی‌ بستگی دارد. مشورت با دندانپزشک می‌تواند به انتخاب بهترین گزینه کمک کند تا هم دوام بالایی داشته باشد و هم لبخند شما را طبیعی جلوه دهد.

انتخاب روکش دندان فلزی براساس محل قرارگیری و عملکرد دندان

5. ساخت روکش دندان در لابراتوار دندانپزشکی

پس از قالب گیری دقیق، مرحله‌ ی ساخت روکش دندان در لابراتوار شروع می‌ شود. این فرایند با استفاده از فناوری‌ های پیشرفته و مواد با کیفیت انجام می‌ شود تا روکش، کاملا متناسب با دندان بیمار باشد. 

ابتدا قالب به‌ دست‌ آمده از قالب‌ گیری سنتی یا اسکن دیجیتالی، برای طراحی روکش به‌ کار می‌ رود. در روش‌ های مدرن، نرم‌ افزارهای CAD/CAM (طراحی و ساخت به کمک رایانه) وارد عمل شده و شکل دقیق روکش را ایجاد می‌ کنند. سپس با دستگاه‌ های تراش CNC، مواد اولیه مانند زیرکونیا یا سرامیک با دقت بالا برش داده می‌ شوند. در صورت استفاده از روکش دندان پرسلنی یا فلز-سرامیک، پس از شکل‌ دهی اولیه، لایه‌ های سرامیکی به آن اضافه شده و در کوره‌ های مخصوص پخته می‌ شود تا استحکام و رنگ طبیعی به‌ دست آید. در مرحله‌ ی نهایی، سطح روکش پرداخت شده و برای امتحان و تنظیم نهایی به دندانپزشک ارسال می‌ شود. استفاده از این فناوری‌ ها باعث افزایش دقت، تطابق بهتر و زیبایی طبیعی روکش دندان می‌ شود و به بیمار کمک می‌ کند تا یک لبخند مقاوم و ماندگار داشته باشد.

6. نصب روکش موقت تا زمان آماده شدن روکش دندان نهایی

پس از آماده‌ سازی دندان و پیش از نصب روکش دندان نهایی، یک روکش موقت روی دندان قرار داده می‌ شود. روکش دندان موقت که معمولا از مواد اکریلی یا رزینی ساخته می‌ شود، علاوه بر محافظت و جلوگیری از حساسیت دندان، به حفظ ظاهر لبخند و عملکرد جویدن کمک می‌ کند. همچنین، این مرحله به بیمار اجازه می‌ دهد تا نحوه قرارگیری و حس روکش دندان را قبل از نصب نهایی تجربه کند. با این‌ حال، روکش‌ های موقت به دلیل جنس و روش اتصال ضعیف‌ تر، نباید تحت فشار زیاد قرار گیرند. 

حفظ بهداشت دهان، پرهیز از مصرف غذاهای سفت و چسبناک و دقت در مسواک زدن صحیح، از نکات مهمی است که در طول این دوره باید رعایت شود. در نهایت، روکش موقت پس از آماده شدن مدل نهایی برداشته شده و جای خود را به روکش دندان اصلی، با استحکام و ظاهری طبیعی، می‌ دهد.

قرار دادن روکش موقت روی دندان تراش خورده

7. آزمایش و تنظیم اولیه روکش دندان

پیش از اتصال دائمی روکش دندان، یک مرحله‌ مهم برای اطمینان از تطابق دقیق آن انجام می‌ شود. در این مرحله، روکش روی دندان قرار گرفته و متخصص تناسب آن را از نظر اندازه، فرم و رنگ بررسی می‌ کند. این کار باعث می‌ شود روکش کاملاً طبیعی به نظر برسد و عملکرد مناسبی در جویدن و صحبت کردن داشته باشد. 

یکی از مهم‌ ترین نکات، بررسی میزان تماس روکش با دندان‌ های مجاور و نحوه‌ ی بسته شدن فک است. اگر روکش به درستی روی دندان قرار نگیرد یا فشار نامتعادل ایجاد کند، ممکن است در آینده عوارض روکش دندان مانند سایش، درد فکی یا شل شدن روکش ظاهر گردد. همچنین، رنگ روکش باید با دندان‌ های طبیعی هماهنگ باشد تا ظاهر طبیعی و یکدستی در لبخند ایجاد کند. پس از انجام تنظیمات نهایی، اگر همه چیز مورد تأیید باشد، روکش دندان آماده‌ نصب دائمی می‌ شود. این مرحله تضمین می‌ کند که بیمار علاوه بر زیبایی، عملکردی راحت و بدون مشکل را با روکش جدید خود تجربه کند.

