آناليز Downs فصل6

دانلود در انتهای فصل

انواع صورت

پس از مشاهدهء نيم رخهاي متفاوت W.B.Downs به اين نتيجه رسيد که عمومًا موقعيت فك پايين مي تواند نشان دهد که يکصورت توازن دارد ويا خير . نيم رخ ايده آل که از لحاظ زيبايي در بين مردم بهترين تلقي مي شود حالتيست كه فك پايين orthognathous می باشد .به عبارت ديگر نه بسيار عقب رفته ونه زياد جلو آمده مي باشد. Downs همچنين به اين نتيجه رسيد که نيم رخ صورت ممکن استعقب رفته و يا جلو آمده باشند اما در عين حال از لحاظ تناسب موزون باشند. در برخي افراد صورت ممکن است از کرانيوم جلوتر باشد اما همچنان داراي تناسب مطلوبي باشد؛ در اين افراد Prognathism فک ها وجود دارد.

Downs بر اساس مشاهدات خود صورت را به چهار گروه زير تقسيم کرد :

1. Retrognathic يعني فك پايين عقب رفته
2. ارتوگناتيک، يعني فك پايين ايده آل
3. 3Prognathic يعني فك پايين جلو آمده
4. True Prognathism يعني جلوآمدگي مشخص صورت تحتاني

هر کدام از موارد بالا مي تواند داراي اکلوژن نرمال و صورتي متوازن باشند .

هنگامیکه یک فرد به دوردست نگاه مي كند پلان فرانکفورت تقریبا افقی می باشد بنابراین ، Downs با مد نظر قرار دادن محدودیتهای این پلان از آن به عنوان مبدأ برای تعیین ميزان retrognathism , orthognathism و prognathism استفاده کرده است .

دامنه تغییرات طبیعی ( Downs Normal Ranges ) Downs

گروه شاهد در مطالعهDowns شامل 20 فرد سفید پوست در سنین 12 تا 17 به تعداد برابر پسر و دختر بوده است . از هر کدام از این اشخاص مدل مطالعه ، عکس و رادیوگرافیهای سفالومتری و داخل دهانی گرفته شده. تمام اشخاص از لحاظ کلینیکی دارای اکلوژن عالی بودند .

الگوي اسكلتي

زاویه فاسیال (Facial angle)

از زاویه فاسیال به منظور اندازه گیری ميزان عقب رفتگی یا جلو آمدگی فك پايين استفاده می شود . این زاويه زاویه تحتانی داخلي محل تلاقي N – Pog با FH مي باشد ( شکل 5-6 ) میانگین این زاویه در شکل 5-6 ، 87/8 درجه ( SD , 3.6 ) می باشد که دامنه آن 82 تا 95 درجه است . دریک چانهء برجسته این زاویه افزایش پیدا می کند در حالیکه در چانهء عقب رفته این زاویه کمتر از حد ميانگين می باشد .

شکل 1-6 صورت رتروگناتيك.

شکل 2-6 صورت ارتوگناتيك.

شکل 3-6 صورت پروگناتيك.

شکل 4-6 پروگناتيسم واقعي.

شکل 5-6 زاويه صورتي.

در نتیجه زاویه فاسیال نشان دهندۀ ميزان عقب رفتگی یا جلوآمدگی فك پايين نسبت به صورت فوقانی در نقطه تلاقي FH و خط صورتی ( N-Pog ) می باشد. این زاویه در چانهء برجسته افزایش پیدا می کند

زاویه تحدب (Angle of convexity)

به منظور اندازه گیری مقدار جلوآمدگی و یا عقب رفتگی فک پایین موارد زیر اندزه گیری می شوند : وضعیت فك ها نسبت به هم ، تحدب فك بالا ، شیب فک پایین ، لندمارکهای متعدد وپلان ها. به منظور سنجیدن موارد فوق از اندازه گیریهای اسكلتي زیر استفاده شد : زاویه تحدب از تلاقي دو خط N-A و A-Pog تشکیل می شود ( شکل 6-6 ) این زاویه موقعیت قدامی فک بالا (A ) نسبت به نیم رخ کلی صورت ( N-Pog ) را اندازه گیری می کند.

