لکه های سفید داخل دهان یا لکوپلاکیا

لکوپلاکیا نام علمی پلاک سفید داخل دهان است‌ که معمولاً به روی زبان، لثه، لب و سایر بخش‌ های داخلی دهان مشاهده می شود. این قبیل از لکه های سفید داخل دهان در اکثر مواقع بدون درمان و به صورت طبیعی محو می شوند. لازم به ذکر است اگراین دانه های سفید داخل دهان پس از گذشت یک الی دو هفته بهبود نیافتند لازم است تا اقدامات جدی تری نسبت به آنها درنظر گرفته شود زیرا این دانه ها در برخی افراد می تواند نشانه ای از احتمال ابتلا به بیماری های جدی مثل سرطان باشد. سازمان بهداشت جهانی WHO در تعریف لکوپلاکیا از عبارت «ضایعات سفید دهانی» استفاده کرده و بر این نکته تأکید دارد که لکه سفید در دهان تهدید یا خطر جدی محسوب نمی‌ شود. البته برای تشخیص دقیق نوع این بیماری، بیوپسی و تست بهترین راهکار ممکن است. در ادامه به بررسی علائم، علل و نحوه درمان لکه سفید داخل دهان می‌ پردازیم.

علائم و محل رویش لکه سفید داخل دهان

لکه های سفید داخل دهان (لکوپلاکیا)، تکه های سفید پلاک مانند با ضخامت بسیار کم به رنگ سفید، خاکستری و گاهی اوقات بی رنگ می باشند که اغلب اوقات به علت تشابه زیاد، با عفونت های قارچی اشتباه گرفته می شود. این دانه ها ممکن است در تمامی سطوح زبان و دهان (به ویژه روی ترک های زبان) مشاهده شوند و چندان درد یا سوزشی به همراه ندارند. از جمله شایع ترین محل های رویش لکه سفید روی زبان و دهان می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

1. سطوح داخلی گونه ها
2. لثه
3. انتهای دهان در ناحیه زیر زبان
4. زبان
5. گاهی نیز لکوپلاکیا را می توان در سایر نواحی بدن غیر از دهان دید که شایع ترین محل آن ناحیه ژنیتال است.

علل لکوپلاکیا یا لکه های سفید داخل دهان

به طور کلی استرس و هر چیزی که سبب آسیب به بافت داخل دهان می شود، می تواند عامل خطری برای ایجاد لکوپلاکیا باشد. مهمترین این عوامل عبارتند از:

1. مصرف بیش از حد یا طولانی مدت دخانیات
2. کمبود ویتامین های گروه B , C و حتی کمبود آهن
3. شرایطی که باعث ضعف سیستم ایمنی بدن می شوند مانند HIV، شیمی درمانی یا جراحی های بزرگ
4. کشیده شدن دندان شکسته به جدار داخلی دهان
5. سوختگی های شدید دهان در اثر مصرف مایعات و غذاهای داغ
6. استفاده زیاد و طولانی مدت از محصولات ساینده و سفید کننده دندان ها
7. دندان مصنوعی لق، ریتینرهای ارتودنسی و براکت های ارتودنسی که لبه های تیز دارند.
8. استفاده بیش از حد و طولانی مدت از اسپری استنشاقی (اسپری آسم) بدون آنکه پس از مصرف آنها دهان شسته شود.
9. بهداشت ضعیف دهان
10. گازگرفتن یا جویدن مکرر دیواره داخل دهان و زبان
11. مصرف بیش از حد الکل
12. پاپیلوما ویروس انسانی (HPV) که عامل مولد هرپس ژنیتال است.

نحوه تشخیص لکه های سفید داخل دهان

همانطور که در بالا اشاره شد در اغلب موارد لکه سفید داخل دهان پس از گذشت یک الی دو هفته به صورت طبیعی و بدون اقدامات پزشکی بهبود می یابد. اما اگر پس از گذشت این بازه زمانی، همچنان دانه های سفید وجود داشته باشند، مراچعه به دندانپزشک متخصص جهت تشخیص و درمان آنها ضرورت بالایی دارد. دندانپزشکان متخصص با بررسی سوابق بیمار و معاینات بالینی، علائم جوش سفید داخل دهان را تشخیص داده و راهکاری برای درمان ارائه می دهند. به این منظور انجام تست بیوپسی ضرورت دارد که به دو روش زیرانجام می شوند:

1. بیوپسی با کمک براش های دهانی مخصوص که روی ضایعه چرخانده می شوند و سلول های موجود را جمع آوری می کنند.
2. بیوپسی اکسیژنال که در آن کل ضایعه به کمک جراحی خارج می شود.