8. نصب نهایی روکش دندان و اتصال با چسب دندانی

پس از انجام تمامی مراحل آماده‌ سازی، نوبت به نصب دائمی روکش دندان می‌ رسد. در این مرحله، دندانپزشک ابتدا سطح دندان را کاملا تمیز و خشک می‌ کند تا چسب دندانی به‌ خوبی به آن بچسبد. سپس، مقدار دقیقی از چسب مخصوص روی سطح داخلی روکش قرار داده شده و روکش با دقت روی دندان جایگذاری می‌ شود. 

برای اطمینان از استحکام و ماندگاری روکش، دندانپزشک از نور مخصوص برای فعال‌ سازی چسب استفاده می‌ کند. این کار باعث می‌ شود که چسب در مدت‌ زمان کوتاهی به‌ طور کامل سفت شده و روکش را به‌ طور محکم روی دندان نگه دارد. در ادامه، بررسی نهایی برای اطمینان از قرارگیری صحیح روکش و هماهنگی با سایر دندان‌ ها انجام می‌ شود. پس از نصب، بیمار می‌ تواند از روکش دندان جدید خود مانند یک دندان طبیعی استفاده کند. البته رعایت نکات بهداشتی و پرهیز از گاز زدن مواد بسیار سخت در روزهای اول، به تثبیت بهتر آن کمک خواهد کرد. با نصب صحیح و مراقبت مناسب، این روکش می‌ تواند سال‌ ها عملکردی بی‌ نقص و ظاهری زیبا داشته باشد.

قبل و بعد از استفاده از روکش دندان بر روی دندان های جلو

مراقبت‌ های بعد از روکش دندان: نکات بهداشتی و تغذیه‌ ای برای افزایش عمر روکش

پس از نصب روکش دندان، رعایت نکات بهداشتی و تغذیه‌ ای برای حفظ ماندگاری و عملکرد صحیح آن ضروری است. اگرچه روکش‌ ها از مواد مقاومی ساخته شده‌ اند؛ اما عدم مراقبت مناسب می‌ تواند باعث فرسودگی یا آسیب آنها شود. 

نکات بهداشتی:

  1. مسواک زدن منظم: حداقل دو بار در روز با یک مسواک نرم، مخصوصاً در اطراف لبه‌ های روکش، تا از تجمع پلاک جلوگیری شود.
  2. استفاده از نخ دندان: نخ دندان کشیدن روزانه برای جلوگیری از گیر کردن مواد غذایی بین دندان‌ ها و کاهش احتمال پوسیدگی دندان زیر روکش.
  3. شست‌ وشوی دهان با دهانشویه: استفاده از دهانشویه مناسب برای کاهش باکتری‌ های مضر و حفظ سلامت لثه‌ ها.
  4. معاینات منظم دندانپزشکی: بررسی دوره‌ ای برای اطمینان از سالم ماندن روکش دندان و جلوگیری از هرگونه مشکل احتمالی.

نکات تغذیه‌ای:

  1. پرهیز از گاز زدن مواد سخت: موادی مانند یخ، آجیل‌ های سفت و آبنبات‌ های سخت می‌ توانند به روکش آسیب بزنند.
  2. اجتناب از غذاهای بسیار چسبناک: موادی مانند تافی و کارامل ممکن است باعث جا به‌ جایی یا شل شدن روکش شوند.
  3. کاهش مصرف غذاها و نوشیدنی‌های رنگی: قهوه، چای و نوشابه‌ های رنگی می‌ توانند به مرور زمان باعث تغییر رنگ روکش شوند.
  4. رعایت تعادل در مصرف غذاهای اسیدی: موادی مانند مرکبات و سرکه می‌ توانند به چسب دندانی آسیب بزنند.

با رعایت این توصیه‌ ها، می‌ توان از روکش دندان برای سال‌ ها بدون مشکل استفاده کرد و از لبخندی سالم و زیبا لذت برد.