این زاویه مي تواند مثبت و یا منفی باشد. اگر خط A-Pog امتداد یافته باشد ( خط چین شکل 6-6 ) و در بخش قدامی خط N-A واقع شده باشد زاویه مثبت خوانده می شود. زاویه مثبت برجستگی maxillary dental base را نسبت به فك پايين نشان می دهد. زاویه منفی تحدب نمایانگر نیم رخ Prognathic می باشد. دامنه تغييرات اين زاويه حداقل5 .8- درجه و حداکثر 10 درجه با ميانگين صفر درجه می باشد.

A-B Plane :

نقاط A و B توسط یک خط به هم وصل شده اند و سپس این خط امتداد می یا بد، زاویه تشکیل شده از تلاقی این خط با خط N-Pog مشابه زاويه تحدب تعیین می شود (شکل 7-6(. پلان A-B اندازهء رابطه حد قدامی فکین نسبت به فاسیال line می باشد. این زاويه دشواری تصحیح تمايل محوری رابطهء دندان انسیزور در درمان ارتودنسی را تخمين مي زند.

به علت واقع شدن نقطهء B در پشت نقطهء A این زاویه عموماً ارزش منفی دارد. این زاویه به جز مال اکلوژن Cl III واکلوژن Cl I با فك پايين برجسته دارای مقدار منفی می باشد. مقدار منفی بزرگ نشانگر شکل Cl II صورت می باشد. دامنه این مقدار حداقل 9- درجه، حداکثر صفر درجه و متوسط 4/6- درجه می باشد.

شکل 6-6 تحدب صورت.

شکل 7-6 A-B Plane

Mandibular Plane Angle

طبق گفته Downs ،mandibular plane (MP) خط مماس بر زاویه gonial و تحتاني ترين نقطهء سمفیز می باشد(شکل 8-6) . زاویه MP بانسبت دادن MP به FH به دست می آید.

مقادیر بالای زايه MP در هر دوی صورتهای عقب رفته و جلو آمده رخ می دهد و نمایانگر الگوي نامطلوب متباعد صورتی می باشد. مقادیر بالای زايه MP پیش آگهی ودرمان را پیچیده تر می کند؛ هرچند این زوایا به تنهایی نمایانگر دشواری در معالجه نمی باشد. دامنه این زاويه از حداقل 17 درجه تا حداکثر 28 درجه با میانگین 21/9 درجه متغير می باشد.

Y-Axis

y-axis : به زاویه حاده حاصل از تلاقی یک خط ازsella turcica تاgnathion با FH ( شکل 9-6 ) گفته می شود. این زاویه در الگوهاي صورتي Cl II بزرگتر از Cl III می باشد. y-axis موقعیت رو به پایین، رو به عقب و رو به جلوی چانه نسبت به قسمت فوقانی صورت را نشان می دهد.

کاهش y-axis در رادیوگرافیهای متوالي می تواند بر رشد بیشتر افقی نسبت به رشد عمودی دلالت داشته باشد . افزایش در y-axis نمایانگر رشد بیشتر عمودی نسبت به رشد افقی فك پايين می باشد. دامنه y-axis از حداقل 53 درجه تا حداکثر 66 درجه با متوسط 4/59 درجه متغير می باشد.

شکل 8-6 روشهاي مختلف ترسيم MP: -پلان متصل کنندة گونيون و گناسيون 2- پلان متصل کنندة go و منتون 3- مماس برحاشيه تحتاني فك پايين و Me

شکل 9-6 پلان فک پايين

الگوي دندانی

شیب پلان اکلوزال (Cant of occlusal plane):

