زمان تجویز فضانگهدار برای کودکان

فضانگهدار یک اصطلاح کلی برای هر نوع وسیله ای است که پس از کشیدن دندان طراحی می شود تا فضای دندان کشیده شده را حفظ کرده و از حرکت دندان های مجاور جلوگیری کند. در صورتی که به هر دلیلی دندان شیری زودتر از موعد کشیده شد دندانپزشک بنا به شرایط، سن بیمار و تعداد دندان های کشیده شده فضا نگهدار خاصی را با علم و تخصص خود برگزیده و به والدین کودک توصیه می کند.

تعبیه فضا نگهدار مناسب در سن و زمان مناسب می تواند از نیاز کودک شما به درمان های ارتودنسی در آینده جلوگیری کند. از آنجایی که فضای زیادی در ماه های اول کشیدن دندان از دست می رود، بهتر است هر چه سریع تر بعد از کشیدن دندان فضانگهدار مناسب قرار داده شود.

فضانگهدار می تواند ثابت یا متحرک، داری دندان مصنوعی یا بدون آن باشد. برای انتخاب نوع فضا نگهدار مناسب دندانپزشک عوامل مختلفی را در نظر می گیرد.

فضا نگهدار دندان کودکان چیست

به گفته انجمن دندانپزشکی آمریکا، کودکان غالبا در سن سه سالگی اولین مجموعه کامل دندان های شیری خود را دارا می­شوند. این دندان ها امکان خوردن غذاهای جامد را برای آنان فراهم کرده و حکم نگهدارنده ای برای دندان های دائمی این افراد دارند. دندانپزشکان به گروهی از کودکان که دندان های شیری آن ها زودتر افتاده و یا دندان های دائمیشان دیر تر رشد کرده اند، استفاده از فضا نگهدار را تا زمانی که شکاف های موجود در دهان آن ها با دندان های دائمی پر شود، توصیه می­کنند.

کودک اولین دندان شیری خود را در سن 6-8 ماهگی در آورده و روند رشد دندان های شیری او در سن دو سالگی کامل شده و پایان می­یابد. دندان های شیری موجود در دهان کودک شامل ده دندان در فک بالا و ده دندان در فک پائین می­باشد که تا سن دوازده سالگی با دندان های دائمی جایگزین می­گردند.

بسیاری از افراد با این تصور که دندان های شیری ماندگاری چندانی ندارند، اهمیت زیادی برای این دندان های کودکشان قائل نیستند. اما توجه به این نکته ضروری است که این دندان ها فضای کافی را برای رشد دندان های دائمی فراهم می­کنند. اگر دندان شیری کودک قبل از زمان مقرر خود بیفتد و دندان دائمی برای جایگزینی آن وجود نداشته باشد، دیگر دندان های شیری به آهستگی حرکت کرده و جای خالی آن را پر می­کنند. این امر باعث پر شدن فضای لازم به منظور رشد دندان دائمی شده و به هم ریختگی دندان ها را در پی خواهد داشت.

با وجود این دسته از مشکلات، به هنگام افتادن زود تر از موعد دندان های شیری، تا زمان رویش دندان های دائمی، استفاده از فضا نگهدار دندان برای اطفال توصیه می­شود. فضا نگهدار وسیله ای حلقه مانند است که در فضای خالی بین دندان هایی که افتاده اند، قرار گرفته و از کج شدن دندان های اطراف آن به طرف فضای خالی موجود پیشگیری می­کند. این وسیله تا زمان شروع رشد دندان های دائمی در دهان مانده و سپس برداشته می­شود.

انواع فضا نگهدار

فضا نگهدار دندان کودکان در دو نوع ثابت و متحرک موجود می­باشد. در ادامه به بررسی هر کدام از این موارد خواهیم پرداخت.

فضا نگهدار متحرک

فضا نگهدار های متحرک دسته ای از وسایل مشابه ارتودنسی متحرک هستند که فرد باید حداقل 14 ساعت از شبانه روز آن ها را استفاده کند. شستشوی این پلاک ها پس از هر وعده غذا خوردن الزامی می­باشد. در زمان عدم استفاده از پلاک لازم است که با هدف جلوگیری از ایجاد تغییر در آن، پلاک داخل ظرف آب قرار بگیرد. این دسته از فضا نگهدار ها از آکریلیک ساخته شده و در کودکان بزرگ تری که چند دندان ندارند،  استفاده بیشتری دارند.

فضا نگهدار ثابت

این گروه از فضا نگهدارهای ثابت با استفاده از چسب­های مخصوص دندانپزشکی، به گونه ای به دندان کودک می­چسبد که قابلیت جا به جایی و در آوردن ندارد. استفاده از نگهدارنده­های ثابت به کودکانی که دندان­های عقب خود را انداخته اند، توصیه می­شود. نگهدارنده های ثابت خود به دو دسته نگهدارنده یک طرفه و نگهدارنده دو طرفه تقسیم می­شوند. نگهدارنده های یک طرفه فقط از یک طرف و نگهدارنده های دو طرفه از هر دو طرف ثابت می­گردند.