روکش دندان؛ ترکیبی از زیبایی و استحکام

روکش دندان یکی از بهترین روش‌ های ترمیمی برای محافظت از دندان‌ های آسیب‌ دیده است که علاوه بر بازگرداندن عملکرد طبیعی، لبخندی زیبا را هم به همراه دارد. از ارزیابی اولیه و آماده‌ سازی دندان تا نصب نهایی، هر مرحله نیازمند دقت و مهارت بالایی است. انتخاب نوع مناسب روکش، رعایت مراقبت‌ های پس از نصب و آگاهی از مشکلات احتمالی، تأثیر مستقیمی بر دوام و کارایی آن دارد. اگر روکش به‌ درستی نصب و نگهداری شود، می‌ تواند سال‌ ها بدون مشکل مورد استفاده قرار گیرد. پس اگر به فکر ترمیم و تقویت دندان‌ های خود هستید، با آگاهی کامل از این فرایند، بهترین تصمیم را برای سلامت و زیبایی لبخندتان بگیرید.

سوالات متداول درباره مراحل روکش دندان

آیا نصب روکش دندان درد دارد؟

خیر، این فرایند معمولاً تحت بی‌ حسی موضعی انجام می‌ شود و بیمار دردی احساس نمی‌ کند. 

روکش دندان از چه موادی ساخته می‌ شود؟

روکش‌ ها از مواد مختلفی مانند پرسلن، فلز-سرامیک، زیرکونیا و طلا ساخته می‌ شوند که هرکدام ویژگی‌ های خاص خود را دارند. 

روکش دندان چگونه روی دندان قرار می‌ گیرد؟

ابتدا دندان تراش داده شده، سپس قالب‌ گیری انجام می‌ شود و پس از ساخت روکش در لابراتوار، آن را با چسب دندانی محکم روی دندان نصب می‌ کنند. 

آیا روکش دندان بر نحوه جویدن تأثیر می‌ گذارد؟

خیر، اگر روکش به‌ درستی نصب شده باشد، عملکرد جویدن طبیعی خواهد بود. در صورت احساس ناهماهنگی، می‌ توان با تنظیمات جزئی آن را اصلاح کرد.

چه زمانی نیاز به روکش دندان دارم؟

در صورت شکستگی دندان، پوسیدگی گسترده، پس از درمان ریشه یا برای بهبود ظاهر دندان، ممکن است به روکش دندان نیاز باشد. 

پروفسور جمیلیان

پروفسور جمیلیان، متخصص ارتودنسی دارای فلوشیپ تخصصی جراحی ارتودنسی و ناهنجاری های فک و صورت و استاد تمام بخش ارتودنسی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، دارای بورد تخصصی ایران و اروپا و عضو انجمن ارتودنتیست های ایران و آمریکا و اروپا هستند.

منتشر شده توسط
پروفسور جمیلیان

مقالات اخیر

9 مشکل شایع هنگام استفاده از براکت ارتودنسی و راه‌‌ حل آن‌ ها

آیا می‌ دانید کوچک‌ ترین مشکل در براکت‌ ارتودنسی می‌ تواند تأثیری بزرگ بر روند…

1 هفته قبل

لمینت دندان چیست + مزایا و معایب

لمینت دندان یکی از پیشرفته‌ ترین و محبوب ترین روش‌ ها برای اصلاح طرح لبخند…

2 هفته قبل

آیا لمینت دندان باعث آسیب به دندان طبیعی می شود؟

 لمینت دندان به عنوان یکی از محبوب‌ ترین روش‌ های دندانپزشکی زیبایی، به افراد این…

4 هفته قبل

آیا ایمپلنت دندان در دوران بارداری امکان‌ پذیر است؟

ایمپلنت دندان یک روش موثر برای جایگزین کردن دندان از دست رفته یا آسیب دیده…

1 ماه قبل

مزایا و محدودیت‌ های ارتودنسی متحرک

ارتودنسی متحرک یک از روش های کاربردی برای اصلاح ناهماهنگی غیرحاد فک و دندان ها…

2 ماه قبل

واترجت دندان چیست؟ بررسی مزایا، کاربرد و روش استفاده

واترجت دندان که به عنوان نخ دندان آبی نیز شناخته می شود، وسیله ای است…

3 ماه قبل