Downs ، پلان اکلوزال (OP) را خطی می نامد که محل تلاقی کاسپ های اولین مولارها را به وسط اوربایت انسیزورها متصل می کند. در مواردیکه انسیزور ها به مقدار بسیار زیادی نابجا می باشند Downs پیشنهاد می کند که OP از محل تلاقی کاسپ های اولین پرمولرها و اولین مولر ها رسم شود. Cant ،پلان اکلوزال به مقدارشیب OP نسبت به FH گفته می شود (شکل 10-6) زاویه آن از همان روش استفاده شده برای بدست آوردن زاویه بین MP با FH بدست می آید .در صورت موازی بودن پلان ها اين زاويه صفر درجه می باشد. هنگامی که بخش قدامی این پلان پایین تر از بخش خلفی آن باشد زاویه مثبت می باشد. زوايای مثبت بزرگ درالگوهاي صورتي Cl II دیده می شود ریموس بلند این زاویه را کاهش می دهد.

حداقل اين زاویه 5. 1 درجه، ماگزیمم 14 درجه و ميانگين آن 3/9 درجه می باشد.

زاویه بین ثنایاها (Interincisal Angle):

angle interincisal توسط عبور دادن خطی ازلبه اینسیزال و نوک آپکس ریشهء دندانهای سانترال فک بالا و پایین ( شکل 11-6 ) بدست می آید. این زاویه در افرادی که نوک انسیزور های آنها به سمت جلو می باشد نسبتاً کوچک است. حداقل این زاویه 130 درجه حداکثر 5/150 درجه و ميانگين آن 4/135 درجه می باشد.

زاویه ثنایا با پلان اکلوزال (Incisor-OP angle):

Incisor-OP angle دندانهای انسیزور فک پایین را نسبت به OP نشان می دهد. زاویه تحتانی داخلي به صورت مثبت و یا منفی از انحراف از زاویه قائمه(به عبارت دیگر متمم) خوانده می شود.(شکل 11-6) با متمایل شدن دندانها به سمت جلو این زاویه مثبت بیشتر می شود. حداقل این زاویه 5/3 درجه، حداکثر 20 درجه وميانگين آن 5/14 درجه (5/3 SD) می باشد.

زاویه ثنایا نسبت به پلان فک پایین (Incisor-MP angle) :

Incisor-MP angle از تلاقی MP با خطی که از لبه انسیزال و نوک آپکس ریشهء سانترال فک پایین عبور می کند تشکیل می شود. (شکل 11-6). هنگامیکه انسیزور ها به سمت جلو باشند این زاویه مثبت است.

حداقل اين زاویه 5/8- درجه، حداکثر 7 درجه و ميانگين آن 4/1 درجه است.

جلوآمدگی دندانهای انسیزور فك بالا:

جلوآمدگی دندانهاي انسیزور فك بالا به فاصلهء بین لبهء انسیزال دندان سانترال فک بالا تا خط A-Pog گفته می شود (شکل 12-6 ) اگر لبه انسیزال جلوتر از خط A-Pog باشد این فاصله مثبت است و ميزان جلوآمدگی دندانی فك بالا را نشان می دهد.

اگر لبه انسیزال در پشت خط A-Pog قرار گیرد این فاصله منفی می شود و نمایانگر عقب رفتگي دندانهای انسیزور فک بالا مي باشد.

حداقل این مقدار mm1- ؛ حداکثر mm 5 وميانگين آن mm 7/2 می باشد.

شکل 10-6 پلان منديبل -پلان اكلوزال پلان پالاتال پلان فرانكفورت –

شکل 11-6 زاويه بين انسيزورهاي بالا و پايين، زاويه بين انسيزور و پلان اكلوزال زاويه بين انسيزور و پلان فك پايين.

شکل 12-6 جلوزدگي انسيزورهاي فک بالا.

چند ضلعي سفالومتري

به علت دشوار بودن درک يک جدول بزرگ اعداد Adams و Vorhies يک چند ضلعي را طراحي کردند که نمايانگر بخشبزرگي از ارقام سفالومتري به صورت گرافيکي مي باشد.

شکل 13-6 چند ضلعي آناليز Downs

اين چند ضلعي شامل يک خط مرکزي عمودي است که نمايانگر حد متوسط اندازه گيريها مي باشد. مقاديري كه در سمت راست ويا چپ خط مرکزي واقع شده اند نشان دهنده پارامترهاي هستند که بالاتر و يا پايينتر از حد ميانگين مي باشد.

