یکی از تخصص‌های رشته دندانپزشکی ارتودنسی است، که هدف آن تصحیح مشکلات دندان و فک است در این رشته تخصصی دندان های نامنظم ردیف می گردند. این رشته به طور اختصاصی با تشخیص و درمان مشکلات دندانی فکی و ناهم ردیفی دندانها و ناهنجاری های اجزای ناحیه فک و صورت سر و کار دارد. دندانهای نامرتب و ناهنجار و بیرون زده نه تنها می‌توانند ظاهر صورت شما را به مخاطره بیندازد و بر روی زندگی حرفه ای شما تاثیر داشته باشد بلکه می تواند عملکرد حفره دهان و سلامت دستگاه گوارش را دچار مشکل نماید.
وقتی دندانها نامرتب باشد غذا به طور مناسب جویده نمی شود و سلامت دستگاه گوارش به مخاطره می افتد. نامرتبی دندانها باعث پوسیدگی و باعث بیماریهای لثه می شود. بعد از درمان ارتودنسی بیمار می تواند با کیفیت بهتری غذا بخورد و کیفیت زندگی به طور شگفت انگیزی بهبود می یابد. و فرد از زیبایی بیشتری هنگام صحبت کردن و لبخند زدن برخوردار باشد. بنابراین ارتودنسی نه تنها ظاهر صورت و دندانهای شما را بهتر می‌کند، بلکه نقش مهمی در سلامت عمومی بدن دارد. رعایت بهداشت در افرادی که دندانهای مرتبی دارند آسان‌تر بوده و احتمال پوسیدگی , ایجاد بیماریهای لثه و صدمه به مفصل گیجگاهی فکی کمتر خواهد بود. تصحیح ناهنجاریهای دندانی فکی می‌تواند طرح لبخند را تصحیح نماید وبه فرد زیبایی و سلامت بخشد.
زمانی‌که دندانهای فک بالا و پایین شما نامرتب باشند و دو فک با همدیگر هماهنگ نباشند به عبارت دیگر فک بالا جلوتر از فک پایین باشد ویا فک بالا عقب تر ازفک پایین و یا ترکیبی از این موارد وجود داشته باشد. به این دسته از مشکلات مال اکلوژن یا ناهنجاری دندان گفته می‌شود.درمان ناهنجاریهای فک و صورت به دو دسته بزرگ تقسیم می شود. یکی درمان مشکلات فکی است که اصطلاحا به ان درمان ارتوپدی فک و صورت یا ارتودنسی فک می گویند. و دیگری تصحیح دندانهای نامرتب است که به ان ارتودنسی دندان می گویند.
ارتوپدی فک و صورت یا ارتودنسی فک
منظور از این درمان تصحیح فکین است. در بسیاری از بیماران ممکن است دو فک با هم اختلاف داشته باشند. اولین قدم از درمان تصحیح فک است به عبارت دیگر ابتدا باید فک تصحیح شود و بعد از تصحیح فک باید دندانها مرتب شود به عبارت دیگر دندانها باید بر روی فک درست چیده شود. همیشه اولویت درمان با تصحیح فک است. حرکت فکین با دستگاه های متحرک یا خارج دهانی قابل انجام است.
ارتودنسی دندان
وقتی دندانها نامرتب و نامنظم هستند با ارتودنسی ثابت می توان دندانها را ارتودنسی کرد. در ارتودنسی دندان، فکین حرکت نمی کند و یا حرکت بسیار بسیار مختصری در فکین انجام می شود. با ارتودنسی ثابت فقط دندانها حرکت داده می شود. با حرکت دندانها می توان دندانهای نامنظم را به صورت منظم چید و مشکلات شلوغی, وجود فاصله بین دندانها و نامنظمی دندانها را درست کرد.
ارتودنسی و ارتوپدی فک بالا
در مواقعی که فک بالا یا ماگزیلا دچار ناهنجاری و ناهمانگی آناتومیک باشد لازم است که نسبت به درمان ارتودنسی و ارتوپدی فک بالا اقدام نمایید. متخصص ارتودنسی بعد از معاینه و تهیه عکس از فک و صورت بیمار شدت و جزئیات ناهنجاری فک بالا را تشخیص می دهد. سپس با توجه به شرایط بیمار طرح درمان ارتودنسی مناسبی برای بیمار در نظر می گیرد. اگر فک بالا جلوتر از حد معمول باشد و یا عقب تر از فک پایین باشد لازم است از دستگاه های ارتودنسی متحرک برای اصلاح این ناهنجاری سود برد. در مواقعی که سن بلوغ بیمار تمام شده باشد و استخوان های فک و صورت شکل پذیری خود را از دست داده باشند درمان ارتوسرجری به بیمار پیشنهاد می شود.
در مواقعی که فک بالا دچار تنگی باشد ارتودنتیست از یک دستگاه ارتودنسی باز کننده کام که به نام اکسپندر شناخته می شود استفاده می کند. لازم است که تنگی فک بالا درمان شود. زیرا در صورت عدم درمان، عوارضی مثل مشکلات تنفسی و اختلال در خواب بیمار را به دنبال خواهد داشت.
ارتودنسی و ارتوپدی فک پایین
اگر فک پایین یا مندیبل جلوتر از فک بالا باشد بیمار دچار ناهنجاری جلوزدگی فک پایین می باشد. همچنین اگر فک پایین بیمار بیش از 2 میلیمتر عقب تر از فک بالا باشد، بیمار دچار ناهنجاری عقب ماندگی فک پایین می باشد. این بیماران معمولا چانه های بسیار کوچکی دارند.
برخی از بیماران با فک پایین عقب یا کوچک برای اصلاح این ناهنجاری اقدام به عمل پروتز چانه یا تزریق فیلر به چانه می نمایند. اما از این نکته غاقل هستند که این ناهنجاری فک منجر به ساییدگی دندان ها و بروز مشکلاتی در بلع و تلکم می شود. راه درمان ناهنجاری فک پایین ارتودنسی یا ارتوپدی فک و دندان است.
همانطور که قبلا هم اشاره شد، در مواقعی که رشد استخوانی فک بیمار به حداقل رسیده است و دیگر نرم و شکل پذیر نیست نمی توان از درمان ارتودنسی به تنهایی برای اصلاح این ناهنجاری سود برد. بنابراین قبل از اتمام سن بلوغ به یک متخصص ارتودنسی مراجعه کنید تا نیاز به درمان های پیچیده تر مثل ارتوسرجری نداشته باشید.