البته ناگفته نماند اگر لکوپلاکیا با ویروس HIV یا ایدز همراه باشد، باید علاوه بر درمان های فوق، داروهای آنتی ویروس خاص نیز توسط پزشک معالج تجویز شوند. اگر در نمونه بافتی، سلول های پیش سرطانی یا سرطانی دیده شوند، باید آزمایشات تخصصی تری انجام شده و به میزان وخامت وضعیت پی برد. گرچه تخمین کمی سخت است اما حدود 5% از لکوپلاکیاهای دهان سرطانی بوده و یا خواهند شد. در نتیجه بهتر است ضایعه سفید در دهان را جدی گرفته و در صورت عدم بهبود به دندانپزشک متخصص مراجعه کنید.

راه های پیشگیری و درمان لکه سفید داخل دهان یا لکوپلاکیا

مهمترین کارهایی که باید انجام شوند رعایت بهداشت دهان و متوقف کردن استرس و عوامل آسیب رسان به مخاط دهان هستند. اما راه های زیر نیز توصیه می شوند:

• ترک دخانیات و الکل
• مراجعه به دندانپزشکی در صورت مشاهده برجستگی داخل لپ و دهان
• رعایت بهداشت دهان و دندان
• غرغره آب نمک
• عدم استفاده از محصولات بهداشت دهان که حاوی ساینده ها یا سفید کننده های قوی هستند
• عدم استفاده از دندان های مصنوعی لق، براکت هایی با لبه های تیز و سایر وسایل مشابهی که سبب آزار مزمن مخاط دهان می شوند.
• تمیز نگه داشتن زخم های دهانی
• پرهیز از خوردن مایعات و غذاهای داغ
• توجه به رژیم غذایی و مصرف مواد غذایی که حاوی مینرال ها و ویتامین ها هستند
• عدم استفاده از مواد غذایی آلرژی زا و محرک زا
• پرهیز از رفتارهای جنسی نامتعارف، خطرناک یا محافظت نشده

تفاوت آفت دهانی با لکوپلاکیا (لکه سفید دهان) چیست؟

برای بیان تفاوت آفت دهان با لکوپلاکیا بهتر است به ویژگی های هر کدام به صورت مجزا بپردازیم. آفت دهانی شایع ترین زخم دهانی است که به صورت زخم سفید کوچک یا بزرگ بروز می کند. برخی از آفت ها نیز بر اثر ویروس هرپس به شکل تبخال بروز می کند. دوره بروز این ضایعات دردناک مخاطی بین ده تا چهارده روز است. نکته مهم درباره آفت دهان این است که مسری نیست و بیشتر عوامل ژنتیکی در بروز آن دخیل می باشد. علت بروز آفت دهان می تواند ژنتیک، مشکلات هورمونی، ایمونولوژیک، مصرف دخانیات، حساسیت های غذایی، گاز گرفتن داخل لپ، خوردن غذاهای اسیدی، استرس، فقر غذایی یا کمبود برخی از ویتامین ها باشد.

اما لکوپلاکیا شکل ظاهری متفاوتی از آفت داشته و لکه های سفید و خاکستری در داخل دهان است. این نوع از زخم دهانی به دلیل رشد بیش از حد سلول‌ ها شکل گرفته و با تحریک مزمنی نظیر استعمال دخانیات و سیگار، الکل و در برخی مواقع دلایل دیگر که پیش تر در این مقاله اشاره شد، مشاهده می شوند. البته باید بگوییم که ضایعات لکوپلاکیا در اکثر مواقع سرطانی نیست.