Adams و Vorhies به منظور طراحي چند ضلعي اشان از کمترين و بيشترين دامنه در اندازه گيريهايDowns استفاده کردند و آنها را در اطراف خط عمودي ميانگين ترسيم کردند. اين ترسيمات يک طرح زيگزاگ گونه ايجاد کرد. با معکوس کردن برخي از حداقل و حداکثرها ارقام به گونه ايي مي شد که اين امکان را مي داد که سمت چپ گرايش Class II و سمت راست گرايش Class III را نشان دهد.

سپس اين چند ضلعي به دو قسمت بر روي گراف تقسيم مي شد؛ چند ضلعي اسکلتي در نيمة بالاي صفحه و چند ضلعي دنداني در نيمة پايين قرار مي گرفت. پيكانهاي عمودي در مرکز نمايانگر نرمال و خطوط تو پرنمايانگرمنتهي اليه هاي دامنه تغييرات مي باشند. ارقام روي گراف که نشان دهنده حداقل وحداکثر مي باشند بر روي زواياي تشکيل شده توسط چند ضلعي قرار داده شده اند. ارزش کمی هر کدام از علامت گذاريهاي افقي يک درجه يا یک میلی متر است.

چند ضلعي يک روشکارآمد براي نشان دادن آناليز سفالومتري از لحاظ کمي وکيفي مي باشد. همچنين به متخصصين اجازه ميدهد که به سرعت داده هاي جمع آوري شده را شبيه سازي کنند و همچنين مي توان آن را به بيمار ويا والدين او نشان دهد در ضمن درک اين شکل بسيار ساده تر از توضيح شفاهي مي باشد.

تفسير تريسينگ سفالومتري

شکل تريسينگ دريک مرد سفيد پوست داراي مال اکلوژن را نشان مي دهد. خطوط و پلان هاي متعدد براساس آناليزهاي Downs طراحي و اندازهگيري شده است.

اين تريسينگ نيم رخ بافت نرم بيماررا نشان مي دهد که در آن لبها بسيار جلو آمده هستند . به منظور به هم رساندن لبها لب پايين توسط عملکرد عضله mentalis بالا آورده شده است که سبب نامنظم شدن بافت نرم در ناحيه چانه شده است.

زاويه فاسيال ۸۲ درجه مي باشد که در دامنه نرمال قرار دارد . بنابراين فک پايين گرايشبه عقب رفتگي دارد. زاويه تحدب ۱۲ درجه به اين معناست که فکبالا از نيم رخ کلي صورت جلوتر قرار دارد . زاويه منفی 11.5 درجه اي A-B نمايانگر الگوي صورتي CL II شديد مي باشد. زاويه پلان منديبل ۱۹ درجه است که تقريباً به متوسط 21.9 درجه نزديک مي باشد. y-axis پنجاه و پنج درجه ای دلالت بررشد بيشتر افقي فک پايين دارد.

شيب پلان اکلوزال ۶ درجه است که در دامنه نرمال قرار دارد.

جدول 2-6 اندازه گیری های داون از بیمار 1 (شکل 14-6) و بیمار 2 (شکل 15-6)

شکل 14-6 تريسينگ سفالومتريک بيمار ۱، يک مرد جوان سفيد پوست با مال اكلوژن Cl II div در اين بيمارفك بالا جلو آمده و فك پايين نسبتًاعقب رفته مي باشد.