بسته به تعداد دندان­هایی که افتاده است و نیز با توجه به محل آن­ها، متخصص ارتودنسی یکی از انواع این فضا نگهدارها را برای بیمار تجویز و آن را بر روی فک بالا یا پائین با هدف پر کردن حفره دندان بیمار، قرار می­دهد.

انواع فضا نگهدار ثابت

فضا نگهدار های ثابت انواع گوناگونی دارند که در ادامه آن ها را بررسی می­ کنیم.

فضا نگهدار ثابت باند و حلقه

این نوع از نگهدارنده­ها از سیم فولادی ضد زنگ ساخته می­شوند. این وسیله توسط باند ارتودنسی که زمینه رشد بدون انسداد دندان­های دائمی را فراهم می­کند، نگهداری می­شود. استفاده از این نوع فضا نگهدار، در مواردی که یک یا چند دندان آسیا فرد در یک قوس دندانی از دست رفته است، توصیه می­شود.

قوس نگهدارنده زبانی

چنین فضا نگهداری به منظور حفظ دندان­های پشتی در دو طرف، مورد استفاده افراد قرار می­گیرد.

قوس ترانسپلاتال

این فضا نگهدار با نصب بر روی فک بالا، توسط سیم به دندان­های مجاور وصل شده و فضا را در هر دو طرف قوس دندان محفوظ می­دارد.

فضا نگهدار دیستال شو

این نگهدارنده با نصب بر روی اولین دندان آسیای کودک، فضا را به منظور رشد اولین دندان مولر دائمی وی پس از افتادن دندان­های شیری، حفظ می­کند. به منظور استفاده از این فضا نگهدار، دندانپزشک قالب­هایی را از دهان بیمار تهیه و با هدف ساخت نگهدارنده سفارشی برای آن کودک، به آزمایشگاه دندانپزشکی ارسال می­کند.

چه زمانی کودک نیاز به استفاده از فضا نگهدار دارد؟

بسیاری از کودکان به دلایل گوناگونی مانند وارد شدن ضربه به دهان در اثر حوادثی همچون برخورد توپ با صورت و نیز ایجاد زود هنگام حفره­های دهانی، دندان­های شیری خود را زود تر از موعد مقرر از دست می­دهند. حفره­های دهانی اغلب در مواردی مانند خوابیدن کودک هنگام مکیدن سینه و یا بطری و نیز در اثر ماندن طولانی مدت بطری در دهان کودک، ایجاد می­شوند. قند موجود در شیر، حفره­هایی را درمینای دندان کودک ایجاد می­کند که باعث افتادن زود هنگام دندان کودک می­شود. گاهی این امر دلایل ژنتیکی داشته و یا در اثر عفونت­های دهانی رخ می­دهد. در چنین مواردی، تا زمان رشد دندان­های دائمی، استفاده از فضا نگهدار برای کودکان توصیه می­شود

هشدار مهم به والدين شيرده

• بعد از یک سالگی در طول شب به کودک خود شیر چه از سینه مادر و چه از شیشه ندهید.
• اگر کودک در شب بیدار شد فقط مقداری آب به او بدهید و او را در آغوش بگیرید تا مجددا به خواب رود.
• حتی الامکان او را عادت دهید تا به جای شیشه از فنجان یا قاشق چایخوری برای نوشیدن مایعات استفاده کند و به خوردن مایعات شیرین از شیشه عادت نکند.
• با یک گاز تمیز که با آب ولرم خیس شده یا در صورت امکان با مسواک مخصوص اطفال و بدون خمیردندان پس از هر بار شیردهی دندانهای کودک را تمیز کنید.
• در صورت مراجعه در زمان مناسب، دندانپزشک با انجام فلوراید تراپی و یا اقدامات خاص درمانی دیگر تا حد امکان از پیشرفت پوسیدگی ها جلوگیری مي کند.

والدین گرامی شما برای محاسبه هزینه ارتودنسی فرزند خود می توانید با مطب دکتر جمیلیان تماس حاصل بفرمایید.

سوالات متداول زمان تجویز فضانگهدار برای کودکان

1-آیا فضانگهدار به دندان ها آسیب می زند؟
این دستگاه یک وسیله پسیو محسوب می شود (یعنی دندان ها را حرکت نمی دهد) بنابراین ناراحتی و حتی دردی را ایجاد نخواهند کرد.

2-آیا فضای بین دندان های کودکان خود به خود بسته می شود؟
تا زمانی که تمام دندان به طور کامل رشد نکرده اند معمولا این فضا به طور طبیعی بسته می شود. به خصوص فضای باز بین دو دندان جلو که به مرور و به طور طبیعی بسته می شود.

3-آیا با بالا رفتن سن فضای بین دندان ها افزایش می یابد؟
همراه با رشد و بزرگ شدن کودکان فضای فک آنها نیز بازتر و بزرگتر می شود. در صورتی که کودک دچار عارضه فاصله بین دندان ها باشد این فاصله به مرور بیشتر خواهد شد.