تفاوت جوش سفید داخل دهان با لکوپلاکیا (لکه سفید دهان) چیست؟

جوش سفید داخل دهان از لحاظ ظاهری شبیه تاول و معمولا کوچک، سفید رنگ یا شفاف بوده و معمولا دردناک نیستند. علت ایجاد جوش های سفید در دهان بدلیل آسیب های فیزیکی به لپ یا گونه یا در اثر مسدود شدن غدد بزاقی و خشکی دهان می باشد. از طرفی لکوپلاکیا به صورت پلاک یا ضایعه سفید و خاکستری رنگ است که معمولا روی سطح زبان، زیر زبان و سطح داخلی گونه ایجاد می شود. علت ایجاد لکه یا ضایعه سفید مصرف زیاد دخانیات، الکل، کمبود مینرال ها، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و سوختگی شدید دهان در اثر مایعات داغ می باشد.

راه های پیشگیری و درمان جوش سفید داخل دهان

اصلی ترین راه پیشگیری از جوش سفید، رعایت بهداشت دهان و دندان، مرطوب نگهداشتن محیط دهان، مرطوب نگهداشتن محیط دهان و پرهیز از انجام دادن کارهایی است که باعث آسیب رساندن به بافت داخلی دهان می شود. برخی از روش های درمانی به منظور جلوگیری از بروز جوش سفید غرغره کردن محلول آب نمک ولرم، بهداشت دهان و دندان، استفاده از دهانشویه برای جلوگیری از عفونت، استفاده از مسواک با برس های نرم، پرهیز از غذاهای اسیدی، تند و خشک و مصرف بیشتر غذاهای آبکی و نرم هستند. در صورتی که جوش سفید طولانی مدت باقی بماند به متخصص بیماریهای دهان و دندان مراجعه نمایید تا با توجه به شدت و نوع عارضه راه حل مناسب درمان را انتخاب و تجویز نماید. این جوش ها ممکن است با ژل یا دارو قابل درمان باشند یا توسط دندانپزشک با استفاده از لیزر تخلیه شوند.

چه زمان برای لکوپلاکیا باید به دندانپزشک مراجعه کنیم

اکثر ضایعات سفید دهان بدون درمان خاص و فقط با رعایت بهداشت دهان و حذف عامل آزارنده برطرف می شوند، اما اگر لکوپلاکیا باشند برای مدت های طولانی در دهان باقی می مانند که معمولا با بیماری های دیگری نیز همراه هستند و نیاز به درمان دارند.

گرچه لکوپلاکیا خود به تنهایی عامل سرطان نیست اما خطر بروز سرطان را افزایش می دهد. تومورهای دهان معمولا از درون لکوپلاکیاهایی ظاهر می شوند که شدید بوده و یا برای مدت های طولانی در دهان وجود داشته اند. لکوپلاکیاهایی که برای مدت های طولانی در دهان وجود دارند می توانند دچار تغییرات پیش سرطانی شده و به تدریج به سرطان بیانجامند. در صورت مواجهه با موارد زیر باید حتما به دندانپزشک مراجعه شود:

• لکه های سفید رنگی که درون آنها نقاط برجسته و قرمز رنگ دیده شود.
• برجستگی های سفید رنگی که روی آنها نقاط تیره یا قرمز رنگ دیده شود.
• برجستگی هایی که دارای قوام نامنظم و ناهمگون باشند.
• اشکال در هنگام غذا خوردن، بلع یا حرکات فکی
• زخم هایی که بیش از دو هفته از بروز آنها در دهان گذشته و ترمیم نمی شوند.
• تغییرات بافت های داخل دهان

لکه داخل دهان یا لکوپلاکیا ممکن است به علل گوناگونی ایجاد شود. گاها زخمی که بر اثر بی احتیاطی بیمار در دهان ایجاد شده است با لکه یا جوش داخل دهان اشتباه گرفته می شود. در صورت مشاهده لکه یا جوش داخل دهان ابتدا سعی کنید به یاد آورید که طی یک روز گذشته غذای محرک و داغی مصرف نکرده باشید در غیر این صورت حتما به یک متخصص تشخیص بیماری های دهان مراجعه کنید. در صورتی که مشکل از دستگاه ارتودنسی است حتما به متخصص ارتودنسی خود مراجعه کنید. در صورت شکستن دندان و تماس آن با جدار دهان حتما برای ترمیم دندان آسیب دیده اقدام کنید. و در نهایت اگر مشکل از نوع تغذیه شما است حتما با یک متخصص در این زمینه مشورت کنید تا شما را راهنمایی کند.