زاويه حاده بين ثناياها interincisal نمايانگر اين مي باشد که دندانهاي قدامي فک بالا و پايين جلوزده مي باشد. به منظور تعيين درجه شيب ليبيالي دندانهاي انسيزور، تمايل محوري دندان انسيزور فك پايين نسبت به MP و OP اندازه گيري ميشود. هر دوي اين مقادير نشان مي دهد که دندانهاي فک بالا و پايين به صورت لبيالي شيب دارند. اين مقادير بدين شرح مي باشد: دندان انسيزور فك پايين به OP سی درجه و دندان انسيزور فك پايين بهMP هفده درجه. به منظور تعیین جلوآمدگی دندانهای انسیزور فك بالا، این دندانها به پلان A-Pog نسبت داده می شوند. در این بیمار، اندازه گیری کمتر از mm 13+ نمی باشد (ميانگين طبيعي mm 7/2+ )، که نمایانگر این است که دندانهای انسیزور فك بالا به شدت جلو آمده می باشند. در نتیجه بیمار دارای مال اکلوژن Cl II Division I شدید می باشد، این مال اکلوژن اساساً به فك بالا جلو آمده و فك پايينی که گرایش به عقب رفتگی دارد گفته می شود . دندانهای انسیزور فك بالاي بیمار به مقدار شدیدی به شکل لبیالی به صورت جلو زده می باشند. زاویه کم MP و y-axis نشان می دهند که فك پايين به سمت جلو رشد کرده است.

شکل 15-6 تريسينگ سفالومتريك بيمار ٢، يك زن جوان سفيدپوست. مال اكلوژن Cl III به علت عقب بودن فك بالا مي باشد.

زاویه فاشیال 89 درجه می باشد که نزديك به ميانگين 8/87 است و نمایانگر فک پاییني مي باشد كه نه زياد جلو آمده است نه زياد عقب رفته . زاویه تحدب 10- درجه اي (ميانگين طبيعي ، صفر درجه) نشان دهنده این است که قاعده فک بالا نسبت به نیم رخ کلی عقب رفته است. از آنجائیکه فک پایین موقعیت خوبی دارد، فک بالا می بایست عقب رفته باشد. این امر توسط زاویه 3 درجه ای A-B تائید می شود ( ميانگين طبيعي 6/4- درجه است).

زاویه MP 26 درجه در دامنه نرمال قرار دارد (17 تا 28 درجه). y-axis 55 درجه اي (ميانگين طبيعي 4/59 درجه) وضعیت به سمت جلوی چانه را نشان مي دهد كه احتمالا ناشي از رشد افقی می باشد . Cant پلان اکلوزال (6 درجه) در دامنه نرمال قرار دارد (ميانگين طبيعي 3/9 درجه).

زاویه 110 درجه ای interincisal ( ميانگين طبيعي 4/135 درجه ) بسیار حاده است که نشان می دهد یک یا هر دوی دندانهای قدامی فک بالا و پایین به شکل جلو زده می باشد. به منظور تعیین اینکه کدام دندانها به مقدار زیادی شیب دارشده اند، زاویه انسیزورهای فک پایین نسبت به OP و MP سنجیده می شود. در هر دو مورد زاویه بسیار زیاد می باشد ؛ زاویه دندانهاي انسیزور فك پايين نسبت به OP 26 درجه است ( ميانگين طبيعي 5/14 درجه ) ونسبت به MP 4 درجه می باشد. (ميانگين طبيعي 4/1 درجه) در این مورد زاویه MP کمی بیش از میانگین بود؛ هر چند، اگراین زاویه به ميانگين نزدیکتر بود، زاویه انسیزور فك پايين به MP بزرگتر می گردید و با زاویه انسیزور فك پايين نسبت به OP همخوانی بیشتری داشت که نشانگر شیب لبیالی می باشد.

اندازه mm 4 دندان انسیزور فك پايين نسبت به A-Pog (ميانگين طبيعي mm 7/2+) نشان می دهد که دندانهاي انسیزور فك بالا جلو آمده نیستند.

به طور خلاصه، آنالیز Downs بر روی تریسینگ بیمار یک نيم رخ CL III به علت مقصر بودن فک بالا، موقعیت نرمال فك پايين، موقعیت مناسب دندانهای انسیزور فک بالا وشیب لیبیالی دندانهای انسیزور فک پایین را نشان می دهد.

دانلود فصل ششم از کتاب رادیوگرافی سفالومتری از مبانی تا تصویربرداری سه بعدی (آنالیز Downs) انتشارات شایان نمودار